نکات ایمنی جرثقیل سقفی و دیگر نکاتی که شاید تا بحال نمی دانستید
تجهیزات جرثقیل سقفی مانند وینچ زنجیری سامسونگ کره جنوبی باید از لحاظ کیفیت، مرغوبیت و استاندارد، تایید کارشناسان فنی را دریافت کند. وقتی ماشینی صنعتی قرار است چندین تُن بار را حمل و جابجا نماید، قطعا ایمنی جرثقیل سقفی یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها خواهد شد. در این راستا باید دقت داشت که تحمیل بار بیش از حد استاندارد، ایمنی جرثقیل سقفی را به مخاطره می‌اندازد. تجهیزات جرثقیل سقفی باید مکررا وارسی و بررسی شوند و کوچک‌ترین ایرادی رفع و یا قطعه تعویض گردد. بررسی سلامت ترمز اولیه و ثانویه جرثقیل‌ها نقش تعیین کننده‌ای در تامین ایمنی جرثقیل سقفی دارد.
ویژگی‌های جرثقیل سقفی استاندارد
جرثقیلهای سقفی به سبب مزایایی که دارند، امروزه در کارخانه‌ها، انبارها، سوله‌ها و سالن‌های بار بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه برخی از ویژگی‌های جرثقیل سقفی استاندارد را با هم مرور می‌کنیم:
- استفاده از جرثقیلهای سقفی پیشرفته امروزی نیاز به دوره آموزشی یا یک تکنسین زبده ندارد و به راحتی می‌توان از آن‌ها بهره گرفت.
- با جرثقیل سقفی به راحتی می‌توان به تمام نقاط انبار و کارخانه به طور مستقل دسترسی داشت.
- تعمیر این جرثقیل‌ها با هزینه‌ای ناچیز امکان پذیر است و معمولا عمر مفید بالایی دارند و دیر به دیر دچار ایرادات فنی می‌شوند.
- نگهداری از جرثقیل سقفی استاندارد هزینه‌بر نیست.
- استفاده از این ماشین‌آلات پیشرفته موجب صرفه‌جویی در وقت، هزینه و انرژی می‌شود.
- جرثقیل سقفی در تمامی فضاهایی با ارتفاع استاندارد قابلیت بهره‌برداری دارد.
- تجهیزات جرثقیل سقفی باید مطابق استانداردهای روز و با کیفیت بوده و توسط کارشناسان مداوما بازرسی و تایید شود.
انواع جرثقیل سقفی کدامند؟
جرثقیل سامسونگ به طور کلی به دو دسته جرثقیل تک پل و جرثقیل دو پل تقسیم‌بندی می‌شود.
این جرثقیل را می‌توان در انبارها و سوله‌ها بر روی سقف کار گذاشت و قادر است تا چند تن بار را به راحتی جابجا کند. هرچقدر ارتفاع محیط شما بیشتر باشد، قدرت مانور جرثقیل تک پل برای جابجایی اجسام بیشتر است. این جرثقیل هم در طول و هم در عرض، قدرت جابجایی و حمل بار دارد. جرثقیل تک پل خود به دو نوع:
تقسیم‌بندی می‌شود. جرثقیل رونیشن بر روی ریل حرکت می‌کند و در مدل آویز، جرثقیل در حالت آویزان قرار دارد. جرثقیل تک پل وزن کمی دارد، ارزان‌تر از نمونه‌های دیگر جرثقیل سقفی است، محدودیت در نصب چنگک، کابین، مگنت و سایر تجهیزات ندارد، در حمل و جابجایی بار محدودیت ندارد و همانطور که پیش‌تر نیز گفته شد جرثقیل تک پل در طول و عرض برای حمل و جابجایی بار حرکت می‌کند.
این جرثقیل از سرعت و قدرت بیشتری نسبت به جرثقیل تک پل برخوردار است و همین امر سبب شده تا کابرد جرثقیل دو پل در بسیاری از صنایع بیشتر باشد. ایمنی جرثقیل سقفی در مدل دو پل بیش از جرثقیل تک پل است و تجهیزات جرثقیل سقفی دو پل، فاکتورهای لازم جهت اطمینان و امنیت بیشتر را داراست. این نوع از جرثقیل سقفی با هر نوع محیطی قدرت سازگاری دارد و با طراحی‌های متنوعی در بازار ماشین آلات صنعتی عرضه می‌شود.
