موزه ماه
ماه همواره یکی از جذاب ترین و اسرارآمیزترین اجرام آسمانی برای بشر بوده است. از نگاه های کنجکاوانه نیاکان ما به آسمان شب گرفته تا سفرهای فضایی مدرن این همسایه نزدیک زمین در طول تاریخ الهام بخش اساطیر فرهنگ ها علم و هنر بوده است. ارتباط عمیق انسان با ماه تنها به مشاهده آن محدود نمی شود؛ ماه در تقویم ها دریانوردی کشاورزی و حتی در باورهای عامیانه نقش آفرینی کرده است. با این حال فاصله فیزیکی ماه همواره درکی انتزاعی از آن برای بیشتر مردم ایجاد کرده است. پروژه های هنری و علمی تلاش کرده اند تا این فاصله را کاهش دهند و امکان تجربه ای ملموس تر از ماه را فراهم آورند. یکی از برجسته ترین این تلاش ها پروژه «موزه ماه» اثر هنرمند بریتانیایی لوک جرام است. این پروژه با بازآفرینی مقیاس پذیر و دقیق کره ماه فرصتی بی نظیر برای مشاهده جزئیات سطح آن و درک ابعاد واقعی اش از فاصله ای نزدیک تر را فراهم می آورد. موزه ماه نه تنها یک اثر هنری بصری خیره کننده است بلکه بستری برای تعامل فرهنگی علمی و اجتماعی با مفهوم ماه در مکان های مختلف جهان ایجاد می کند و مخاطبان را به بازاندیشی درباره ارتباط خود با این جرم آسمانی دعوت می نماید.
هدف از اجرای این پروژه
پروژه موزه ماه با هدفی چندوجهی توسط لوک جرام طراحی و اجرا شده است. هسته اصلی این ایده نزدیک تر کردن فیزیکی و مفهومی ماه به انسان هاست. در عصر حاضر که بسیاری از ما فرصت یا امکان مشاهده دقیق آسمان شب را نداریم دیدن ماکتی عظیم و با جزئیات از ماه می تواند درک ما را از این جرم آسمانی دگرگون کند. هدف دیگر ایجاد بستری برای تعامل فرهنگی و اجتماعی با ماه در نقاط مختلف جهان است. جرام معتقد است که ماه در فرهنگ ها و مناطق گوناگون معانی اساطیر و کاربردهای متفاوتی داشته است. با نمایش این ماکت در شهرهای مختلف فرصتی فراهم می شود تا مردم محلی به بازخوانی و اشتراک گذاری داستان ها باورها و ارتباطات تاریخی خود با ماه بپردازند. این پروژه تلاش می کند تا علاوه بر جنبه های علمی ماه ابعاد اسطوره ای تاریخی و فرهنگی آن را نیز برجسته کند و به مخاطبان درک عمیق تری از جایگاه ماه در تاریخ بشر ارائه دهد.
یکی از وجوه مهم هدف گذاری این پروژه قابل لمس کردن پدیده ای است که همواره دور از دسترس به نظر رسیده است. با نزدیک شدن ماه به زمین در قالب این اثر هنری نیمه پنهان آن که هرگز از زمین دیده نمی شود برای مخاطبان قابل رؤیت می شود و این امکان را فراهم می کند تا گفتمان ها و کشفیات جدیدی پیرامون ماه شکل بگیرد. این تعامل نزدیک با ماه می تواند حس کنجکاوی و شگفتی را در بازدیدکنندگان برانگیزد و آن ها را به تفکر درباره جایگاه خود در جهان هستی و ارتباطشان با پدیده های کیهانی وادارد. در هر مکانی که این پروژه به نمایش درمی آید برنامه ها و رویدادهای جانبی متناسب با فرهنگ و تاریخ آن منطقه طراحی می شود تا ارتباط مردم با ماه در بستر محلی تقویت گردد و تفاسیر و معانی جدیدی از این اثر هنری و خود ماه شکل گیرد.
کارنامه هنری لوک جرام
لوک جرام هنرمند مفهومی بریتانیایی خالق پروژه موزه ماه است که به خاطر آثار هنری عمومی در مقیاس بزرگ و چیدمان های شهری خود در سراسر جهان شناخته شده است. او در سال ۱۹۷۴ متولد شده و از سنین جوانی به خلق ایده های هنری نوآورانه پرداخته است. کارنامه هنری جرام شامل طیف وسیعی از مدیوم ها از جمله مجسمه سازی چیدمان های سایت-اسپسیفیک (مختص مکان) و هنرهای زنده و تعاملی است. آثار او اغلب مرزهای بین هنر علم و پدیده های طبیعی را درنوردیده و مخاطب را به تجربه ای عمیق و تأمل برانگیز دعوت می کنند. پروژه موزه ماه یکی از شناخته شده ترین آثار اوست که بازتاب دهنده علاقه او به مقیاس های بزرگ داده های علمی و ارتباط انسان با محیط اطراف چه زمینی و چه کیهانی است.
