افول رتبه دانشگاه های ایرانی در نظام رتبه بندی کیواس؛ چالش ها و راهکار های بازگشت

در گفت وگو با آنا مطرح شد؛

استاد دانشگاه تهران درباره دلایل افت رتبه دانشگاه های ایرانی در نظام رتبه بندی کیواس و راهکار های بازگشت به نظام رتبه بندی توضیحاتی ارائه کرد.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا در گزارش اخیر رتبه بندی کیواس (QS) تعدادی از دانشگاه های برجسته ایران با افت رتبه مواجه شده اند. این رتبه بندی بر اساس معیار هایی همچون شهرت علمی شهرت میان کارفرمایان نسبت اعضای هیئت علمی به دانشجویان شبکه تحقیقاتی بین المللی و میزان استناد به مقالات علمی صورت می گیرد. از ویژگی های مهم این رتبه بندی توجه به قابلیت اشتغال فارغ التحصیلان و ارزیابی کارفرمایان است که تأثیر بسزایی در انتخاب دانشگاه توسط دانشجویان دارد.

وضعیت دانشگاه های ایرانی در رتبه بندی کیواس

در سال ۲۰۲۵ دانشگاه صنعتی شریف همچنان جایگاه برتر را در میان دانشگاه های ایرانی دارد اما نسبت به سال قبل با افت رتبه مواجه شده است. دانشگاه تهران نیز رتبه دوم را دارد اما با سقوط ۳۴ پله ای به رتبه ۳۶۸ رسیده است. دانشگاه های صنعتی امیرکبیر علم و صنعت ایران و صنعتی اصفهان نیز در این رتبه بندی حضور دارند اما همگی با افت رتبه روبرو شده اند.

دلایل افت رتبه دانشگاه های ایرانی

مرتضی طاهری استاد دانشگاه تهران درباره علت افت دانشگاه های ایرانی در رتبه بندی کیواس (QS) به خبرنگار آنا می گوید: عوامل متعددی در افت رتبه دانشگاه های ایرانی در رتبه بندی کیواس نقش داشته اند. یکی از مهم ترین این عوامل می توان به کاهش سرمایه گذاری های پژوهشی اشاره کرد احتمالا عدم رشد متناسب بودجه ها و عدم سرمایه گذاری کافی در بخش های تحقیق و پژوهش منجر به کاهش کیفیت علمی و آموزشی در دانشگاه ها شده است. این امر باعث کاهش تعداد مقالات منتشر شده و سطح همکاری های علمی بین المللی شده است.

وی مورد دیگر را در عدم برنامه ریزی استراتژیک برای بهبود جایگاه جهانی عنوان کرد و افزود: برخی دانشگاه ها فاقد برنامه ریزی استراتژیک جامع و متمرکز بر بهبود شاخص های بین المللی هستند. بدون داشتن یک نقشه راه و اهداف مشخص برای ارتقای رتبه دانشگاه ها نمی توانند در معیار های بین المللی رقابتی عمل کنند. بهبود شاخص هایی مانند نسبت استاد به دانشجو تعداد استناد ها و همکاری های بین المللی نیازمند برنامه ریزی بلندمدت است.

به گفته طاهری مهاجرت نخبگان علمی و دانشجویان برجسته به خارج از کشور و کاهش همکاری های علمی بین المللی نیز از دلایل اصلی کاهش دانشگاه های ایرانی در رتبه بندی کیواس است که این موضوع منجر به کاهش مشارکت در پروژه های تحقیقاتی جهانی و کاهش شهرت علمی دانشگاه ها شده است.

 مشاور نمایه سازی دستاوردهای پژوهشی وزارت علوم ادامه داد: بسیاری از دانشگاه های برجسته جهانی از طریق برندسازی مؤثر و بازاریابی فعالانه شهرت علمی خود را افزایش می دهند. دانشگاه های ایرانی در این زمینه فعال نیستند و به اندازه کافی در نمایش دستاورد های علمی و نوآوری های خود به جامعه علمی بین المللی نمی کوشند. در نتیجه دانشگاه ها در میان سایر دانشگاه های بین المللی کمتر شناخته می شوند.

