دیه کامل انسان در تصادف

مبلغ دیه کامل انسان در تصادفات رانندگی برای سال ۱۴۰۴ در ماه های عادی یک میلیارد و ششصد میلیون تومان و در ماه های حرام دو میلیارد و یکصد و سی و سه میلیون تومان تعیین شده است. این نرخ ها مبنای محاسبه خسارت های جانی وارده به اشخاص ثالث در حوادث رانندگی هستند و آگاهی از جزئیات آن برای تمامی شهروندان، به ویژه رانندگان و زیان دیدگان، از اهمیت بالایی برخوردار است.

آگاهی از قوانین و مقررات مربوط به دیه در تصادفات رانندگی، نه تنها به افراد کمک می کند تا در زمان وقوع حوادث، حقوق خود را به درستی پیگیری کنند، بلکه می تواند به پیشگیری از بسیاری از ابهامات و چالش های حقوقی منجر شود. نظام حقوقی ایران با دقت خاصی به مقوله دیه و جبران خسارات بدنی می پردازد و قوانین متعددی در این زمینه تدوین کرده است. این مقاله به بررسی جامع و دقیق نرخ دیه کامل انسان در تصادفات سال ۱۴۰۴، نحوه محاسبه آن، تفاوت های دیه زن و مرد، مفاهیم کلیدی مرتبط با دیه و فرآیند قانونی دریافت آن از شرکت های بیمه و مراجع قضایی خواهد پرداخت. هدف اصلی، ارائه یک راهنمای تخصصی و در عین حال قابل فهم برای تمامی اقشار جامعه است تا بتوانند با دیدی بازتر با این موضوع مهم برخورد کنند.

نرخ دیه کامل انسان در سال ۱۴۰۴

هر ساله با اعلام قوه قضاییه، نرخ دیه کامل انسان برای سال جدید مشخص می شود. این نرخ، مبنای محاسبه تمامی خسارات جانی در حوادثی نظیر تصادفات رانندگی، نزاع و حوادث کار است. نرخ دیه کامل انسان در سال ۱۴۰۴ نیز بر اساس بخشنامه رسمی ابلاغ شده است که شامل دو نرخ متفاوت برای ماه های عادی و ماه های حرام می شود. این تفاوت در نرخ، ریشه در احکام فقهی و قانونی دارد که به تفصیل بررسی خواهد شد.

دیه در ماه های عادی و حرام

در نظام حقوقی ایران، میزان دیه بر اساس نوع ماه وقوع حادثه (شمسی/قمری) می تواند متفاوت باشد. چهار ماه از ماه های قمری به عنوان ماه های حرام شناخته می شوند که عبارتند از: محرم، رجب، ذی القعده و ذی الحجه. در صورت وقوع قتل نفس در این ماه ها، میزان دیه با تغلیظ (افزایش) مواجه می شود. در سال ۱۴۰۴، نرخ دیه کامل انسان به شرح زیر است:

• نرخ دیه کامل در ماه های عادی: ۱ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان
• نرخ دیه کامل در ماه های حرام (محرم، رجب، ذی القعده، ذی الحجه): ۲ میلیارد و ۱۳۳ میلیون تومان

نوع ماه	نرخ دیه کامل در سال ۱۴۰۴ (تومان)
ماه های عادی	۱,۶۰۰,۰۰۰,۰۰۰
ماه های حرام	۲,۱۳۳,۰۰۰,۰۰۰

تفاوت دیه در ماه های حرام از مفهوم تغلیظ دیه ناشی می شود. این مفهوم در فقه اسلامی و قوانین مجازات اسلامی ایران وجود دارد و به این معناست که حرمت این ماه ها، منجر به افزایش دیه قتل نفس در آن ها می گردد. لازم به ذکر است که این افزایش صرفاً برای دیه قتل نفس اعمال می شود و شامل جراحات بدنی نمی گردد. برخی از باورهای رایج ممکن است ماه هایی نظیر صفر یا رمضان را نیز جزو ماه های حرام بدانند، اما بر اساس نص صریح قانون، تنها چهار ماه قمری ذکر شده (محرم، رجب، ذی القعده و ذی الحجه) مشمول این قاعده هستند.

مقایسه نرخ دیه ۱۴۰۴ با سال ۱۴۰۳

آگاهی از روند تغییرات نرخ دیه در سال های مختلف، برای برنامه ریزی های بیمه ای و حقوقی حائز اهمیت است. نرخ دیه همواره تحت تأثیر عوامل اقتصادی و تورم قرار می گیرد و هر ساله توسط قوه قضاییه بر اساس معیارهای مشخصی اعلام می شود.

در سال ۱۴۰۳، نرخ دیه کامل انسان در ماه های عادی ۱ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان و در ماه های حرام ۱ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان بود. با مقایسه این ارقام با نرخ های اعلام شده برای سال ۱۴۰۴، می توان مشاهده کرد که مبلغ دیه در ماه های غیرحرام ۴۰۰ میلیون تومان و در ماه های حرام ۵۳۳ میلیون تومان افزایش یافته است. این افزایش نشان دهنده رشد قابل توجهی در نرخ دیه است که حدود ۳۳ درصد نسبت به سال گذشته افزایش را تجربه کرده است.

نوع ماه	نرخ دیه کامل در سال ۱۴۰۳ (تومان)	نرخ دیه کامل در سال ۱۴۰۴ (تومان)	میزان افزایش (تومان)
ماه های عادی	۱,۲۰۰,۰۰۰,۰۰۰	۱,۶۰۰,۰۰۰,۰۰۰	۴۰۰,۰۰۰,۰۰۰
ماه های حرام	۱,۶۰۰,۰۰۰,۰۰۰	۲,۱۳۳,۰۰۰,۰۰۰	۵۳۳,۰۰۰,۰۰۰

دیه زن و مرد در تصادفات رانندگی

یکی از موضوعات مهم و گاه بحث برانگیز در قوانین دیه، تفاوت نرخ دیه برای زنان و مردان است. این تفاوت ریشه های فقهی دارد، اما در حوزه خاص تصادفات رانندگی، قوانین حمایتی ویژه ای برای برابری دیه در نظر گرفته شده است.