جرام در آثار دیگرش نیز به موضوعاتی نظیر صدا نور و ادراک پرداخته است. او با استفاده از فناوری و همکاری با دانشمندان و متخصصان در رشته های مختلف پروژه هایی خلق می کند که نه تنها از نظر بصری خیره کننده هستند بلکه به لحاظ مفهومی نیز غنی و چالش برانگیز محسوب می شوند. کارهای او در فضاهای عمومی گالری ها موزه ها و جشنواره های بین المللی به نمایش درآمده اند و تحسین منتقدان و عموم مردم را برانگیخته اند. توانایی جرام در تبدیل داده های پیچیده علمی به تجربیات هنری قابل دسترس یکی از ویژگی های بارز کارنامه هنری اوست. پروژه موزه ماه نمونه ای عالی از این رویکرد است که با استفاده از داده های دقیق ناسا تصویری واقعی و در عین حال هنرمندانه از ماه را برای مخاطبان در سراسر جهان به ارمغان آورده است و الهام بخش هنرمندان و اندیشمندان بسیاری در زمینه هنر عمومی و تعاملی بوده است.
آشنایی با ماه تعامل انسان با ماه
از سپیده دم تمدن بشری ماه نقشی محوری در زندگی و اندیشه انسان ایفا کرده است. پیش از ظهور علم مدرن ماه به عنوان یک آینه فرهنگی عمل می کرد که باورها اساطیر و جهان بینی مردم را بازتاب می داد. در بسیاری از فرهنگ های باستانی ماه به عنوان یک خدا یا الهه پرستش می شد و در آیین ها و مراسم مذهبی نقش مهمی داشت. تقویم های اولیه بر اساس چرخه های ماه تنظیم می شدند و این جرم آسمانی به ابزاری برای سنجش زمان و برنامه ریزی فعالیت هایی مانند کشاورزی و دریانوردی تبدیل شد. در طول قرون ماه الهام بخش هنرمندان شاعران نویسندگان و موسیقی دانان بی شماری بوده است. در غرب ماه اغلب با رمانتیسیسم عشق و رازآلودگی پیوند خورده است در حالی که در فرهنگ های شرقی مانند چین شکل گرد و کامل آن نمادی از اتحاد خانواده صلح و خوشبختی تلقی می شد.
با پیشرفت علم و فناوری رویکرد انسان به ماه تغییر کرد. مشاهدات نجومی دقیق تر شد و درک علمی ما از ماه افزایش یافت. با این حال ماه همچنان جایگاه خود را به عنوان منبع الهام هنری و نمادی فرهنگی حفظ کرد. در قرن بیستم با آغاز عصر فضا رؤیای سفر به ماه به واقعیت پیوست و فرود انسان بر سطح ماه نقطه عطفی در تاریخ بشر و تعامل ما با این همسایه کیهانی بود. پروژه موزه ماه لوک جرام در بستر این تاریخ طولانی از تعامل انسان با ماه قرار می گیرد. این پروژه نه تنها دانش علمی ما از ماه (با استفاده از داده های ناسا) را به نمایش می گذارد بلکه بستری برای بازاندیشی در مورد ارتباط عاطفی فرهنگی و اسطوره ای ما با ماه فراهم می آورد. با آوردن ماه به زمین و در دسترس قرار دادن آن برای عموم جرام فرصتی برای تقویت این پیوند باستانی در زمینه دنیای مدرن ایجاد می کند.
مکان های برگزاری اجرا تا به اکنون
پروژه موزه ماه لوک جرام به عنوان یک تور جهانی طراحی شده است و از زمان خلق آن در سال ۲۰۱۶ در مکان ها و رویدادهای متعددی در سراسر جهان به نمایش درآمده است. این رویکرد سیار به هنرمند اجازه می دهد تا تأثیر ماه را در فرهنگ ها و محیط های مختلف بررسی کند و برنامه های جانبی متناسب با هر مکان را ارائه دهد. از جشنواره های هنری و موسیقی گرفته تا کلیساها استخرها و فضاهای عمومی شهری موزه ماه در بستر متنوعی ارائه شده است که هر بار تجربه ای منحصربه فرد را برای بازدیدکنندگان خلق کرده است. این تنوع در مکان های اجرا نشان دهنده سازگاری پروژه با محیط های مختلف و توانایی آن در برقراری ارتباط با مخاطبان گوناگون است. در ادامه به برخی از برجسته ترین مکان هایی که این پروژه تا به امروز در آن ها به نمایش درآمده است می پردازیم.