جرثقیل دو پل توان جابجایی و حمل بار با مقیاس و ابعاد بیشتری را دارد، از ارتفاع قلاب مفیدتری برخوردار است، برای قطعاتی که حساس هستند و ضریب اطمینان و دقت بیشتری برای جابجایی طلب می‌کنند، مناسب است و قابل نصب در مکان‌هایی است که ارتفاع محیط بسیار زیاد است. جرثقیل دو پل، مدلی از جرثقیل سقفی است که قابلیت دسترسی به سرعت حرکتی بیشتر را نیز داراست.
آشنایی با انواع دیگر ماشین آلات صنعتی
از انواع دیگر ماشین آلات صنعتی می‌توان به بالابر صنعتی، جرثقیل بازویی، جرثقیل ریلی و جرثقیل کارگاهی اشاره کرد.
جرثقیل بازویی
این نوع از جرثقیل برای جابجایی و بلند کردن اجسام سنگین کاربرد دارد که از یک قسمت گردان و یک بوم تشکیل شده است. محور گردان جرثقیل بازویی می‌تواند بین 180 تا 360 درجه چرخش داشته باشد. ظرفیت این جرثقیل‌ها برای حمل و جابجایی به بیش از 10 تن می‌رسد و نصب و راه اندازی جرثقیل بازویی از جرثقیل سقفی آسان‌تر است. جرثقیل بازویی را می‌توان روی ستون و یا دیوار هم نصب کرد. غالبا از این نوع از جرثقیل‌ها در ایستگاه‌های کاری کارخانه‌ها استفاده می‌شود. جرثقیل بازویی به انواع
تقسیم‌بندی می‌شود. در کنار همه مزیت‌ها و کاربردهای این نوع از ماشین آلات صنعتی، قیمت مناسب و ارزان جرثقیل بازویی مهم‌ترین شاخصه آن است.
جرثقیل ریلی
این نوع از جرثقیل‌ها در فضاهایی کاربرد دارند که به بیش از یک جرثقیل برای حمل بار و جابجایی به طور متناوب نیاز باشد. جرثقیل ریلی، نیاز به جابجایی در یک مسیر مشخص را برای صاحبان صنایع مرتفع می‌کند و می‌تواند با حرکت متناوب در مسیر ریل‌های تعبیه شده در سقف کارخانه، تولیدات را جابجا نماید. نوعی دیگر از جرثقیل ریلی در ساخت و ساز در مسیرهای راه آهن مورد استفاده قرار می‌گیرد. از مزایای این دست از ماشین آلات صنعتی این است که از صرف هزینه برای نیروی انسانی می‌کاهد، در وقت صرفه جویی می‌کند و با کمک جرثقیل ریلی بهره‌وری افزایش پیدا می‌یابد. به جرثقیل ریلی، دروازه‌ای نیز گفته می‌شود.
جرثقیل کارگاهی
این نوع از ماشین آلات صنعتی، چهار چرخ بوده و در زمین‌های ناهموار قدرت مانور دارند. بارزترین مشخصه جرثقیل کارگاهی چرخ‌های بزرگ آن‌هاست که پیمودن هر سطحی را ممکن می‌کند. جرثقیل کارگاهی نسبت به انواع دیگر جرثقیل مانند جرثقیل سقفی یا ریلی، طول کمتری دارد و برای مکان‌هایی که نمی‌توان از جرثقیلهای غول پیکر استفاده کرد، کاربرد دارد. در پروژه‌های کارگاهی، در محیط‌هایی با وسعت کم و فضاهای کوچک، جرثقیل کارگاهی، کار راه انداز است!
بالابر صنعتی چیست؟
کاربرد بالابر صنعتی با جرثقیل‌ها متفاوت است. از بالابر برای بالا بردن افراد و تجهیزات در خطوط تولید استفاده می‌شود. بالابر صنعتی برای هم سطح سازی کاربردی است و در ارتفاع مورد استفاده قرار می‌گیرد. بالابر صنعتی کاربردهای متفاوتی دارد از جمله:
- در امور کشاورزی و باغداری و چیدن میوه
- در بازرسی و ایمنی
- شستشو و تعمیر پنجره
- کاربرد بالابر صنعتی در وقایع ورزشی
- نصب و تعمیر تجهیزات شهری، شهربازی، شهرداری و …
- استفاده از آن برای جابجایی بار در انبار، پاساژ و …
جرثقیل (CRANE) چیست؟
جرثقیل (CRANE) ماشینی است که برای حرکت دادن اجسام از مکانی به مکان دیگر مانند بالا‌بردن، پایین‌آوردن و جابجایی در راستای افقی، به کار برده می‌شود. واژه‌ی (crane) در زبان انگلیسی به معنای جرثقیل بوده و این واژه به دلیل شباهت ظاهری این گونه ماشین‌ها با نوعی از پرندگان گردن‌دراز ماهی‌خوار، به این ماشین‌ها داده شده است. اولین جرثقیلهای ساختمانی توسط یونانیان باستان ابداع شد و بوسیله‌ی انسآن‌ها یا حیوانات بارکش مانند الاغ‌ها و اسب‌ها به حرکت درآورده می‌شد.