نرخ دیه زن و مرد

بر اساس قواعد کلی فقهی و قانونی، دیه زن نصف دیه مرد است. این قاعده در بسیاری از جرایم غیر از تصادفات رانندگی همچنان جاری است. با این حال، باید توجه داشت که میزان دیه برای مردان و زنان به تفکیک ماه های عادی و حرام به شرح زیر تعیین می شود:

• مبلغ دیه کامل مرد در ماه های عادی: ۱ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان
• مبلغ دیه کامل مرد در ماه های حرام: ۲ میلیارد و ۱۳۳ میلیون تومان
• مبلغ دیه کامل زن در ماه های عادی: ۸۰۰ میلیون تومان
• مبلغ دیه کامل زن در ماه های حرام: ۱ میلیارد و ۶۶۵ میلیون تومان

این ارقام نشان می دهد که دیه کامل زن در ماه های حرام، همواره نصف دیه کامل مرد نیست، بلکه با توجه به تغلیظ دیه برای قتل نفس، این نسبت تغییر می کند. با این حال، در تصادفات رانندگی، این تفاوت ها تحت پوشش خاصی قرار می گیرند.

اصل برابری دیه در تصادفات رانندگی

در راستای حمایت از حقوق زیان دیدگان و ایجاد برابری در پرداخت دیه در حوادث رانندگی، قانون بیمه اجباری خسارات وارد شده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه (مشهور به قانون بیمه شخص ثالث) ماده ای را به این موضوع اختصاص داده است.

مطابق ماده ۱۰ قانون بیمه شخص ثالث، شرکت های بیمه موظف اند دیه زیان دیدگان تصادفات رانندگی را بدون توجه به جنسیت آن ها بپردازند. در مواردی که دیه تعیین شده برای زن (بر اساس قاعده فقهی) کمتر از دیه مرد باشد، مابه التفاوت این مبلغ توسط صندوق تأمین خسارت های بدنی پرداخت می شود. این مکانیزم تضمین می کند که در تصادفات رانندگی، دیه زن و مرد برابر باشد و زیان دیدگان زن از حمایت کامل قانونی برخوردار شوند.

بر اساس ماده ۱۰ قانون بیمه شخص ثالث، در حوادث رانندگی، شرکت های بیمه مکلفند دیه زیان دیدگان را بدون در نظر گرفتن جنسیت پرداخت کنند و مابه التفاوت دیه زن و مرد از طریق صندوق تأمین خسارت های بدنی جبران می شود.

نکته مهم این است که این اصل برابری، فقط در حوزه تصادفات رانندگی اعمال می شود و در سایر جرایم و دعاوی حقوقی که ماهیت تصادف رانندگی ندارند، کماکان قاعده فقهی تفاوت دیه زن و مرد پابرجا است.

مفاهیم کلیدی و تأثیرات بر دیه تصادفات

درک صحیح از مفاهیم حقوقی مرتبط با دیه در تصادفات، برای هر فردی که با این موضوع سر و کار دارد، ضروری است. این بخش به تشریح برخی از این مفاهیم کلیدی و تأثیر آن ها بر فرآیند محاسبه و دریافت دیه می پردازد.

اصل یوم الادا در محاسبه دیه

یکی از اصول بنیادین در محاسبه دیه، اصل «یوم الادا» است. این اصطلاح به معنای «روز پرداخت» است و بیان می کند که ملاک محاسبه و پرداخت دیه، نرخ دیه در تاریخ پرداخت آن است، نه تاریخ وقوع حادثه. این اصل به منظور حفظ ارزش واقعی دیه در طول زمان و جبران خسارات ناشی از تورم وضع شده است.

اهمیت یوم الادا زمانی آشکار می شود که فرآیند قضایی و پرداخت دیه طولانی شده و به سال های بعد از وقوع حادثه موکول گردد. به عنوان مثال، اگر تصادفی در سال ۱۳۹۸ رخ داده باشد، اما به دلیل پیچیدگی های پرونده، رأی دادگاه و پرداخت دیه به سال ۱۴۰۴ موکول شود، مبلغ دیه بر اساس نرخ مصوب سال ۱۴۰۴ محاسبه و پرداخت خواهد شد، نه نرخ سال ۱۳۹۸. این امر به نفع زیان دیده است و ارزش واقعی دیه را برای وی حفظ می کند.

تأثیر نرخ دیه بر بیمه شخص ثالث

نرخ دیه سالانه تأثیر مستقیمی بر بیمه نامه های شخص ثالث دارد. بیمه شخص ثالث پوشش دهنده خسارات جانی و مالی وارد شده به اشخاص ثالث در حوادث رانندگی است و سقف تعهدات آن به نرخ دیه کامل انسان گره خورده است.

سقف تعهدات مالی بیمه شخص ثالث، بر اساس ۲.۵ درصد مبلغ دیه در ماه حرام تعیین می شود. با افزایش نرخ دیه در سال ۱۴۰۴، حداقل تعهدات مالی شرکت های بیمه در بیمه شخص ثالث نیز افزایش می یابد. به عنوان مثال، اگر در سال ۱۴۰۳ این مبلغ ۴۰ میلیون تومان بود، در سال ۱۴۰۴ به ۵۳ میلیون و ۳۲۵ هزار تومان رسیده است.

برخلاف تصور برخی، در صورت افزایش نرخ دیه، نیازی به دریافت الحاقیه برای بیمه نامه های شخص ثالث نیست؛ زیرا تمامی بیمه نامه ها به صورت خودکار تا سقف دیه جدید به روزرسانی می شوند و پوشش کامل را ارائه می دهند. همچنین، ثبت گواهینامه راننده در بیمه نامه از اهمیت بالایی برخوردار است تا در صورت بروز حادثه، راننده تحت پوشش بیمه قرار گیرد.

در شرایط خاصی، برای خسارت های مالی جزئی، نیازی به گزارش پلیس و کروکی نیست، از جمله:

• خسارت مالی رخ داده تا سقف ۵۳ میلیون و ۳۲۵ هزار تومان (برای سال ۱۴۰۴) باشد.
• هر دو طرف حادثه دارای گواهینامه معتبر باشند.
• حادثه منجر به خسارت جانی نشده باشد.

تغلیظ دیه و موارد آن

تغلیظ دیه به معنای افزایش یک سوم دیه کامل است و صرفاً در موارد خاصی اعمال می شود. این افزایش، مختص دیه قتل نفس است و در مورد جراحات و نقص عضو اعمال نمی گردد. شرایط اعمال تغلیظ دیه شامل موارد زیر است:

1. وقوع قتل نفس در یکی از ماه های حرام (محرم، رجب، ذی القعده، ذی الحجه).
2. وقوع قتل نفس در محدوده حرم مکه، فارغ از زمان وقوع آن.