به گفته طاهری محدودیت های فناوری و زیرساخت های آموزشی یکی دیگر از عوامل دانشگاه های ایرانی در رتبه بندی کیواس است به این معنا که عدم دسترسی به تجهیزات پیشرفته و فناوری های نوین آموزشی-پژوهشی در برخی دانشگاه های ایرانی باعث کاهش کیفیت آموزش و پژوهش می شود. زیرساخت های ضعیف آزمایشگاهی و تحقیقاتی مانع از انجام تحقیقات پیچیده و پیشرفته شده و توان رقابتی دانشگاه ها را در سطح بین المللی کاهش می دهد.

مرتضی طاهری مشاور نمایه سازی دستاوردهای پژوهشی وزارت علوم کفت: عدم حضور و مشارکت فعال در همایش ها و کنفرانس های بین المللی یک مورد دیگر است که حضور فعال در همایش ها و کنفرانس های علمی بین المللی به شناخت بهتر و ارتقای شهرت دانشگاه ها کمک می کند. به دلیل محدودیت های مالی و سیاسی مشارکت دانشگاه های ایرانی در این رویداد ها کاهش یافته و این موضوع بر روی جایگاه بین المللی آنها تأثیر منفی داشته است.

وی افزود: کمبود بودجه برای بورس های تحصیلی و جذب دانشجویان بین المللی هم عاملی در افول دانشگاه های ایرانی در رتبه بندی کیواس است که بر این اساس جذب دانشجویان بین المللی نه تنها به تنوع فرهنگی کمک می کند بلکه باعث افزایش شهرت دانشگاه در سطح بین المللی می شود. به دلیل کمبود بودجه و محدودیت در ارائه بورس های تحصیلی دانشگاه های ایرانی توان رقابت با دانشگاه های خارجی در جذب دانشجویان بین المللی را ندارند.

 مشاور نمایه سازی دستاوردهای پژوهشی وزارت علوم می گوید: عدم تطابق با استاندارد های بین المللی آموزشی و پژوهشی هم باعث کاهش رتبه دانشگاه های ایرانی در رتبه بندی کیواس شده که سیستم آموزش عالی در ایران در برخی موارد با استاندارد های بین المللی هماهنگ نیست. استاندارد های جهانی برای ارتقای کیفیت آموزش و پژوهش نیازمند رعایت اصول خاصی هستند که ممکن است در برخی دانشگاه های ایرانی به طور کامل رعایت نشود. این عدم تطابق باعث کاهش رتبه می شود.

طاهری با بیان اینکه  ضعف در استفاده از شبکه های علمی و پژوهشی بین المللی باعث کاهش رتبه دانشگاه های ایرانی در رتبه بندی کیواس شده است؛ تاکید کرد: همکاری های علمی و عضویت در شبکه های پژوهشی بین المللی می تواند تأثیر بسزایی در بهبود جایگاه دانشگاه ها داشته باشد. ضعف در ایجاد و استفاده از این شبکه ها باعث کاهش تعاملات علمی و پژوهشی شده و در نتیجه بر رتبه بندی دانشگاه ها تأثیر منفی گذاشته است.

وی در پایان می افزاید: برای ارتقای جایگاه دانشگاه های ایرانی در رتبه بندی های بین المللی نیاز به افزایش سرمایه گذاری در بخش های تحقیقاتی بهبود زیرساخت های علمی گسترش همکاری های بین المللی و جذب بیشتر دانشجویان و اساتید بین المللی است. با این اقدامات دانشگاه های ایرانی می توانند جایگاه خود را در سطح جهانی بهبود بخشند و به رقابت با دانشگاه های معتبر جهانی بپردازند.