تکنیک های مدیریت لهجه در جلسات رسمی

آیا شما هم در کنار علاقه ای که به لهجه خود دارید به فکر مطلع شدن از تکنیک های مدیریت لهجه هستید؟ متاسفانه برخی افراد تصور می کنند مدیریت و کنترل لهجه کار اشتباهی است و هیچ کسی نباید اصالت خود را مخفی کند. در حالی که این تصور کاملا اشتباه است و مدیریت کردن لهجه هیچ ارتباطی با فراموش شدن اصالت ندارد. زمانی که در یک جلسه کاری تحصیلی یا سمینار آموزشی شرکت می کنید و باید مطالبی را برای مخاطبان خود توضیح دهید ولی در عین حال لهجه خود را مدیریت نکرده اید باید منتظر ایجاد حواس پرتی مخاطبان و از دست دادن تمرکز خود باشید.

منظور از لهجه چیست؟

لهجه در فرهنگ واژگان با تعابیری از جمله «طرز سخن گفتن و تلفظ» یا «تلفظ واژه‌های یک زبان به شیوه‌ی خاص یک منطقه» تعریف می‌شود. در تعریف زبان‌شناسی به گونه‌ای از شیوه‌های تلفظ ویژه‌ی یک گروه زبانی لهجه می‌گویند. لهجه‌ها معمولا با جغرافیای محل سکونت افراد ارتباط داشته و ممکن است در عین داشتن تفاوت‌ شباهت‌هایی هم داشته باشند.

در کنار ضرورت حفظ لهجه ها که از زیبایی های فرهنگ سرزمین ایران است در برخی موارد نیازمند مدیریت لهجه شناخت زبان معیار و آگاهی از تفاوت‌های زبانی و لهجه هستیم؛ بنابراین گویندگان خبر مجریان تلویزیون سراسری گزارشگران دوبلورها گویندگان کتاب صوتی باید به این مورد توجه ویژه داشته و با زبان و لهجه‌ی معیار سخن بگویند.

منظور از زبان معیار چیست؟

زبان معیار گونه‌ای از گفتار یا نوشتار است که افراد با تحصیلات بالا در یک جامعه از آن استفاده کرده و آن را به عنوان زبان (گفتار و نوشتار) غالب منظور می‌کنند. تالیف کتاب‌های درسی دانشگاه‌ها و مدارس مصاحبه‌ها و گفتگوهای رسمی در رسانه‌ها‌ از جمله تلویزیون و مطبوعات هم بر اساس زبان معیار انجام می‌شوند. زبان معیار از اعتبار اجتماعی بالایی برخوردار بوده و سایر گروه‌های اجتماعی تلاش می‌کنند این شیوه‌ی گفتار و نوشتار را سرلوحه خود قرار دهند.

مدیریت لهجه نه از بین بردن لهجه

ما چیزی به اسم از بین بردن لهجه نداریم! شاید شما بخواهید در یک سخنرانی به گویش و لهجه‌ی زبان معیار (همان لهجه‌ی تهرانی) صحبت کنید ولی بخواهید در کنار خانواده‌ و دوستان قدیمی‌تان کماکان با لهجه‌ی شیرین محلی‌تان گپ بزنید! این‌که ما در ایران به دنیا آمدیم فلانی در آمریکا به‌هیچ‌وجه دست خودمان نبوده! پس خیلی رفتار نادرستی است که به خاطر لهجه داشتن یا نداشتنمان خوشحال یا ناراحت بشویم. کنترل لهجه یکی از تکنیک های تقویت فن بیان است.

مهمترین تکنیک های مدیریت لهجه و کنترل آن

تمرینات کنترل لهجه

برای اینکه بتوانید لهجه خود را کنترل کنید (نمی‌گویم از بین ببرید چون واقعاً حرف نادرستی است) اصلا فکرش را نکنید که بدون تمرین و صرف حداقل ۳ تا ۶ ماه بتوانید از پسش ‌بربیایید! اگر شما با خواندن ۴ تا کتاب لهجه پیدا کردید با خواندن همان ۴ تا کتاب هم لهجه‌تان از بین میرود! پس این مسیر مسیری پر از تلاش و تکرار و تمرین است.