برای اعمال تغلیظ دیه در ماه های حرام، لازم است که هم رفتار منجر به فوت و هم خود فوت در ماه حرام اتفاق افتاده باشد. اگر مثلاً فردی در ماه عادی مجروح شود اما در ماه حرام فوت کند، یا برعکس، تغلیظ دیه اعمال نخواهد شد. هدف از این قانون، تأکید بر حرمت ویژه این ایام و مکان ها و بازدارندگی بیشتر از وقوع جرایم در آن ها است.

دیه راننده مقصر

در تصادفات رانندگی، ممکن است راننده مقصر نیز دچار آسیب های جانی شود. بر اساس قوانین بیمه شخص ثالث، راننده مقصر نیز تحت پوشش بیمه حوادث راننده قرار می گیرد. با این حال، نحوه محاسبه دیه برای راننده مقصر دارای تفاوت هایی با دیه شخص ثالث است.

دیه راننده مقصر معمولاً بر اساس دیه ماه غیرحرام (ماه عادی) محاسبه می شود و مفهوم یوم الادا که برای شخص ثالث صدق می کند، همیشه برای راننده مقصر کاربرد ندارد. بسیاری از شرکت های بیمه، دیه راننده مقصر را بر اساس نرخ دیه سال وقوع حادثه و دیه ماه غیرحرام پرداخت می کنند، حتی اگر پرداخت در سال های بعد صورت گیرد. البته در برخی موارد و با توجه به رویه شرکت های بیمه و رأی دادگاه، ممکن است تفاوت هایی در این زمینه مشاهده شود. اما قاعده کلی آن است که تغلیظ دیه در ماه های حرام شامل راننده مقصر نمی شود و ملاک، دیه ماه عادی است.

ارش چیست و چه تفاوتی با دیه دارد؟

در قانون مجازات اسلامی، دیه به دو دسته «مقدر» و «غیرمقدر» (ارش) تقسیم می شود. دیه مقدر، خسارتی است که میزان آن در شرع مقدس و قانون به صورت صریح و مشخص تعیین شده است؛ مانند دیه از دست دادن یک چشم یا یک دست. اما «ارش» به دیه ای غیرمقدر اطلاق می شود که مقدار آن در شرع مشخص نشده است.
بر اساس ماده ۴۴۹ قانون مجازات اسلامی، ارش به عنوان دیه ای تعریف شده که مقدار آن در قوانین اسلامی مشخص نیست. تعیین میزان ارش بر عهده دادگاه است که با توجه به نظر کارشناس رسمی پزشکی قانونی و لحاظ چهار عامل اصلی صورت می گیرد:

1. نوع جرم و ماهیت آسیب وارده.
2. میزان خسارت وارده به فرد.
3. نرخ دیه کامل انسان در سال وقوع حادثه.
4. گزارش جامع و تخصصی کارشناس پزشکی قانونی.

به عنوان مثال، برای آسیب هایی مانند کبودی های گسترده، تورم شدید، یا برخی از جراحات پیچیده که دیه مشخصی در قانون برای آن ها ذکر نشده است، دادگاه بر اساس نظر کارشناسی و معیارهای فوق، مبلغ ارش را تعیین و حکم به پرداخت آن صادر می کند.

تعدد دیات

مفهوم «تعدد دیات» به پرداخت دیه برای چندین خسارت وارده در یک حادثه یا به چندین نفر اشاره دارد. این مفهوم در قوانین بیمه شخص ثالث نیز بازتاب یافته و شامل دو جنبه اصلی می شود:

1. تعدد افراد درگیر در سانحه: شرکت بیمه مکلف است دیه کلیه افراد زیان دیده در یک سانحه رانندگی را پرداخت کند. این برخلاف قوانین قدیمی تر است که ممکن بود تنها دیه یک نفر فوت شده را پوشش دهد. با این قانون جدید، تمامی سرنشینان خودروهای مقصر و غیرمقصر، عابران پیاده و سایر اشخاص ثالث که در حادثه دچار آسیب جانی شده اند، تحت پوشش بیمه قرار می گیرند و دیه آن ها پرداخت می شود.
2. تعدد جراحات یک شخص: در صورتی که یک نفر در یک حادثه دچار جراحات متعدد شود (مثلاً هم قطع نخاع شود و هم شنوایی خود را از دست بدهد)، بیمه گر موظف است تمامی دیات مربوط به آن جراحات را به صورت جداگانه محاسبه و پرداخت کند. این امر تضمین می کند که تمامی خسارات وارده به یک فرد، بدون محدودیت در تعداد جراحات، جبران شود.

این اصل، حمایت مالی جامعی از زیان دیدگان ارائه می دهد و شرکت های بیمه را موظف به پرداخت تمامی تعهدات خود در قبال خسارات جانی متعدد می کند.

محاسبه دیه اعضای بدن و جراحات

محاسبه دیه اعضای بدن و جراحات، فرآیندی تخصصی است که بر اساس قوانین مجازات اسلامی و نظر کارشناسان پزشکی قانونی صورت می گیرد. هر عضو بدن و هر نوع جراحت، دارای درصد مشخصی از دیه کامل انسان است که مبنای تعیین مبلغ نهایی قرار می گیرد.

دیه اعضای بدن و نحوه محاسبه

برای بسیاری از اعضای بدن، نرخ دیه به صورت درصدی از دیه کامل انسان تعیین شده است. این درصدها در قانون مجازات اسلامی مشخص گردیده اند. نحوه محاسبه دیه اعضای بدن به این صورت است که درصد تعیین شده برای عضو آسیب دیده، در مبلغ دیه کامل انسان ضرب می شود.

برای مثال، اگر در سال ۱۴۰۴ دیه کامل مرد ۱,۶۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان باشد:

• دیه یک دست (۵۰٪ دیه کامل): ۰.۵۰ × ۱,۶۰۰,۰۰۰,۰۰۰ = ۸۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان
• دیه یک چشم (۵۰٪ دیه کامل): ۰.۵۰ × ۱,۶۰۰,۰۰۰,۰۰۰ = ۸۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان

در جدول زیر، دیه برخی اعضای بدن برای مردان و زنان در سال ۱۴۰۴ آورده شده است. لازم به یادآوری است که برای زنان، دیه اعضا نیز نصف دیه مردان است و تنها در موارد خاص (مانند قتل نفس در تصادفات رانندگی و با جبران صندوق) برابری اعمال می شود.

