بیماری های دستگاه گوارش انواع مختلفی دارند و بهطورکلی بسیار شایع هستند. این بیماری‌ها قسمت‌های مختلف دستگاه گوارش را درگیر می‌کنند از جمله معده، روده باریک و بزرگ و کبد و غیره. اگر دچار بیماری های دستگاه گوارش شده باشید، می‌دانید که بسیاری از علائم و نشانه‌های این بیماری‌ها شبیه به هم هستند و باید برای تشخیص دقیق آن به متخصص گوارش مراجعه کرد. در این مطلب انواع بیماریهای دستگاه گوارش را معرفی می‌کنیم و توضیح می‌دهیم که هرکدام چه علائم و نشانه‌هایی دارند و کدام اندام‌ها را درگیر می‌کنند و همچنین برای زخم معده چی بخوریم.
بیماریهای دستگاه گوارش انسان
همه‌ی شما با دستگاه گوارش آشنا هستید. دستگاه گوارش از دهان تا مقعد ادامه دارد. این سیستم شامل مری، معده، روده بزرگ، روده کوچک، کبد، پانکراس و کیسه صفرا است. بیماریهای دستگاه گوارش در واقع اختلالات و مشکلات مربوط به دستگاه گوارش هستند که ممکن است هر یک از این اندام‌ها یا گروهی از آنها را درگیر کنند.
در سیستم گوارشی غذا و نوشیدنی‌ها به اجزای کوچک تقسیم شده و بدن می‌تواند آنها را به‌عنوان انرژی جذب و در عملکرد سلول‌ها استفاده کند. اگر هنگام بلع، هضم مواد غذایی یا دفع مواد زائد دچار مشکل شدید، باید برای تشخیص بیماری دستگاه گوارش به متخصص گوارش و کبد مراجعه کنید. اما دکتر گوارش کیست؟ این متخصص در مورد کلیه اندام‌ها و بافت‌های دستگاه گوارش دانش بالایی دارد و می‌تواند هرگونه بیماری و اختلال در این سیستم را تشخیص داده و درمان کند.
کار دستگاه گوارش چیست؟
دستگاه گوارش انسان غذا را هضم می‌کند، به شما کمک می‌کند آن را جذب کنید و سپس موادی که مورد نیاز نیستند یا برای بدن ضرر دارند را دفع می‌کند. بنابراین کار این دستگاه به سه مرحله‌ی هضم، جذب و دفع بستگی دارد.
مهم ترین بیماری های معده و درمان آنها
بیماری معده یکی از مهم‌ترین مشکلات گریبان‌گیر جامعه است. دستگاه گوارش و به‌خصوص معده بخش مهمی از قسمت بدن است که باعث هضم و جذب مواد موردنیاز بدن و دفع مواد زائد می‌شود. به دلیل ساختار پیچیده آن معمولاً با بیماریهای مختلفی همچون بیماری معده درد، رفلاکس، عفونت، زخم و در برخی از موارد نادر سرطان روبه‌رو می‌شود. در این مطلب به بررسی انواع بیماریهای معده و علائم هر کدام از آنها پرداخته‌ایم.
بیماری معده رفلاکس (GERD)
بیماری رفلاکس معده یا بازگشت اسید باعث بازگشت محتویات و اسید معده به مری و حتی گاهی دهان می‌شود. البته ممکن است برخی از اوقات افراد در طول زندگی با این عارضه روبه‌رو شوند؛ اما اگر بیش از دو بار در هفته این اتفاق رخ دهد می‌توان گفت که به‌احتمال زیاد با مشکل GERD روبه‌رو هستید.
بیماری رفلاکس معده در صورت عدم درمان به‌موقع می‌تواند باعث بروز التهاب مری، تغییر در بافت‌های مری (مری بارت) و حتی در برخی از موارد باعث بروز سرطان مری شود. معده دارای دریچه‌ای است که در هنگام ورود غذا از مری به معده باز می‌شود و پس از آن بسته خواهد شد. در صورت عدم بسته‌شدن این دریچه در زمان مناسب مشکل رفلاکس رخ می‌دهد.
این بیماری دارای علائم زیر است که حدود 20 درصد از مردم دنیا را گریبان‌گیر خودکرده است:
احساس سوزش در سر دل، قفسه سینه و حتی گلو
احساس طعم تلخ یا ترش پشت دهان یا ورود محتویات معده به دهان
بیماری معده درد می‌تواند ناشی از رفلاکس معده باشد که فرد را با مشکلات همچون درد در ناحیه بالایی شکم، سو هاضمه، احساس پری معده، داشتن حالت تهوع و استفراغ روبه‌رو می‌سازد.
احساس خفگی، تنگی نفس و بروز مشکلات بلع و دیسفاژی در هنگام مصرف غذا و مایعات
احساس مشکلاتی مانند درد گلو و حتی آروغ و سکسکه
اینها مواردی از مهم‌ترین علائم رفلاکس معده هستند؛ البته وجود یا عدم وجود این علائم در افراد مختلف می‌تواند متفاوت باشد.
حال سوال این است که برای درمان رفلاکس معده چی بخوریم ؟ از آنجایی که مشکل اصلی این بیماری دستگاه گوارش است پس ارتباط مستقیمی با غذای دریافتی دارد. برای داشتن رژیمی مناسب این بیماری باید تعدادی از مواد غذایی حذف و یا محدود شوند و بالعکس مصرف برخی از غذاهای مفید جایگزین گردند.