از این نوع حمل بار برای ساخت ساختمآن‌های بلند استفاده می‌شد؛ این نوع حمل بار باگذشت زمان توسعه یافت و پیشرفت نمود. در قرون وسطا جرثقیلهای بندری برای بارزدن و تخلیه‌ی بار کشتی‌ها رایج شد و با ساختاری که داشتند کمک زیادی برای حمل کالا می‌کردند. جرثقیلهای ساختمانی در ابتدا از چوب و بعدها از سنگ ساخته می‌شدند.
اولین نوع از جرثقیلهای صنعتی حدود ۴۰۰۰ سال پیش در مصر باستان و برای جابه‌جایی آب از چاه مورد استفاده قرار گرفته است. جنس آن‌ها از چوب بوده و به نام شادوف (Shaduf) معروف بوده است. این نوع ماشین‌های اولیه از یک تکیه‌گاه افقی دو تکیه‌گاه عمودی و یک بازوی گردان تشکیل شده بود. برای تعادل در یک طرف، وزنه‌ی تعادلی و در انتهای دیگر بازوی گردان که آب یا کالا را جابه‌جا می‌کردند قرار داشته است.
در قرن شانزدهم میلادی برای افزایش طول باربرداری جرثقیل، قسمت Jib به Boom یعنی بازوی اصلی اضافه شد. در شکال زیر Boom و Jib نشان داده شده است.
این پیشرفت‌ها همچنان ادامه پیدا نمود و در قرن نوزدهم میلادی برای افزایش توان بالابری جرثقیل‌ها در سازه‌های آن‌ها از موتورهای درون‌سوز و موتورهای الکتریکی استفاده شد. بدنه‌ی آن‌ها نیز از چوب به فولاد تبدیل و استحکامشان افزایش چشم‌گیری یافت.
امروزه انواع جرثقیل‌ها تولید و در بازار عرضه می‌شوند. در ساختمان جرثقیل‌ها از مواد گوناگونی استفاده می‌شود؛ مهم‌ترین ماده‌ی مورد استفاده در ساختمان جرثقیل فولاد است. فولاد، آلیاژی از جنس آهن و کربن است که برای افزایش استحکام آن از عناصری مانند کروم (Chromium)، نیکل (Nickel)، مولیبدیوم (Molybdenum)، وانادیوم (Vanadium)، تیتانیوم (Titanium) به آن اضافه می‌شود. علاوه بر مواد فوق مواد دیگری نیز مانند پلاستیک مصنوعی جهت ساخت تایرها، مس در ساختمان الکتریکی و سیم‌کشی‌ها، عناصر نیمه‌هادی مانند ژرمانیوم و سیلیکون در مدارهای الکتریکی دستگاه به کار می‌روند.
انواع مختلف جرثقیل‌ها
- جرثقیلهای سقفی زنجیری (جرثقیلهای آویز)
زمانی‌که به لحاظ استقرار پل و وینچ در سقف سالن محدودیت فضا داشته باشیم و همزمان نیاز به حداکثر ارتفاع بالابری داشته باشیم جرثقیل سقفی آویز یا Suspension بهترین گزینه برای انتخاب محسوب می‌شود. در این نوع جرثقیل‌ها راهبرهای طولی به صورت آویز روی بال پایین تیر حمال قرار گرفته و پل یا پل‌ها به جان راهبرها متصل می‌گردد.
جرثقیلهای سقفی زنجیری
- جرثقیلهای سقفی
- تک پل
- دو پل
جرثقیلهای سقفی (Overhead crane) برای انتفال عمودی و افقی بار در انبارها و سالن‌های صنعتی کاربرد دارند. این جرثقیل‌ها معمولاً دارای دو ریل موازی هستند که به صورت افقی در طول سالن جرثقیل به صورت (محدود در شش جهت) بر روی آن حرکت می‌کند.
این نوع به علت هزینه ساخت پایین‌تر، فضای اشغال‌شده‌ی کمتر و فشار وارده‌ی کمتر بررروی ریل‌های سالن مورد توجه بوده و کاربرد زیادی در صنعت دارد.