عضو بدن	درصد دیه کامل	دیه مرد در ۱۴۰۴ (تومان)	دیه زن در ۱۴۰۴ (تومان)
یک دست	۵۰٪	۸۰۰,۰۰۰,۰۰۰	۴۰۰,۰۰۰,۰۰۰
یک پا	۵۰٪	۸۰۰,۰۰۰,۰۰۰	۴۰۰,۰۰۰,۰۰۰
یک چشم	۵۰٪	۸۰۰,۰۰۰,۰۰۰	۴۰۰,۰۰۰,۰۰۰
یک گوش	۲۵٪	۴۰۰,۰۰۰,۰۰۰	۲۰۰,۰۰۰,۰۰۰
بینی (کامل)	۱۰۰٪	۱,۶۰۰,۰۰۰,۰۰۰	۸۰۰,۰۰۰,۰۰۰
زبان (کامل)	۱۰۰٪	۱,۶۰۰,۰۰۰,۰۰۰	۸۰۰,۰۰۰,۰۰۰
فک (هر کدام)	۵۰٪	۸۰۰,۰۰۰,۰۰۰	۴۰۰,۰۰۰,۰۰۰
دندان پیشین (هر کدام)	۵٪	۸۰,۰۰۰,۰۰۰	۴۰,۰۰۰,۰۰۰
دندان نیش (هر کدام)	۴٪	۶۴,۰۰۰,۰۰۰	۳۲,۰۰۰,۰۰۰
دندان آسیاب (هر کدام)	۳٪	۴۸,۰۰۰,۰۰۰	۲۴,۰۰۰,۰۰۰
انگشتان دست (هر کدام)	۱۰٪	۱۶۰,۰۰۰,۰۰۰	۸۰,۰۰۰,۰۰۰
انگشتان پا (هر کدام)	۱۰٪	۱۶۰,۰۰۰,۰۰۰	۸۰,۰۰۰,۰۰۰
شکستگی استخوان دست (مطلوب الالتئام)	۱۰٪	۱۶۰,۰۰۰,۰۰۰	۸۰,۰۰۰,۰۰۰
شکستگی بینی	۱۰٪	۱۶۰,۰۰۰,۰۰۰	۸۰,۰۰۰,۰۰۰
شکستگی ترقوه	۴٪	۶۴,۰۰۰,۰۰۰	۳۲,۰۰۰,۰۰۰
شکستگی جمجمه سر (هاشمه)	۱۰٪	۱۶۰,۰۰۰,۰۰۰	۸۰,۰۰۰,۰۰۰
زخم حارصه (خراش)	۱٪	۱۶,۰۰۰,۰۰۰	۸,۰۰۰,۰۰۰
زخم دامیه (جراحت سطحی با خونریزی)	۲٪	۳۲,۰۰۰,۰۰۰	۱۶,۰۰۰,۰۰۰

نحوه محاسبه درصدی دیه

محاسبه دیه به صورت درصدی، یکی از رایج ترین روش ها برای تعیین میزان خسارت در جرایم بدنی است. این روش به ویژه برای جراحات و آسیب هایی که به صورت کامل منجر به از دست دادن عضو نمی شوند، کاربرد دارد. فرمول کلی محاسبه درصدی دیه به این صورت است:

مبلغ دیه = درصد آسیب وارده × مبلغ دیه کامل انسان

برای روشن شدن این موضوع، مثال های عملی در خصوص محاسبه درصدی دیه بر اساس نرخ دیه سال ۱۴۰۴ (ماه غیرحرام: ۱,۶۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان و ماه حرام: ۲,۱۳۳,۰۰۰,۰۰۰ تومان) ارائه می شود:

• یک درصد دیه کامل انسان:
  • در ماه های غیرحرام: ۰.۰۱ × ۱,۶۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان = ۱۶,۰۰۰,۰۰۰ تومان
  • در ماه های حرام: ۰.۰۱ × ۲,۱۳۳,۰۰۰,۰۰۰ تومان = ۲۱,۳۳۰,۰۰۰ تومان
• نیم درصد دیه کامل انسان:
  • در ماه های غیرحرام: ۰.۰۰۵ × ۱,۶۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان = ۸,۰۰۰,۰۰۰ تومان
  • در ماه های حرام: ۰.۰۰۵ × ۲,۱۳۳,۰۰۰,۰۰۰ تومان = ۱۰,۶۶۵,۰۰۰ تومان

جدول زیر، نرخ های درصدی دیه را برای سال ۱۴۰۴ نشان می دهد:

درصد دیه	مبلغ در ماه های غیرحرام (تومان)	مبلغ در ماه های حرام (تومان)
۱٪	۱۶,۰۰۰,۰۰۰	۲۱,۳۳۰,۰۰۰
۵٪	۸۰,۰۰۰,۰۰۰	۱۰۶,۶۵۰,۰۰۰
۱۰٪	۱۶۰,۰۰۰,۰۰۰	۲۱۳,۳۰۰,۰۰۰
۲۵٪	۴۰۰,۰۰۰,۰۰۰	۵۳۳,۲۵۰,۰۰۰
۵۰٪	۸۰۰,۰۰۰,۰۰۰	۱,۰۶۶,۵۰۰,۰۰۰
۱۰۰٪	۱,۶۰۰,۰۰۰,۰۰۰	۲,۱۳۳,۰۰۰,۰۰۰

دیه انواع جراحات (سر و صورت و بدن)

قانون مجازات اسلامی، جراحات وارده به سر و صورت را به صورت مفصل دسته بندی کرده و برای هر کدام، دیه مشخصی در نظر گرفته است. این دسته بندی بر اساس عمق جراحت و میزان آسیب وارده به بافت ها صورت می گیرد.