به موسیقی های بدون لهجه گوش دهید

برای اینکه بتوانید به شنیدن تلفظ بدون لهجه کلمات فارسی عادت کنید و تلفظ آن ها در ذهن شما ثبت شوند؛ به موسیقی های بدون لهجه گوش دهید. البته نه گوش دادن بدون تمرکز یا به اصطلاح شنیدن بلکه باید از مهارت گوش دادن استفاده کنید و تمرکز خود را به کار بگیرید. به این ترتیب هنگام گوش دادن به کلماتی که در قطعه موسیقی بیان می شوند ذهن حداکثر توان خود را برای ثبت آن ها به کار می گیرد.

آگاه شدن از تفاوت‌های تلفظی لهجه‌ی خودمان با فارسی معیار

نخستین و اصلی ترین تکنیک آگاهی از تفاوت‌های تلفظی لهجه‌ی خودمان با فارسی معیار است. یکی از بهترین کارها برای این شناخت شنیدن سخنرانی‌ها فیلم‌ها و یا صحبت افرادی‌ست که به فارسی معیار و بدون لهجه سخن می‌گویند. فیلم‌های ایرانی یا فیلم‌های خارجی دوبله شده اخبار استادان دانشگاه و دیگر سخنوران مرجع خوبی برای این مورد هستند. در سال‌های اخیر و با حرفه‌ای‌تر شدن گویندگی کتاب صوتی و تولید پادکست در ایران بسیاری از این فایل های صوتی می‌توانند نمونه‌‌های خوبی برای تمرین فارسی معیار باشند.

ضبط کنید و تکرار و تکرار و تکرار

حالا که متوجه شدید چگونه به نمونه های صحبت کردن فارسی معیار دسترسی پیدا کنید آنها را دانلود یا ضبط کرده و بارها و بارها برای خودتان تکرار کنید تا همه چیز به ضمیر ناخودآگاه شما منتقل شود. در ادامه صدای خود را ضبط کرده و با فایل اصلی مقایسه کنید تا متوجه تفاوت ها شوید. ببینید در ادای چه کلماتی لهجه دارید. پیدا کردن حروفی که در آن ها بیشترین اشتباه را داریم اهمیت زیادی دارد. موارد اختلاف را یادداشت کرده و نسبت به تصحیح آن ها اقدام کنید. بعد از این که کلمات متفاوت را پیدا کردید کلمات جدید را در قالب گفتاری خود قرار دهید. به خود زمان بدهید؛ به مرور تفاوت‌ها کمتر و ظریف‌تر خواهد شد.

آرامش و تمرکز خود را حفظ کنید

بدون شک زمانی که تمرکز کافی ندارید امکان یادآوری نکاتی که برای مدیریت لهجه و کلمات مختلف یاد گرفته اید را نخواهید داشت. به همین علت هنگام صحبت کردن باید آرامش خود را حفظ کنید تا بالطبع تمرکز شما نیز افزایش یابد. در کنار رعایت تمامی این موارد باید شمرده صحبت کنید. برای حرف زدن عجله نداشته باشید و اعتماد به نفس خود را برای یک صحبت طولانی و شمرده افزایش دهید.

با دیگران با زبان معیار صحبت کنید و از آنها کمک بگیرید

وقتی که لهجه ما رفته رفته کم می شود ممکن است دیگر خودمان متوجه آن نشویم و هر چه فایل های ضبط شده خودمان را گوش کنیم اشکالی به ذهنم مان نرسد؛ اینجاست که باید از دیگران کمک گرفته و با آنها صحبت کنیم تا شاد آنها متوجه اشکالات ما شوند و به ما گوشزد کنند. دائما با افرادی که بدون لهجه صحبت می کنند تعامل داشته باشید. این باعث می شود که روی لهجه شما هم تاثیربگذارد و هر جا که کنترل شما روی لهجه از بین می رود آنها به شما یادآوری می کنند.