غزال زیاری: افسانه‌ها حکایت از آن دارد که در قرن پنجم میلادی، سنت پاتریک، با ریختن مارها به داخل دریا، تمامی مارهای ایرلند را نابود کرده. برطبق این روایت به نظر می‌رسد که او کارش را به بهترین نحو ممکن انجام داده؛ چرا که تا به امروز حتی نمی‌توانید یک مار بومی در ایرلند پیدا کنید.
تقریبا در همه جای دنیا، از استرالیا گرفته تا دایره قطب شمال، شما می‌توانید مارها را در گوشه گوشه دنیا ببینید. اما چه چیزی واقعا ایرلند را عاری از مار کرده است؟
یک نکته مهم این است که ایرلند یک جزیره است و عرض دریای ایرلند بیش از ۸۰ کیلومتر است. در نتیجه یک حیوان خشکی نمی‌تواند شنا کنان خودش را به ایرلند برساند. البته شاید کار برای یک مار دریایی ساده‌تر باشد؛ اما مارهای دریایی هم در آب‌های گرم استوایی زندگی می‌کنند و نه در آب‌های سرد اقیانوس اطلس.
اما انگلیس هم جزیره است!
شاید با خودتان فکر کنید که انگلیس هم جزیره است ولی مار دارد. حق با شماست ولی برای مدتها بریتانیا هم مثل ایرلند، مار نداشت. در طول عصر یخبندان، زندگی در این جزایر برای خزندگان امکان‌پذیر نبود؛ چرا که خزندگان موجوداتی خونسرد هستند که برای زندگی به دریافت گرما از محیط نیاز دارند. یخچال‌های طبیعی حدود ده هزار سال پیش عقب‌نشینی کردند و یک پل زمینی بین اروپا و بریتانیا و پل زمینی دیگری بین بریتانیا و ایرلند در معرض دید قرار گرفت و امکان عبور آسان به این جزایر فراهم شد. ذوب شدن یخچال‌های طبیعی در ۸۵۰۰ سال پیش، باعث غرق شدن پل خشکی ایرلند شد ولی پل خشکی بریتانیا برای دو هزار سال دیگر دوام آورد.
بدین ترتیب، حیوانات اروپایی زمان بیشتری برای نقل مکان به بریتانیا داشتند و در آن زمان فقط سه گونه مار توانستند خودشان را به انگلیس برسانند و به نظر می‌رسد که هیچ یک از این سه گونه مار، تمایلی به حرکت به سمت غرب و رفتن به ایرلند نداشته‌اند. در نتیجه هیچ مدرکی درباره حضور خزندگان در فسیل‌های ایرلند دیده نمی‌شود.
دیگر کشورهای بدون مار
البته ایرلند تنها جزیره بدون مار دنیا نیست و مناطقی مثل نیوزیلند، هاوایی، گرینلند، ایسلند و قطب جنوب هم زیستگاه هیچ‌گونه ماری نیستند. هرچند که با توجه به تجارت جهانی حیوانات خانگی و پتانسیل مارها برای تبدیل شدن به گونه‌های مهاجم، نبود مارها در این مناطق، کمی معجزه‌آسا به نظر می‌رسد.
در گوام، گونه مار درختی قهوه‌ای مهاجم آن‌چنان فراگیر شده و جمعیت پرندگان و مارمولک‌های بومی جزیره را از بین برده که مقامات محلی برای از بین بردن این گونه مار، به اقدامات ناامیدکننده‌ای متوسل شده‌اند. در دسامبر سال ۲۰۱۳، برای چهارمین بار وزارت کشاورزی آمریکا، موش‌های مرده را توسط هلیکوپتر به خاک گوام پرتاب کرد. این موش‌ها با دوز بالایی از استامینوفن آلوده شده بودند تا بدین ترتیب مارها را بکشند. هر ماری که در عرض ۲۴ ساعت یکی از این موش‌ها را می‌خورد، تلف می‌شد.
این اقدام گرچه موفقیت‌آمیز بود ولی آنها توانستند جمعیت مارها را تنها به صورت موقت تحت کنترل در بیاورند و در سال ۲۰۱۸، وزارت کشور آمریکا، بودجه‌ای ۲.۸ میلیون دلاری برای مبارزه با مارهای مهاجم در گوام اختصاص داد.
این احتمال وجود دارد که روزی ایرلند هم دچار وضعیت مشابهی شود. گرچه مار درختی قهوه‌ای به صورتی تصادفی به گوام منتقل شد اما در سال‌های اخیر گونه‌های جدیدی از مار به ایرلند وارد شده‌اند؛ چرا که خرید و فروش مارهای خانگی در ایرلند، هاوایی، نیوزیلند و ایسلند ممنوع نیستند.
مارهای خانگی در اواخر دهه ۱۹۹۰ و در دوران رونق اقتصادی ایرلند، به یک نماد تبدیل شدند ولی در طول رکود اقتصادی سال ۲۰۰۸ و پس از آن، شرایط سخت زندگی باعث شد تا بسیاری از مردم، مارهایشان را رها کنند. این مارها را می‌توان به شکل تصادفی رویت کرد اما تا به امروز به نظر می‌رسد که در طبیعت پراکنده نشده باشند.
باید امیدوار باشیم که وضعیت به همین ترتیب ادامه پیدا کند؛ چرا که اگر گوام را به عنوان یک الگو در نظر بگیریم، در صورتی که مارها در ایرلند نفوذ کنند، خلاص شدن از شر آنها به یک سنت پاتریک جدید نیاز خواهد داشت!
منبع: popsci
۵۸۵۸