جراحات سر و صورت:

نوع آسیب	تعریف	درصد دیه بر اساس قانون
حارصه	خراش پوست در حالتی که خون جاری نشود.	یک صدم دیه کامل (۱٪)
دامیه	جراحت سطحی و بریدگی گوشت همراه با خونریزی (کم عمق).	دو صدم دیه کامل (۲٪)
متلاحمه	بریدگی عمیق گوشت در حالتی که به استخوان نرسد.	سه صدم دیه کامل (۳٪)
سمحاق	جراحتی که به پوست روی استخوان برسد.	چهار صدم دیه کامل (۴٪)
موضحه	جراحتی که موجب نمایان شدن استخوان شود.	پنج صدم دیه کامل (۵٪)
هاشمه	شکستگی استخوان بدون جراحت (که دیه آن مشخص است).	ده صدم دیه کامل (۱۰٪)
منقله	جراحتی که درمان آن به وسیله جا به جا کردن استخوان صورت پذیرد.	پانزده صدم دیه کامل (۱۵٪)
مامومه	جراحتی که به کیسه مغز برسد.	یک سوم دیه کامل (۳۳.۳٪)
دامغه	پارگی کیسه مغز که علاوه بر دیه شکستگی سر، ارش پاره شدن کیسه مغز را نیز شامل می شود.	دیه مامومه + ارش پارگی کیسه مغز

جراحات بدنی (سایر اعضا):

تفاوت دیه جراحات سر و صورت با جراحات سایر اعضای بدن در این است که برای آسیب های وارده به ناحیه سر و صورت، معمولاً دیه مشخص تری در قانون وجود دارد، در حالی که برای جراحات وارده به سایر قسمت های بدن، در برخی موارد ارش تعیین می گردد. با این حال، بسیاری از انواع جراحات (حارصه، دامیه، متلاحمه، سمحاق) که در سر و صورت دیده می شوند، در سایر اعضا نیز رخ می دهند و دیه آن ها به صورت متناسب از دیه کامل محاسبه خواهد شد.

نوع آسیب	تعریف	درصد محاسبه دیه (از دیه کامل)
حارصه	خراش پوست در حالتی که خون جاری نشود.	۰.۵٪
دامیه	جراحت سطحی و بریدگی گوشت همراه با خونریزی.	۱٪
متلاحمه	بریدگی عمیق گوشت در حالتی که به استخوان نرسد.	۱.۵٪
سمحاق	جراحتی که به پوست روی استخوان برسد.	۲٪

برای تعیین دقیق میزان دیه جراحات، گزارش پزشکی قانونی و رأی دادگاه از اهمیت بالایی برخوردار است. این کارشناسان با معاینات دقیق و استفاده از مستندات پزشکی، نوع و عمق جراحت را تعیین و بر اساس آن، دیه یا ارش مربوطه را محاسبه می کنند.

انواع دیه در قانون مجازات اسلامی

دیه در قانون مجازات اسلامی ایران، انواع مختلفی دارد که هر کدام با شرایط و تعاریف خاصی همراه است. شناخت این دسته بندی ها به درک عمیق تر از نظام جبران خسارت های بدنی کمک می کند.

1. دیه قتل: این نوع دیه برای جبران خسارت جانی وارده به قربانی قتل (چه عمدی و چه غیرعمدی) در نظر گرفته می شود و معادل دیه کامل انسان است. همانطور که پیش تر ذکر شد، در صورت وقوع قتل نفس در ماه های حرام، مشمول تغلیظ دیه خواهد شد.
2. دیه منافع اعضا: گاهی اوقات یک عضو بدن، بدون اینکه دچار آسیب فیزیکی مستقیم شود، کارایی و منفعت خود را از دست می دهد. به عنوان مثال، از دست دادن حس بینایی (کور شدن) بدون آسیب به ساختار چشم، یا از دست دادن شنوایی بدون صدمه به گوش. در چنین مواردی، دیه مشخصی برای از دست رفتن منفعت آن عضو تعلق می گیرد.
3. دیه شبه عمد: در این نوع از جنایت، مرتکب قصد انجام عملی را دارد که به طور معمول منجر به آسیب نمی شود، اما به صورت غیرمنتظره ای به زیان دیده آسیب می رساند. به عنوان مثال، اگر معلمی برای تنبیه دانش آموز خود به او سیلی بزند و بر اثر این سیلی، دانش آموز دچار آسیب جدی شود، این مورد در دسته شبه عمد قرار می گیرد. در اینجا، قصد آسیب جدی وجود نداشته، اما عمل انجام شده منجر به خسارت شده است.
4. دیه مقدر: دیه مقدر به دیه ای گفته می شود که میزان و مقدار آن به صورت صریح در شرع اسلام و قوانین مجازات اسلامی تعیین شده است. مثال بارز آن، دیه یک چشم که نصف دیه کامل است، یا دیه یک دست. این نوع دیه نیازی به کارشناسی پزشکی برای تعیین مقدار ندارد و مبلغ آن ثابت است. دیه کامل انسان نیز خود نوعی دیه مقدر محسوب می شود.
5. خطای محض: در این حالت، نه قصد انجام عمل مجرمانه وجود دارد و نه قصد ایجاد آسیب. حادثه به صورت کاملاً غیرمنتظره و ناخواسته رخ می دهد. مانند شلیک تیری به قصد شکار که به خطا به انسانی اصابت کرده و منجر به آسیب یا فوت او شود. در این موارد، مرتکب مسئول پرداخت دیه است اما از جنبه کیفری عمدی مبری می شود.

دیه مقدر چند درصد است؟

دیه مقدر، همان طور که از نامش پیداست، دارای مقدار مشخصی در قانون است. دیه کامل انسان به خودی خود یک دیه مقدر محسوب می شود و به میزان صد درصد (۱۰۰٪) دیه کامل است. در سال ۱۴۰۴، این مبلغ در ماه های غیرحرام ۱ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان و در ماه های حرام ۲ میلیارد و ۱۳۳ میلیون تومان است. دیه مقدر برای آسیب ها و جراحات معینی که در قانون یا فقه تعیین شده اند، به کار می رود و در محاسبه آن، مبلغ ثابتی بدون نیاز به ارزیابی های جزئی پزشکی (برخلاف ارش) در نظر گرفته می شود.

به عنوان مثال، دیه قطع نخاع، دیه از بین بردن حس بویایی یا چشایی، یا دیه از بین بردن تمامی دندان ها از جمله دیه های مقدر هستند که درصد مشخصی از دیه کامل را به خود اختصاص می دهند.

ارش چیست و چه ارتباطی به دیه دارد؟

ارش، همان دیه غیرمقدر است که برخلاف دیه مقدر، میزان آن در شرع و قانون به صورت صریح و ثابت مشخص نشده است. ماده ۴۴۹ قانون مجازات اسلامی به تعریف ارش پرداخته و آن را به عنوان دیه ای غیرمقدر معرفی می کند. در واقع، ماده ۱۷ قانون مجازات اسلامی نیز دیه را به دو دسته مقدر و غیرمقدر تقسیم کرده است.