از این بالابر زنجیری برای سالن‌هایی که دارای فضای مناسب هستند، بهترین گزینه محسوب می‌شود. جرثقیلهای سقفی دو‌پل، دارای ارتفاع زیادی جهت جابه‌جایی عمودی می‌باشند. مزیت دیگر این نوع جرثقیل‌ها، وجود راهروی انتخابی در بدنه جرثقیل است که علاوه بر سهولت در دسترسی و امکان تعمیر قطعات کالسکه (ترولی) امکان مناسبی برای تعمیر و تعویض لامپ‌های سالن، تأسیسات گرمایشی سالن و خطوط برق‌رسان را نیز فراهم می‌کند.
جرثقیلهای سقفی دو پل
- جرثقیلهای دروازه‌ای
- تک پل
- دو پل
دروازه‌ای جهت جابه‌جایی بار در محیط‌های باز و در داخل سالن‌ها کاربرد دارند. جرثقیل دروازه‌ای قابلیت نصب بالابرهای سیم بکسلی تک و دو پل در گروه‌های کاری مختلف را دارا است.
مزیت‌های جرثقیل دروازه‌ای :
جرثقیل دروازه‌ای یا گنتری کرین (Gantry crane) سازه‌ی جرثقیلی بوده که دارای یک یا چند بالابر می‌باشد، همچنین این جرثقیل‌ها بهترین راه حل برای جابجایی مواد در فضای باز مانند سنگ‌شکنی‌ها، بنادر، انبار‌های آهن‌آلات و بهترین راه‌حل برای تخلیه‌ی بار در فضای باز از روی کامیون‌ها و کشتی‌ها به ویژه تخلیه و بارگیری کانتینر بر روی شناور است.
جرثقیلهای دروازه‌ای دو پل
- جرثقیلهای نیم‌دروازه‌ای (طره‌ای)
- تک پل
- دو پل
جرثقیلهای نیم‌دروازه‌ای (Semi Gantry Crane) عمدتا در محیط‌های خارج از سالن نصب می‌گردند که ویژه‌ی تخلیه و بارگیری اجناس می‌باشند. جرثقیلهای نیم‌دروازه‌ای از لحاظ ساختاری شبیه به جرثقیلهای سقفی بوده و تنها فرق آن‌ها، داشتن دو ستون متصل به پل و کلگی بوده که به همراه آن‌ها در طول مسیر حرکت می‌کنند. این نوع جرثقیل‌ها در انواع: دو پل، تک پل، کنسول‌دار و بدون کنسول و … می‌باشند.
با ریل‌گذاری در طرفین مسیر طولی می‌توان به سرعت اقدام به نصب و بهره‌برداری از جرثقیلهای دروازه‌ای کرد. بنابراین از جمله مزیت آن‌ها امکان انتقال و جابجائی از محل نصب فعلی به محلی دیگر جهت استفاده می‌باشد.
جرثقیلهای نیم دروازه‌ای (طره‌ای) تک پل
جرثقیلهای نیم دروازه‌ای (طره‌ای) دو پل
بازوئی (Jip crane) و یا ستونی با صرفه‌جویی در هزینه، چندین سیستم جابه‌جایی را با هم ادغام می‌کند؛ در بعضی مواقع استفاده از این نوع جرثقیل‌ها بهترین راه‌حل اقتصادی برای شما خواهد بود؛ همچنین شما می‌توانید در فضاهای بدون سقف مانند: حیاط، بر روی دیوار، سطوح شیب‌دار و یا در ساختمآن‌هایی که از دیگر تجهیزات جابه‌جایی مواد نمی‌توان استفاده کرد، از این نوع جرثقیل‌ها استفاده کنید.
بیشترین کاربرد جرثقیلهای بازویی در ایستگاه‌های کاری در کارخانه‌هاست. ایستگاه‌های ماشین‌کاری، جوشکاری، بسته‌بندی و مونتاژ نمونه‌هایی از آن‌ها هستند و در مناطقی‌که نیاز به بالابری و پایین‌آوردن سبک و ساده بار است، از جرثقیل بازویی استفاده می‌شود.
اگر نیاز به محدوده‌‌کاری گسترده‌ی قلاب دارید و یا می‌خواهید اکثرا بارهایی را نزدیک به حداکثر مجاز بردارید، استفاده از جرثقیل بازویی توصیه نمی‌شود.
نوع مفصل‌دار جرثقیل بازویی جهت دسترسی بهتر به گوشه‌ها طراحی شده است.
جرثقیل دروازه‌ایی بازویی
- جرثقیل دروازه‌ای گردان (Portal crane)
این نوع جرثقیل شباهت زیادی به نوع نیمه دروازه‌ای دارند، با این تفاوت که قابلیت چرخش را دارا هستند. از این نوع جرثقیل در بنادر و گمرکات استفاده زیادی می‌شود.
