به طور کلی در 50 درصد موارد علل ناباروری جزو علل مردان است. یکی از مشکلات ناباروری مردان، اسپرم ضعیف و تعداد کم اسپرم است. از هر 25 مرد یک نفر تعداد اسپرم کم دارد. عواملی مانند استرس، چاقی و رژیم غذایی نامناسب بر تعداد و سرعت حرکت اسپرم تاثیر می گذارد. ضعف اسپرم می تواند منجر به بیماری هایی مانند اولیگواسپرمی (تعداد کم اسپرم)، عدم تحرک و بد شکل اسپرم شود که در آزمایش اسپرمیوگرافی مشخص می شود.
مطالعات نشان داده اند که خوردن برخی غذاها و رعایت نکات مراقبتی می تواند به تقویت اسپرم ضعیف و درمان اختلالات اسپرم برای رسیدن به بارداری موفق کمک کند. در این مقاله از فرازطب چند روش مفید و کاربردی برای افزایش اسپرم و مواد غذایی که می تواند در درمان اسپرم ضعیف موثر باشد را ارائه می دهیم.
به چه چیزی اسپرم ضعیف گفته می شود؟
اسپرم ضعیف دارای خواصی است که باروری را کاهش می دهد و بچه دار شدن را دشوار می کند. با توجه به اهمیت این موضوع، زوج های نابارور ابتدا باید با انجام آزمایش اسپرم، اسپرم مرد را تجزیه و تحلیل کنند و مشکلاتی مانند کمبود اسپرم، کم بودن تعداد اسپرم و … را شناسایی کنند. عوامل متعددی بر سلامت و باروری اسپرم تأثیر می گذارد که مهمترین آنها عبارتند از:
تعداد اسپرم
کمترین تعداد طبیعی اسپرم در هر نمونه اسپرم بعد از تخمک گذاری حدود 15 میلیون در میلی لیتر یا 39 میلیون در یک نمونه است و هر تعداد کمتر احتمال ناباروری را افزایش می دهد. منی به معنای اولیگواسپرمی و کمبود اسپرم در مایع منی نیز به معنای آزواسپرمی است. به عبارت دیگر، تعداد اسپرم کمتر از 10 میلیون در میلی لیتر یک وضعیت غیر طبیعی است که اغلب باعث ناباروری مردان می شود. گاهی اوقات تعداد اسپرم در منی مرد به حدی کاهش می یابد که منجر به آزواسپرمی می شود. این کمبود با قرص سمنکس جبران خواهد شد.
تحرک اسپرم
اگر حداقل 40 درصد از اسپرم های منی به درستی و کافی حرکت کنند، مشکلی برای باروری مرد وجود ندارد. تحرک کم اسپرم معمولاً در مردان با تعداد کم اسپرم دیده می شود که گاهی اوقات نیاز به درمان های تکمیلی دارد. البته برای درمان این مشکل ابتدا باید نوع حرکت اسپرم (حرکت پیشرونده و غیر پیشرونده) مشخص شود.
مورفولوژی اسپرم
شکل طبیعی سلول های اسپرم یعنی داشتن سر بیضی شکل و دم بلند نقش زیادی در افزایش شانس لقاح دارد. از علل اصلی بدتر شدن مورفولوژی اسپرم می توان به مصرف داروها، سابقه بیماری های عفونی، واریکوسل، تب بالا، مشکلات جسمانی و … اشاره کرد.
آسیب DNA اسپرم
به طور کلی، سلول های اسپرم، سلول های بسیار شکننده ای هستند و بر خلاف سایر سلول های بدن (مانند سلول های پوست و سلول های گوارشی) فاقد آنزیم های ترمیم کننده DNA هستند.
بنابراین اگر DNA اسپرم در اثر عفونت، گرما، سموم، واریکوسل، سیگار، مواد مخدر، قلیان و … آسیب ببیند، آسیب قابل جبران نیست و باروری مشکل می شود. باید اضافه کرد که ضایعات خوش خیم اسپرم در طی لقاح توسط تخمک ترمیم می شوند. اما از دست دادن شدید آن در هفته اول بارداری منجر به نارسایی جنین یا حتی سقط جنین می شود.
علل ناباروری مردان
علل اصلی ناباروری مردان، اختلالات مربوط به کیفیت و کمیت اسپرم است. برخی از این بیماری ها عبارتند از:
تعداد کم اسپرم یا اولیگواسپرمی
مشکلات مربوط به حرکت و سرعت اسپرم (آستنواسپرمی)
تراتوسپرمی
غلظت بالای اسپرم
آزواسپرمی یا اسپرم صفر
علائم ضعف اسپرم چیست؟
اسپرم ضعیف می تواند با علائمی مانند مشکلات جنسی، کاهش میل جنسی، اختلال نعوظ، درد، تورم یا غدد در بیضه ها، ریزش موی صورت یا بدن و عدم تعادل هورمونی همراه باشد. به طور کلی نارسایی طبیعی در باروری به عنوان مهمترین علامت کمبود اسپرم شناخته می شود و در برخی موارد علائمی مانند تورم، درد و تورم بیضه ها دیده می شود.
برخی از مردان با سابقه اختلال عملکرد جنسی، مشکلات پروستات و بیضه ها، و تحت عمل جراحی خاص روی بیضه، آلت تناسلی یا کشاله ران قرار گرفته اند، علیرغم تلاش برای یک سال، قادر به داشتن فرزند نیستند. به این گونه افراد توصیه می شود به پزشک مراجعه کرده و آزمایشاتی مانند آزمایش ژنتیک، آزمایش هورمونی، بیوپسی بیضه، سونوگرافی بیضه و … انجام دهند. و بسته به علت ناباروری از دارو یا سایر روش های درمانی استفاده کنید.
طبق آخرین آمار سازمان های بین المللی، تعداد استاندارد و نرمال اسپرم در هر نمونه حداقل 35 میلیون است. تعداد اسپرم کمتر از 10 میلیون در نمونه غیرطبیعی است و ممکن است منجر به ناباروری مردان شود. تحقیقات نشان میدهد که عواملی که بر سطح تستوسترون تأثیر میگذارند بر تعداد و کیفیت اسپرم نیز تأثیر میگذارند. در برخی موارد، دلیل خاصی برای تعداد اسپرم وجود ندارد اما گاهی اوقات علت ضعیف شدن اسپرم می تواند یکی از موارد زیر باشد
عدم تعادل هورمونی
مشکلات ژنتیکی
داشتن مشکل ساختاری در سیستم تولید مثل.
نوشتار تناسلی و عفونت پروستات
واریکوسل
جراحی روی بیضه ها
گرم شدن بیش از حد اسپرم
سیگار کشیدن و نوشیدنی های الکلی
مصرف برخی داروها، از جمله تستوسترون یا داروهای پسوریازیس
ضربه زدن یا پیچاندن بیضه ها
بیماری هایی مانند دیابت، ایدز، حمله قلبی، نارسایی کلیه و کبد، سندرم کوچین، فیبروز کیستیک و کم خونی در باروری.
قرار گرفتن در معرض مواد سمی مانند مس، اکسید اتیلن، کادمیوم، جیوه، وینیل کلرید و رادیواکتیویته
آزمون پایین نیامده است
استرس جسمی، روحی و روانی
اضافه وزن
بلوغ زودرس یا دیررس
ترمیم فتق