برای تعیین میزان ارش، دادگاه با در نظر گرفتن نظرات کارشناسی پزشکی قانونی و توجه به چهار عامل کلیدی، اقدام به تعیین مبلغ می کند:

1. نوع جرم: ماهیت و شدت جرمی که منجر به آسیب شده است.
2. میزان خسارت: گستردگی و عمق آسیب وارده به بدن زیان دیده.
3. نرخ دیه کامل: مبلغ دیه کامل انسان در سال وقوع حادثه، به عنوان یک معیار کلی.
4. گزارش کارشناس: نظریه تخصصی پزشکی قانونی در خصوص نوع و شدت آسیب و همچنین تأثیرات بلندمدت آن بر فرد.

این تفاوت اساسی میان دیه مقدر و ارش، انعطاف پذیری نظام قضایی را در جبران خساراتی که به صورت دقیق در قانون پیش بینی نشده اند، نشان می دهد. ارش به دادگاه این امکان را می دهد که با توجه به شرایط خاص هر پرونده و نظر متخصصان، عدالت را در تعیین میزان جبران خسارت برقرار کند.

منظور از تعدد دیات چیست؟

تعدد دیات، به معنای قابلیت پرداخت بیش از یک دیه در یک حادثه یا برای یک نفر است. این مفهوم در قانون بیمه شخص ثالث به ویژه در دو منظر مهم بررسی می شود:

1. تعدد زیان دیدگان: شرکت بیمه موظف است دیه کلیه افراد درگیر در سانحه را پرداخت کند. این بدان معناست که اگر در یک تصادف چند نفر دچار آسیب جانی شوند یا فوت کنند، بیمه مسئول پرداخت دیه تمامی آن ها است. این قانون، بر خلاف رویه های گذشته، حمایت گسترده تری را از تمامی قربانیان حوادث رانندگی فراهم می کند.
2. تعدد جراحات یک فرد: در صورتی که یک شخص ثالث در یک حادثه دچار جراحات متعدد شود، بیمه گر موظف است تمامی دیات مربوط به هر یک از جراحات وارده را به صورت جداگانه محاسبه و پرداخت کند. به عنوان مثال، اگر در یک تصادف، فردی هم دچار شکستگی پا شود و هم از ناحیه سر آسیب ببیند و این آسیب ها منجر به دیه جداگانه شوند، بیمه تمامی این دیات را پوشش خواهد داد.

این رویکرد تضمین می کند که تمامی خسارات جانی وارده به افراد ثالث به طور کامل و جامع جبران شود و هیچ گونه محدودیتی در تعداد دیات قابل پرداخت وجود نداشته باشد.

دیه چگونه تعیین و محاسبه می شود؟

فرآیند تعیین و محاسبه دیه، از جمله بخش های اساسی در رسیدگی به پرونده های مربوط به خسارات جانی است. بر اساس ماده ۴۸۸ قانون مجازات اسلامی، «دیه، مقدار مال معین است که شرع اسلام برای جبران جنایات غیرعمدی، شبه عمد، خطای محض و جنایت عمدی (اگر قاضی اجرای حکم قصاص را عملی نداند) و نقص عضو مشخص می کند.»

همانطور که پیش تر اشاره شد، دیه به دو نوع مقدر و ارش تقسیم می شود. اگر میزان جبران خسارت در شرع به صورت مشخص تعیین شده باشد، آن را دیه مقدر می نامند. در مقابل، اگر این مقدار تعیین نشده باشد، از اصطلاح «ارش» استفاده می شود که تعیین آن بر عهده دادگاه با نظر کارشناس است.

در منابع فقهی، دیه انسان معادل صد شتر در نظر گرفته شده است. قوه قضاییه هر ساله با در نظر گرفتن نرخ تورم، شاخص های اقتصادی، و قیمت روزانه انواع دام، معادل ریالی این مقدار را محاسبه و اعلام می کند. این مبلغ به عنوان نرخ دیه کامل انسان شناخته می شود و مبنای محاسبه تمامی دیه های مقدر و ارش قرار می گیرد.
پس از وقوع حادثه و طی مراحل اولیه قضایی، مصدوم یا وراث متوفی به پزشکی قانونی ارجاع داده می شوند. پزشکی قانونی با معاینات دقیق، نوع، عمق و شدت جراحات، طول درمان، و نقص عضو احتمالی را تعیین کرده و درصد دیه یا میزان ارش را مشخص می کند. این گزارش پزشکی قانونی، مبنای اصلی صدور رأی توسط دادگاه خواهد بود. دادگاه نیز با بررسی تمامی جوانب پرونده، از جمله گزارش پلیس، شهادت شهود، مدارک پزشکی و گزارش پزشکی قانونی، حکم نهایی را در خصوص میزان دیه قابل پرداخت صادر می کند.

نحوه محاسبه دیه به نرخ روز چگونه است؟

یکی از مهم ترین اصول در پرداخت دیه، «یوم الادا» بودن آن است که به معنای پرداخت دیه به نرخ روزی است که دیه پرداخت می شود، نه روزی که حادثه رخ داده است. این اصل به منظور حفظ ارزش پول و جبران تورم احتمالی در طول زمان دادرسی و پرداخت دیه وضع شده است.

در محاسبه دیه، معمولاً دادگاه مبلغ را به صورت درصدی از دیه کامل انسان تعیین می کند. برای محاسبه مبلغ نهایی دیه، کافی است این درصد را در نرخ دیه کامل سال جاری (سال پرداخت) ضرب کنیم. به عنوان مثال، اگر در سال ۱۴۰۴، یک درصد دیه کامل انسان در ماه های عادی ۱۶ میلیون تومان باشد:

۱٪ دیه کامل در ماه های عادی = ۰.۰۱ × ۱,۶۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان = ۱۶,۰۰۰,۰۰۰ تومان

همین طور، اگر بیست درصد دیه کامل انسان مطرح باشد، مبلغ آن در ماه های عادی ۳۲۰ میلیون تومان خواهد بود.

این روش محاسبه به زیان دیدگان اطمینان می دهد که حتی اگر فرآیند طولانی قضایی موجب تأخیر در پرداخت دیه شود، مبلغ نهایی دریافتی آن ها ارزش واقعی خود را از دست نخواهد داد و متناسب با نرخ دیه سال پرداخت خواهد بود.