جشن بالن فیستا
یکی از اولین و به یادماندنی ترین اجراهای پروژه موزه ماه در جشن بالن فیستا بریستول انگلستان در آگوست ۲۰۱۶ بود. این جشنواره سالانه که هزاران بازدیدکننده را جذب می کند بستری ایده آل برای نمایش یک اثر هنری در مقیاس بزرگ در فضای باز فراهم آورد. ماکت عظیم ماه در میان بالن های رنگارنگ در آسمان بریستول منظره ای تماشایی ایجاد کرد. این اجرا با همکاری مرکز علمی بریستول برگزار شد و شامل فعالیت های آموزشی و رویدادهای مرتبط با ماه بود. بازدیدکنندگان فرصت یافتند زیر ماکت ماه بنشینند و به موسیقی ای الهام گرفته از ماه گوش دهند که به طور خاص برای این پروژه ساخته شده بود. اگرچه یک مشکل فنی باعث شد که ماکت در روز اول برای مدتی پایین آورده شود اما تجربه کلی نمایش ماه در کنار بالن ها در آسمان بریستول ارتباطی نو با این جرم آسمانی در بستر یک رویداد عمومی بزرگ ایجاد کرد و توجه گسترده ای را به این پروژه جلب نمود.
جشنواره لیکز الایو
در اواخر آگوست ۲۰۱۶ موزه ماه در جشنواره هنری لیکز الایو (Lakes Alive) در شهر کندال انگلستان به نمایش درآمد. این جشنواره که به دنبال کشف و الهام از پدیده های جدید است کلیسای سنت توماس را به عنوان مکان میزبانی ماکت ماه انتخاب کرد. نصب ماه در فضای داخلی کلیسا فضایی تأمل برانگیز و معنوی خلق کرد که با فضای باز جشنواره بالن فیستا متفاوت بود. در طول جشنواره رویدادهای متنوعی زیر ماکت ماه برگزار شد از جمله اجرای موسیقی زهی توسط ارکستر کامراتای منچستر شعرخوانی توسط شاعران محلی با محوریت ماه و سخنرانی های علمی درباره نجوم توسط اعضای انجمن منجمان کندال. همچنین فعالیت های هنری برای کودکان و خدمات ویژه کلیسا نیز در این مکان برگزار شد. انتخاب کندال که زادگاه ویلیام وردزورث شاعر طبیعت گرای مشهور انگلیسی است که شعرهایی درباره ماه سروده به اجرای این پروژه لایه ای فرهنگی و ادبی اضافه کرد و ارتباط ماه با تاریخ ادبی منطقه را برجسته نمود.
اجرای پروژه در شهر مارسی فرانسه
در سپتامبر ۲۰۱۶ پروژه موزه ماه به شهر مارسی در فرانسه سفر کرد و در منطقه Lieux de Publics که به خاطر هنرهای خیابانی و فضای هنری پویایش شناخته می شود به نمایش درآمد. این اجرا در سومین سال فعالیت Lieux de Publics به عنوان مرکز ملی آفرینش هنری برگزار شد و بستری برای همکاری با ۱۸ هنرمند از ۱۱ کشور اروپایی فراهم آورد. این هنرمندان بر اساس الهامات خود از مکان و حضور ماه آثاری را ارائه دادند که تجربه بازدیدکنندگان را غنی تر می کرد. کشورهای شرکت کننده شامل اتریش بلژیک جمهوری چک دانمارک فرانسه آلمان مجارستان ایتالیا کوزوو هلند و بریتانیا بودند. نمایش ماه در مارسی فرصتی برای کاوش ارتباط ماه با فرهنگ فرانسه فراهم آورد. اشاره به فیلم صامت پیشگامانه «سفر به ماه» (Le Voyage dans la Lune) اثر ژرژ ملی یس در سال ۱۹۰۲ که خود الهام گرفته از رمان های ژول ورن بود نشان دهنده جایگاه ماه به عنوان نمادی از خیال و اکتشاف در فرهنگ عامه فرانسه است. این اجرا نشان داد که چگونه موزه ماه می تواند به عنوان کاتالیزوری برای خلق آثار هنری جدید و بحث در مورد ارتباطات فرهنگی با ماه عمل کند.
