نمونه اقرار نامه ابرا مهریه

اقرارنامه ابرا مهریه سندی حقوقی است که طی آن زوجه (زن) به صورت رسمی و ارادی، ذمه زوج (مرد) را از پرداخت تمام یا بخشی از مهریه بری می سازد. این اقدام حقوقی، که ایقاعی لازم و غیرقابل رجوع محسوب می شود، نیازمند آگاهی کامل از جوانب قانونی و پیامدهای آن است تا تصمیم گیری بر پایه اطلاعات دقیق و مستند صورت پذیرد.

مهریه، به عنوان یکی از مهم ترین حقوق مالی زوجه در عقد دائم، نقش حیاتی در تأمین مالی و تضمین آتیه زن ایفا می کند. قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، به تبعیت از فقه اسلامی، حق مهریه را پس از وقوع عقد نکاح، به ملکیت زن درمی آورد و او می تواند به هر نحو که صلاح بداند در آن تصرف کند. یکی از شیوه های تصرف در این حق مالی، ابرا مهریه است که به معنای اسقاط و بخشش دین مهریه توسط زوجه می باشد. این عمل حقوقی، پیامدهای عمیق و غیرقابل بازگشتی برای طرفین دارد و از این رو، شناخت دقیق مبانی، شرایط، آثار و تفاوت های آن با سایر شیوه های بخشش مهریه ضروری است. در این مقاله، به تفصیل به بررسی ابعاد مختلف اقرارنامه ابرا مهریه می پردازیم تا خوانندگان بتوانند با دیدگاهی جامع و تخصصی، نسبت به این موضوع مهم حقوقی تصمیم گیری نمایند.

مفهوم حقوقی اقرارنامه ابرا مهریه و جایگاه آن در قانون مدنی

برای درک صحیح اقرارنامه ابرا مهریه، ابتدا لازم است به تعریف و جایگاه حقوقی ابرا در نظام حقوقی ایران بپردازیم. واژه ابرا در لغت به معنای رهانیدن و بری کردن ذمه از دین است. در اصطلاح حقوقی نیز، ابرا عبارت از اسقاط دین است که در ماده ۲۸۹ قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران به صراحت بیان شده است. این تعریف، نشان دهنده ماهیت ایقاعی ابرا است؛ یعنی یک عمل حقوقی یک طرفه که برای تحقق و ایجاد آثار حقوقی خود، تنها به اراده و قصد انشای ابراکننده (زوجه) نیاز دارد و قبول مدیون (زوج) در آن شرط نیست.

ماهیت ایقاع لازم بودن ابرا به این معناست که پس از تحقق آن، ابراکننده نمی تواند از اراده خود عدول کرده و آن را برهم زند. به عبارت دیگر، ابرا مهریه یک عمل حقوقی قطعی و غیرقابل برگشت است که ذمه زوج را از پرداخت مهریه به طور کامل یا جزئی، بری می سازد. این ویژگی، ابرا مهریه را از سایر روش های بخشش مهریه، که ممکن است قابلیت رجوع داشته باشند، متمایز می کند و تأکید بر لزوم آگاهی و دقت در انجام آن را دوچندان می سازد. اقرارنامه ابرا مهریه، سند رسمی است که این ایقاع حقوقی را مکتوب کرده و به آن اعتبار قانونی می بخشد و امکان اثبات آن را در مراجع قضایی فراهم می آورد.

تمایز ابرا مهریه از سایر روش های اسقاط مهریه

در عرف جامعه و حتی در برخی محاورات حقوقی، اصطلاح بخشش مهریه به طور کلی به کار می رود؛ حال آنکه از منظر حقوقی، بخشش مهریه می تواند در قالب عناوین و اعمال حقوقی متفاوتی صورت پذیرد که هر یک آثار و شرایط خاص خود را دارند. تمایز میان ابرا مهریه، بذل مهریه، صلح مهریه و هبه مهریه از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا هر یک از این روش ها، پیامدهای حقوقی متفاوتی برای زوجین به دنبال دارند.

ابرا مهریه

ابرا مهریه، همان طور که پیش تر ذکر شد، یک ایقاع لازم و غیرقابل رجوع است. زوجه به موجب اراده یک طرفه خود، دین مهریه را از گردن زوج ساقط می کند و نیازی به قبول زوج ندارد. با تحقق ابرا، ذمه زوج بری شده و زوجه هیچ گاه نمی تواند مجدداً مهریه را مطالبه کند. این ماهیت قطعی، مهم ترین ویژگی ابرا است.

بذل مهریه

بذل مهریه غالباً در چارچوب طلاق خلع و مبارات مطرح می شود. در این نوع طلاق، زوجه با کراهت از زوج، مالی را به او می بخشد (که معمولاً مهریه یا بخشی از آن است) تا زوج را راضی به طلاق کند. بذل مهریه یک عمل حقوقی معوض است و در ازای طلاق صورت می گیرد. نکته کلیدی این است که در دوران عده طلاق خلع و مبارات، زوجه این حق را دارد که به مابذل (آنچه بخشیده است) رجوع کند. در صورت رجوع زوجه به مابذل، طلاق از نوع بائن به رجعی تبدیل شده و زوج نیز می تواند به او رجوع کند. این قابلیت رجوع، تمایز اساسی بذل از ابرا است.