نحوه محاسبه دیه در پزشکی قانونی

پزشکی قانونی نقشی محوری در تعیین میزان دیه و ارش دارد. پس از ارجاع پرونده از سوی مراجع قضایی، کارشناسان پزشکی قانونی با بررسی دقیق مصدومیت ها، گزارش های پزشکی و تصاویر رادیولوژی، نوع و شدت آسیب را مشخص می کنند.

محاسبه دیه جراحات بر اساس میزان صدمه وارد شده، مانند کبودی، خراشیدگی، بریدگی، شکستگی، و یا از بین رفتن کامل یک عضو انجام می شود. اگر عضوی به طور کامل از بین برود یا کارایی خود را از دست بدهد (مانند قطع عضو)، دیه کامل آن عضو تعلق می گیرد که معمولاً درصدی ثابت از دیه کامل انسان است. برای آسیب هایی که دارای دیه مقدر در قانون نیستند (ارش)، پزشکی قانونی میزان آسیب را ارزیابی کرده و درصدی از دیه کامل را به عنوان ارش پیشنهاد می دهد که دادگاه بر اساس آن حکم صادر می کند.

جدول زیر، خلاصه ای از نحوه محاسبه دیه و ارش برای برخی جراحات وارد شده به سر و صورت و بدن را بر اساس قانون مجازات اسلامی نشان می دهد. این جدول به عنوان یک راهنمای کلی برای درک مبنای محاسبات پزشکی قانونی مفید است.

محاسبه انواع دیه و ارش جراحات سر و صورت (سال ۱۴۰۴):

نوع آسیب	درصد دیه بر اساس قانون
حارصه (خراش پوست بدون خونریزی)	۱٪ دیه کامل
دامیه (جراحت سطحی با خونریزی)	۲٪ دیه کامل
متلاحمه (بریدگی عمیق گوشت بدون رسیدن به استخوان)	۳٪ دیه کامل
سمحاق (جراحتی که به پوست روی استخوان برسد)	۴٪ دیه کامل
موضحه (جراحتی که استخوان را نمایان کند)	۵٪ دیه کامل
هاشمه (شکستگی استخوان بدون جراحت)	۱۰٪ دیه کامل
منقله (جراحتی که درمان آن با جابجایی استخوان ممکن است)	۱۵٪ دیه کامل
مامومه (جراحتی که به کیسه مغز برسد)	یک سوم دیه کامل
دامغه (پارگی کیسه مغز)	دیه مامومه + ارش پارگی کیسه مغز

محاسبه آسیب ها و جراحت های وارد شده به بدن (سال ۱۴۰۴):

در زمینه دیه و ارش جراحت های بدنی (غیر از سر و صورت)، نکته مهم این است که دیه برخی جراحات می تواند متفاوت با جراحات مشابه در سر و صورت باشد. در برخی موارد، دیه جراحات بدن (مثلاً در مورد خراش یا بریدگی) ممکن است نصف دیه همان جراحت در سر و صورت تعیین شود.

نوع آسیب	درصد محاسبه دیه (از دیه کامل)
حارصه (خراش پوست بدون خونریزی)	۰.۵٪
دامیه (جراحت سطحی با خونریزی)	۱٪
متلاحمه (بریدگی عمیق گوشت بدون رسیدن به استخوان)	۱.۵٪
سمحاق (جراحتی که به پوست روی استخوان برسد)	۲٪

این جداول تنها نمونه هایی از پرکاربردترین جراحات هستند و فهرست کامل دیات در قانون مجازات اسلامی بسیار جامع تر است. برای هر مورد خاص، باید به نظر کارشناسی پزشکی قانونی و رأی دادگاه رجوع کرد.

مراحل قانونی دریافت دیه از بیمه و دادگاه و مدارک لازم

فرآیند دریافت دیه پس از وقوع حادثه رانندگی، شامل طی مراحل قانونی مشخصی است که نیازمند آگاهی و پیگیری دقیق است. در این بخش، به صورت گام به گام به تشریح این مراحل و مدارک مورد نیاز خواهیم پرداخت.

مراحل قانونی دریافت دیه (گام به گام)

دریافت دیه یک فرآیند حقوقی است که از زمان وقوع حادثه آغاز شده و تا زمان پرداخت نهایی دیه ادامه می یابد. این مراحل به ترتیب عبارتند از:

1. اطلاع به پلیس و تهیه گزارش حادثه:
   • پس از وقوع تصادف، اولین گام تماس با پلیس راهنمایی و رانندگی یا نیروی انتظامی است.
   • افسر پلیس در محل حادثه حاضر شده و با بررسی صحنه، گزارش حادثه و کروکی تصادف را تهیه می کند. این گزارش برای تمامی مراحل بعدی ضروری است.
2. مراجعه به مراکز درمانی و دریافت گزارش پزشکی:
   • مصدومان حادثه باید بلافاصله به بیمارستان یا مراکز درمانی منتقل شده و تحت درمان قرار گیرند.
   • جمع آوری تمامی مدارک پزشکی شامل صورت حساب ها، گزارش های پزشکان، و نتایج آزمایش ها و تصویربرداری ها (مانند رادیولوژی و MRI) اهمیت زیادی دارد.
3. تشکیل پرونده در کلانتری/دادسرا:
   • با در دست داشتن گزارش پلیس و مدارک پزشکی، زیان دیده یا وکیل او باید به کلانتری محل وقوع حادثه مراجعه کرده و شکایت خود را ثبت کند.
   • پس از ثبت شکایت، پرونده قضایی تشکیل شده و به دادسرا ارجاع داده می شود.
4. ارجاع به پزشکی قانونی و تعیین میزان جراحات:
   • دادسرا، مصدومان را برای معاینات تخصصی به سازمان پزشکی قانونی معرفی می کند.
   • پزشکی قانونی با انجام معاینات لازم، میزان جراحات، نوع آسیب ها، و طول درمان را تعیین و گزارش رسمی خود را صادر می کند. این گزارش مبنای اصلی تعیین دیه است.
5. تکمیل پرونده در دادسرا:
   • مدارک پزشکی قانونی و سایر مستندات به دادسرا ارائه می شود.
   • دادسرا با بررسی تمامی شواهد و مستندات، تحقیقات لازم را انجام داده و در صورت لزوم، قرار نهایی (مانند قرار مجرمیت) را صادر می کند.
6. صدور رأی دادگاه:
   • پرونده به دادگاه کیفری ارجاع داده می شود.
   • جلسات دادگاه با حضور طرفین (زیان دیده و راننده مقصر) و نماینده شرکت بیمه (در صورت وجود بیمه نامه) برگزار می شود.
   • دادگاه با بررسی نهایی، رأی قطعی را صادر و میزان دیه قابل پرداخت را تعیین می کند.
7. مراجعه به شرکت بیمه:
   • پس از صدور رأی قطعی دادگاه، زیان دیده یا وکیل او باید با در دست داشتن رأی دادگاه و سایر مدارک لازم، به شرکت بیمه خودروی مقصر مراجعه کند.
   • کارشناسان بیمه مدارک را بررسی کرده و پس از تأیید، مراحل پرداخت دیه را آغاز می کنند.
8. دریافت دیه:
   • شرکت بیمه، مبلغ دیه تعیین شده را به حساب بانکی زیان دیده یا وراث قانونی او (در صورت فوت) واریز می کند.