عصری با ماه اجرایی دیگر از پروژه موزه ماه
یکی از فرمت های خلاقانه و غوطه ورکننده اجرای پروژه موزه ماه رویدادی با عنوان «عصری با ماه» بود. در این تجربه منحصربه فرد بازدیدکنندگان ابتدا در یک گفتمان پیرامون ماه تاریخچه علم و اساطیر مرتبط با آن شرکت می کردند. بخش اصلی این رویداد شامل شنا کردن زیر ماکت ماه در فضایی خاص بود. ماکت ماه حدود ۱.۵ متر بالاتر از سطح آب یک استخر با معماری کلاسیک معلق بود و نورپردازی هوشمندانه ای از سطح ماه و استخر انجام می شد که تنها منبع نور در محیط بود. بازتاب نور ماه بر سطح آرام آب فضایی رؤیایی و پویا خلق می کرد. با پخش موسیقی ای که از ماه الهام گرفته شده بود بازدیدکنندگان می توانستند در آب شنا کنند و در همان حال نیمه جنوبی ماه را که معمولاً از زمین قابل مشاهده نیست از فاصله ای نزدیک بررسی کنند. این تجربه حسی ارتباطی عمیق و شخصی با ماه ایجاد می کرد و به شرکت کنندگان امکان می داد تا «نادیده ها»ی ماه را کشف کنند و رابطه ای جدید با آن برقرار نمایند. پس از شنا بازدیدکنندگان برای صرف غذا و نوشیدنی هایی که تم ماه داشتند دعوت می شدند و این تجربه حسی با یک بخش اجتماعی تکمیل می شد. اگرچه مکان دقیق این اجرای خاص در منابع به وضوح مشخص نشده است اما این فرمت نشان دهنده انعطاف پذیری پروژه و توانایی آن در خلق تجربیات غوطه ورکننده و چندحسی است.
فستیوال اورتردرز بلژیک
در اکتبر ۲۰۱۶ پروژه موزه ماه در فستیوال اورتردرز (Overtreders) در منطقه داملهوف بلژیک به نمایش درآمد. این جشنواره که نام آن در زبان آلمانی به معنی هدفون یا هندزفری است و در زبان آفریقایی به معنی متخلف اغلب در مکان های غیرمتعارف و متروکه برگزار می شود. فستیوال اورتردرز به عنوان جانشین جشنواره سامهین (Samhain) معرفی شده است که یک رویداد سنتی برای پایان فصل برداشت محصول در انگلستان بود. در فستیوال اورتردرز هنرمندان چندرشته ای از بلژیک و کشورهای دیگر گرد هم می آیند و بر روی یک موضوع مشترک تمرکز می کنند؛ در سالی که موزه ماه حضور داشت این موضوع «صدا» بود. نمایش ماکت ماه در این بستر فرصتی برای بررسی ارتباط ماه با صدا و سکوت فراهم آورد. حضور ماه در یک مکان غیرمعمول و متروکه فضایی خاص و تأمل برانگیز ایجاد کرد و به بازدیدکنندگان امکان داد تا در مورد مفهوم صدا سکوت و فراتر رفتن از محدودیت های شنیداری در ارتباط با یک جرم آسمانی دوردست فکر کنند. این اجرا نشان دهنده توانایی پروژه موزه ماه در ادغام شدن با تم ها و فضاهای جشنواره های مختلف و ایجاد گفتگوهای بین رشته ای میان هنر علم و فرهنگ بود.
اجراهای آینده
پروژه موزه ماه لوک جرام به عنوان یک تور جهانی طراحی شده و پس از موفقیت در اجراهای اولیه به سفر خود در سراسر جهان ادامه داده و برنامه های متعددی برای نمایش در مکان های مختلف داشته است. برنامه ریزی برای اجراهای آینده این پروژه نشان دهنده استقبال گسترده از آن و تمایل نهادهای فرهنگی و جشنواره ها در سراسر دنیا برای میزبانی از این اثر هنری است. این اجراهای آتی فرصت های جدیدی را برای تعامل مخاطبان در مناطق مختلف با ماه فراهم می آورند و به پروژه امکان می دهند تا لایه های فرهنگی جدیدی را در بستر مکان های جدید کشف کند. در زمان انتشار منابع اولیه برخی از اجراهای برنامه ریزی شده برای آینده شامل حضور در فستیوال های مختلف در اروپا بود که نشان از ادامه مسیر این پروژه در قاره سبز داشت. این فهرست شامل رویدادهایی نظیر فستیوال نورث فولک و نورث وست انگلستان در می ۲۰۱۷ فستیوال برایتون در انگلستان در می ۲۰۱۷ فستیوال داکلند + گرینویچ در انگلستان در ژوئن ۲۰۱۷ و فستیوال گوبوت در هلند در سپتامبر ۲۰۱۷ می شد. این برنامه ریزی فشرده در اوایل سال ۲۰۱۷ نشان دهنده تقاضای بالا برای میزبانی از موزه ماه و پتانسیل بالای آن برای سفر به مکان های جدید و ایجاد تجربیات فرهنگی و هنری متنوع برای مخاطبان گسترده در سراسر جهان است.