جرثقیل دروازه‌ای گردان
- جرثقیلهای کامیونی نصب بر روی کامیون
این نوع از جرثقیل‌ها کاربرد فراوانی در ساختمان‌ها و انتقال کالاها بخصوص در داخل شهرها دارند. مزیت آن‌ها در جابه‌جایی سریع و بدون قید و شرطشان است و دارای توان‌های مختلف برای جابه‌جایی بار می‌باشند.
جرثقیلهای کامیونی نصب بر روی کامیون
- جرثقیلهای خود رونده (خودرو)
این نوع از جرثقیل‌ها شباهت زیادی به جرثقیلهای کامیونی دارند؛ با این تفاوت که دارای توان حمل پایین‌تری هستند. از این نوع جرثقیل‌ها بیشتر برای جابه‌جایی و حمل خودرو و بارهای سبک استفاده می‌گردد. مزیت این نوع جرثقیل‌ها در سرعت کار، راحتی کار با دستگاه، فضای کم مورد نیاز و جابه‌جایی سریع ماشین از مکانی به مکان دیگر می‌باشد.
جرثقیلهای خود رونده
در برخی از جرثقیل‌ها به دلیل نوع عملیات سنگینی که در باربرداری انجام می‌دهند و یا محیطی که در آن مشغول کار هستند، امکان استفاده از لاستیک در آن‌ها مقدور نیست لذا برای توزیع فشار برروی سطح، بیشتر از چرخ زنجیری استفاده می‌شود. از مزیت‌های این نوع جرثقیل‌ها، توان حرکت در زمین‌های ناهموار می‌باشد؛ اما عیب این دستگاه‌ها، امکان مانور کمتر و سرعت پایین در جابجایی است.
از این دستگاه عمدتا در پالایشگاه‌ها، تاسیسات پتروشیمی و سایر پروژه‌های صنعتی بزرگ استفاده می‌شود. کاربردهای آن‌ها از خاک‌برداری و بیل‌مکانیکی در انواع سبک شروع و به کاربرد در پالایشگاه‌ها، نیروگاه‌ها، پل‌ها در انواع سنگین ادامه می‌یابد.
این نوع جرثقیل‌ها بنابر نوع عملکرد به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- جرثقیلهای چرخ‌زنجیری سبک
- جرثقیلهای چرخ‌زنجیری بالابر (lift crane): جرثقیلهای بالابر دارای ظرفیت بالابری (حمل) بین ۱۰۰ الی ۱۲۰۰ تن می‌باشند.
ویژگی مهم جرثقیلهای با تناژ پایین، وزن پایین، امکان جابه‌جایی آسان‌تر، سرعت بالا در نصب و در تناژهای بزرگ‌تر افزایش ارتفاع بالابری تا ۲۲۶ متر و شعاع دسترسی تا ۱۶۵ متر می‌باشد.
جرثقیلهای چرخ زنجیری
- تاور کرین‌ها (جرثقیلهای برجی) (Tower Crane)
تاور کرین یا برج سازی یکی از دستاورد‌های مهم بشری می‌باشد که ساختارهای متفاوتی بنا به نوع توقع کاربر را دارا است و در زمینه‌های برج‌سازی، سد‌سازی، سیلو‌سازی، پل‌سازی و … به کار گرفته می‌شود که خود می‌تواند در ارتفاع‌های مختلف با باربرداری‌های متفاوت در شعاع‌های گوناگون خدمت‌دهی نماید و چون قدرت مانور بسیار بالا در زمینه‌ی باربرداری جهت استفاده‌های گوناگون را دارد مورد توجه قشر عظیمی از صنعت‌گران از جمله در زمینه‌ی برج‌سازی به خود اختصاص داده است.
جرثقیل برجی – تاور کرین
- جرثقیل دیواری (Wall crane)
متحرک دیواری نوعی جرثقیل است که به لحاظ استفاده بهینه از کناره‌های سالن کاربرد دارد. ظرفیت این نوع جرثقیل از ۱۲۵کیلوگرم تا ۱۰تن و طول بازوی آن ۲ تا ۷۷ متر است و به صورت تک پل و جفت پل طراحی می‌شود. در سالن‌های عریض، جهت تجهیز بخشی از عرض سالن به دلیل حذف ستون یک سمت این نوع جرثقیل‌ها به صورت مستقل یا کمکی بهترین گزینه بوده و به لحاظ اقتصادی به صرفه‌تر هستند.