مدارک مورد نیاز برای دریافت دیه

برای طی مراحل قانونی و دریافت دیه، تهیه و ارائه مدارک کامل و دقیق از اهمیت حیاتی برخوردار است. اصلی ترین مدارک مورد نیاز عبارتند از:

1. گزارش پلیس و کروکی حادثه (اعم از سازشی یا غیرسازشی).
2. گزارش رسمی پزشکی قانونی مبنی بر نوع و میزان جراحات و طول درمان.
3. مدارک شناسایی کامل مصدوم (کارت ملی و شناسنامه).
4. مدارک شناسایی راننده مقصر (کارت ملی، گواهینامه رانندگی).
5. اصل و کپی بیمه نامه شخص ثالث وسیله نقلیه مقصر.
6. گزارش های بیمارستانی و تمامی مدارک درمانی مصدوم.
7. رأی نهایی و قطعی دادگاه که میزان دیه را مشخص کرده است.
8. در صورت فوت زیان دیده، گواهی انحصار وراثت.
9. در صورت نیاز، نظریه کارشناسی مجدد (در صورت اعتراض به نظریه پزشکی قانونی اولیه).

گاهی اوقات، بسته به شرایط خاص هر پرونده، ممکن است مدارک دیگری نیز از سوی مراجع قضایی یا شرکت بیمه درخواست شود. بنابراین، همواره توصیه می شود که از همان ابتدا با دقت به جمع آوری و نگهداری تمامی مستندات مربوط به حادثه بپردازید.

نقش وکیل در فرآیند دریافت دیه

فرآیند دریافت دیه، به دلیل پیچیدگی های قانونی و اداری، می تواند زمان بر و دشوار باشد. در این میان، استفاده از مشاوره وکلای متخصص در امور تصادفات و دیه، می تواند به طرز چشمگیری روند را تسهیل کرده و اطمینان از احقاق کامل حقوق زیان دیده را فراهم آورد.

وکیل متخصص می تواند:

• پرونده را از ابتدا به درستی مدیریت و پیگیری کند.
• مدارک لازم را به صورت صحیح و به موقع جمع آوری و ارائه دهد.
• در مراحل مختلف قضایی (کلانتری، دادسرا، دادگاه) حضور یابد و از حقوق موکل دفاع کند.
• در صورت لزوم، به نظریه پزشکی قانونی یا رأی دادگاه اعتراض کند و درخواست تجدیدنظر دهد.
• با شرکت بیمه تعامل کرده و از پرداخت کامل و به موقع دیه اطمینان حاصل کند.

با توجه به اهمیت اصل «یوم الادا» و تغییرات سالانه نرخ دیه، وکیل می تواند اطمینان حاصل کند که دیه بر اساس نرخ روز پرداخت و تمامی حقوق قانونی موکل رعایت شود. از این رو، در مواجهه با حوادث رانندگی که منجر به خسارت جانی می شوند، مشورت با یک وکیل حقوقی مجرب قویاً توصیه می گردد.

جمع بندی

دیه کامل انسان در تصادف، موضوعی حیاتی با ابعاد حقوقی و اجتماعی گسترده است. در سال ۱۴۰۴، نرخ دیه کامل انسان در ماه های عادی به ۱ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان و در ماه های حرام به ۲ میلیارد و ۱۳۳ میلیون تومان افزایش یافته است. این افزایش نرخ، به منظور حفظ ارزش واقعی دیه و جبران تورم، تحت اصل «یوم الادا» اعمال می شود؛ به این معنا که دیه بر اساس نرخ روز پرداخت، نه روز وقوع حادثه، محاسبه خواهد شد.

یکی از نکات برجسته در قوانین دیه تصادفات رانندگی، اصل برابری دیه زن و مرد است که بر اساس ماده ۱۰ قانون بیمه شخص ثالث و با پوشش صندوق تأمین خسارت های بدنی تضمین می شود. همچنین، بیمه نامه های شخص ثالث به صورت خودکار با نرخ جدید دیه به روزرسانی شده و نیازی به الحاقیه ندارند. تغلیظ دیه، فقط مختص قتل نفس در ماه های حرام و محدوده حرم مکه است و شامل جراحات بدنی نمی شود.

فرآیند دریافت دیه، شامل مراحل قانونی مشخصی از تهیه گزارش پلیس و مراجعه به مراکز درمانی تا ارجاع به پزشکی قانونی، صدور رأی دادگاه و نهایتاً پرداخت از سوی شرکت بیمه است. آگاهی از این مراحل و مدارک لازم برای پیگیری پرونده، می تواند به زیان دیدگان کمک شایانی کند. در این میان، مشاوره و همکاری با وکلای متخصص، روند را تسهیل و از احقاق کامل حقوق اطمینان حاصل می کند. توجه به قوانین جدید و نرخ های به روز دیه، برای تمامی رانندگان، عابران پیاده، سرنشینان و شرکت های بیمه ضروری است تا در مواجهه با حوادث رانندگی، با دیدگاهی شفاف و آگاهانه به پیگیری امور بپردازند و از تضییع حقوق خود یا دیگران جلوگیری کنند. این راهنمای جامع تلاش کرده است تا تمامی ابهامات را برطرف کرده و مسیری روشن برای درک و عمل به قوانین دیه در تصادفات رانندگی ارائه دهد.