موزه ماه بریتانیا
پروژه موزه ماه ارتباط عمیقی با بریتانیا دارد نه تنها به این دلیل که خالق آن لوک جرام هنرمندی بریتانیایی است بلکه به خاطر اینکه بسیاری از اولین و مهم ترین اجراهای این پروژه در خاک بریتانیا برگزار شده اند. از جشن بالن فیستا در بریستول گرفته تا جشنواره لیکز الایو در کندال و اجراهای برنامه ریزی شده در سال های بعد در نقاط مختلف انگلستان بریتانیا نقش مهمی در شکل گیری و معرفی اولیه این پروژه به جهان داشته است. موزه ماه در بریتانیا مورد استقبال گسترده ای قرار گرفته و به یکی از نمادهای هنر عمومی معاصر در این کشور تبدیل شده است. این پروژه با استفاده از داده های دقیق ناسا که خود نتیجه همکاری های علمی بین المللی است ارتباطی بین پیشرفت های علمی جهانی و بستر فرهنگی محلی در بریتانیا ایجاد کرده است. نمایش ماه در مکان های مختلف در سراسر انگلستان و دیگر نقاط بریتانیا فرصتی برای جوامع محلی فراهم آورده تا با هنر در مقیاس بزرگ علم نجوم و تاریخچه ارتباط انسان با ماه در بستر فرهنگی خود تعامل داشته باشند.
حضور موزه ماه در بریتانیا همچنین بازتاب دهنده جایگاه این کشور در حمایت از هنر عمومی و پروژه های نوآورانه است. لوک جرام با خلق این اثر نه تنها یک مجسمه زیبا بلکه یک پلتفرم برای رویدادهای فرهنگی آموزشی و اجتماعی ایجاد کرده است که در مکان های مختلف بریتانیا به شیوه های گوناگون مورد استفاده قرار گرفته است. از کلیساهای تاریخی گرفته تا جشنواره های فضای باز موزه ماه توانسته است با محیط های متنوع سازگار شود و تجربیات منحصربه فردی را برای مخاطبان بریتانیایی خلق کند. این پروژه به عنوان نمونه ای موفق از هنر عمومی که هم جذابیت بصری دارد و هم لایه های مفهومی عمیقی را ارائه می دهد شناخته می شود و نقش مهمی در افزایش آگاهی و علاقه عمومی به نجوم هنر و ارتباط بین این دو حوزه در بریتانیا ایفا کرده است.
موزه ماه چه ابعادی دارد؟
پروژه موزه ماه که توسط لوک جرام خلق شده ماکتی کروی شکل از ماه با قطر ۷ متر است. این ابعاد به بازدیدکنندگان امکان می دهد تا جزئیات سطح ماه را از فاصله ای نزدیک مشاهده کنند و درک بهتری از مقیاس آن به دست آورند.
داده های سطح ماه برای ساخت این پروژه از کجا آمده است؟
برای ساخت ماکت دقیق موزه ماه لوک جرام از تصاویر و داده های با وضوح بالا استفاده کرده است. این داده ها توسط ناسا جمع آوری شده اند و جزئیات توپوگرافی سطح ماه را با دقت بالایی نشان می دهند.
آیا پروژه موزه ماه در فضای باز هم به نمایش درمی آید؟
بله پروژه موزه ماه طوری طراحی شده که قابلیت نمایش در فضاهای داخلی و خارجی را داشته باشد. این ماکت در جشنواره های فضای باز پارک ها و دیگر محیط های عمومی در سراسر جهان به نمایش درآمده است.
هدف لوک جرام از خلق موزه ماه چه بود؟
هدف اصلی لوک جرام از خلق موزه ماه نزدیک تر کردن ماه به مردم و ایجاد بستری برای کاوش ارتباطات فرهنگی علمی و تاریخی انسان با این جرم آسمانی در مکان های مختلف جهان است.
نمایش پروژه موزه ماه معمولا چقدر طول می کشد؟
مدت زمان نمایش پروژه موزه ماه در هر مکان بسته به نوع رویداد یا محل برگزاری متفاوت است. این نمایش می تواند از چند روز در جشنواره ها تا چند هفته یا ماه در گالری ها یا فضاهای عمومی طول بکشد.