بیماری عفونت معده (آنفولانزای معده)
باکتری‌ها و ویروس‌ها عامل اصلی ایجاد بیماری عفونت معده هستند. میکروب هلیکوباکترپیلوری عاملی بسیاری از عفونت‌های معده است. این میکروب با درگیرکردن پوشش معده و ازبین‌بردن آن باعث تماس بیشتر اسید با جداره معده و ایجاد انواع عفونت‌ها، زخم معده و دیگر انواع بیماری معده می‌شود.
از دیگر عوامل ایجادکننده عفونت معده می‌توان به نوروویروس و روتاویروس اشاره کرد. میکروب‌های هلیکوباکترپیلوری با مصرف آنتی‌بیوتیک‌های تجویزی از سوی پزشک متخصص از بین خواهند رفت؛ اما ویروس‌های نوروویروس و روتاویروس باگذشت زمان و بدون مصرف داروی خاصی ممکن است از معده و دستگاه گوارش پاک‌سازی شوند. این ویروس‌ها برای کودکان بسیار خطرناک هستند و ممکن است این افراد را با اسهال و استفراغ شدید و در نتیجه کم‌آبی شدید بدن مواجه سازند.
از مهم‌ترین علائم بیماری عفونت معده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
بروز حالت تهوع
ایجاد استفراغ
تب
دردهای شکمی
در صورت عدم درمان به‌موقع ممکن است فرد با التهاب شدید معده مواجه شود. در برخی از موارد عفونت‌های رخ‌داده در اثر هلیکوباکترپیلوری با سرطان معده رابطه مستقیم دارند؛ بنابراین باید درمان این عفونت‌ها را جدی بگیرید. این میکروب از طریق زندگی مشترک و مصرف باقی‌مانده غذا و نوشیدنی فرد مبتلا باعث انتقال به فرد سالم هم خواهد شد.
بیماری معده درد عصبی
زمانی که احساسات و خشم فرد برانگیخته می‌شود دستگاه اعصاب مرکزی وی تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد. تمام ارگان‌های بدن وابسته به اعصاب هستند؛ بنابراین می‌توانند تحت‌تأثیر احساسات قرار گیرند. یکی از بخش‌هایی که به‌شدت تحت‌تأثیر استرس و بیماریهای اعصاب قرار دارد دستگاه گوارش و به‌خصوص معده است.بیماری معده عصبی ممکن است در اثر عوامل مختلفی همچون بیماری IBS، کولیت عصبی، گاستروانتریت، کرون و … نیز ایجاد شود. یکی از روش‌های کاهش وزن انجام جراحی‌های اسلیو معده و بای پس معده است که باید حتما توسط جراح لاغری متخصص و باسابقه انجام شود.
بیماری ورم و زخم معده
ورم یا گاستریت یکی از انواع بیماری معده است که در اثر عوامل مختلفی ایجاد می‌شود. وجود هلیکوباکترپیلوری در معده می‌تواند سبب برو التهابات مخاط معده و در نتیجه بروز ورم معده شود. ورم معده به‌خودی‌خود ممکن است مشکلات زیادی را ایجاد نکند؛ اما در طولانی‌مدت و عدم درمان به‌موقع می‌تواند خطرآفرین باشد.
از جمله علائم ورم معده عبارتند از:
سو هاضمه
رفلاکس معده
درد در ناحیه معده
احساس پری بعد از خوردن مقداری غذا
نفخ
آروغ و سکسکه
کاهش اشتها
مدفوع با رنگ تیره
استفراغ خونی یا تیره‌رنگ
زخم معده
ورم معده و برخی دیگر از مشکلات گوارشی در طولانی‌مدت ممکن است باعث ایجاد زخم معده شوند. علاوه بر این، استفاده طولانی‌مدت از داروهای غیراستروئیدی مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن می‌تواند باعث بروز ورم و زخم معده شوند. البته بسیاری از افراد به دلیل ازدیاد اسید در معده با زخم‌های معده روبه‌رو می‌شوند. اگر بدانیم برای کاهش اسید معده چه بخوریم؛ دچار زخم معده و مشکلات ناشی از آن نخواهیم شد.
زخم معده نشانه‌هایی دارد که در زیر بیان شده‌اند:
- احساس سوزش و درد شدید یا خفیف در ناحیه وسطی شکم به‌خصوص در هنگام گرسنگی
- احساس سیری
- نفخ
- کم‌خونی به علت خون‌ریزی در معده
- مدفوع خونی یا تیره‌رنگ
- استفراغ خونی یا تیره
- کاهش اشتها به دلیل وجود درد
- کاهش وزن
- و … .
بیماری سرطان معده
سرطان معده یکی از مرگبارترین انواع سرطان به‌خصوص در مردان است. تشخیص این بیماری در مراحل ابتدایی و رشد سلول‌های سرطانی در جداره معده کار دشواری است؛ زیرا معمولاً هیچ‌گونه علائمی ندارد. معمولاً گسترش سلول‌های سرطانی و تبدیل آنها از وضعیت سالم به تومور ممکن است سال‌های طولانی طول بکشد.
بهطورکلی افراد بالای 50 سال، افراد مصرف‌کننده مواد مخدر و سیگار، افراد با داشتن سابقه بیماری معده و به‌خصوص سرطان و افراد دارای پولیپ‌های معده در معرض خطر ابتلا به انواع بدخیم این سرطان قرار دارند. همان گونه که در بالاتر هم اشاره شد وجود باکتری‌های هلیکوباکترپیلوری در معده می‌تواند در طولانی‌مدت باعث سرطان معده شود. علاوه بر این، وجود برخی از تومورها در دیگر قسمت‌های دستگاه گوارش می‌توانند به معده متاستاز کنند و باعث ایجاد این نوع سرطان در معده شوند.