صلح مهریه

صلح مهریه، یک عقد معین در قانون مدنی است که می تواند به صورت معوض یا غیرمعوض واقع شود. در صلح، دو طرف (زوج و زوجه) توافق می کنند که مهریه یا بخشی از آن را در قبال مال یا عملی دیگر، یا حتی بدون هیچ عوضی، مورد صلح قرار دهند. شرایط و آثار رجوع به صلح نامه کاملاً بستگی به مفاد و شروط مندرج در خود صلح نامه دارد. اگر در صلح نامه شرطی برای رجوع در نظر گرفته نشده باشد، اصولاً غیرقابل رجوع است، اما اگر شرایطی پیش بینی شده باشد، طبق آن عمل خواهد شد. صلح نیاز به ایجاب و قبول هر دو طرف دارد و ماهیت عقدی آن را از ایقاع ابرا متمایز می کند.

هبه مهریه

هبه مهریه به معنای بخشش مهریه در قالب عقد هبه است. هبه نیز یک عقد است که در آن واقف (زوجه) مال خود (مهریه) را به موهوب له (زوج) تملیک می کند. یکی از ویژگی های مهم عقد هبه این است که اصولاً قابل رجوع است، به جز در موارد استثنائی که در قانون ذکر شده است؛ از جمله زمانی که هبه به پدر یا مادر یا اولاد باشد، یا زمانی که موهوب له (زوج) فوت کرده باشد، یا در صورت تلف شدن مال موهوبه، یا زمانی که هبه به قصد قربت باشد. یکی از استثنائات مهم در هبه مهریه، هبه به زوج است. بر اساس نظر برخی حقوقدانان و رویه قضایی، هبه مهریه به زوج قابل رجوع نیست، زیرا زوج در زمان دریافت مهریه مالک آن محسوب نمی شود و در واقع این هبه به منزله ابرا ذمه است. این موضوع پیچیدگی های خاص خود را دارد و برای تعیین تکلیف دقیق، مشاوره حقوقی تخصصی لازم است.

تمامی این روش ها با هدف بخشش مهریه انجام می شوند، اما تفاوت های ماهوی و آثار حقوقی آن ها ایجاب می کند که پیش از هر اقدامی، با مشاوره حقوقی، بهترین و مناسب ترین راهکار انتخاب شود تا از بروز مشکلات آتی جلوگیری گردد.

برای روشن تر شدن تفاوت های اساسی میان این اعمال حقوقی، جدول مقایسه ای زیر ارائه می شود:

ویژگی	ابرا مهریه	بذل مهریه	صلح مهریه	هبه مهریه
ماهیت حقوقی	ایقاع لازم	عمل حقوقی معوض (در طلاق خلع/مبارات)	عقد (معوض یا غیرمعوض)	عقد (تملیک مجانی)
نیاز به قبول طرف دیگر	خیر (فقط اراده زوجه)	بله (قبول زوج برای طلاق)	بله (ایجاب و قبول)	بله (ایجاب و قبول)
قابلیت رجوع	خیر (قطعی و غیرقابل رجوع)	بله (در ایام عده طلاق خلع/مبارات)	وابسته به مفاد صلح نامه	اصولاً بله، مگر استثنائات قانونی (از جمله هبه به زوج)
هدف اصلی	اسقاط دین	گرفتن طلاق	توافق بر سر مهریه	بخشش مهریه

شرایط قانونی لازم برای صحت اقرارنامه ابرا مهریه

همانند هر عمل حقوقی دیگری، ابرا مهریه نیز برای اینکه از نظر قانونی صحیح و معتبر باشد، نیازمند رعایت شرایطی است. این شرایط عمدتاً به اهلیت ابراکننده (زوجه) و مشروعیت موضوع ابرا بازمی گردد. رعایت دقیق این موازین حقوقی، ضامن اعتبار سند تنظیم شده خواهد بود.

اهلیت ابراکننده (زوجه)

مهم ترین شرط برای صحت ابرا مهریه، وجود اهلیت قانونی در زوجه است. اهلیت در این زمینه شامل سه رکن اصلی است:

• بلوغ: طبق قانون، فرد بالغ در ایران کسی است که ۱۸ سال تمام شمسی داشته باشد. اگر زوجه کمتر از این سن باشد، باید گواهی رشد از دادگاه ارائه کند.
• عقل و سلامت روان: زوجه باید در زمان ابرا، از سلامت عقل کامل برخوردار باشد و جنون (دائمی یا ادواری) نداشته باشد. اقدام حقوقی فرد مجنون، باطل است.
• رشد: رشد به معنای توانایی اداره امور مالی و تشخیص نفع و ضرر در معاملات است. برای زوجه ای که بالغ است اما رشید بودن وی محل تردید باشد (مثلاً به دلیل سفیه بودن)، نیاز به اثبات رشد از طریق دادگاه است. این شرط، به ویژه برای زوجه های جوان، اهمیت پیدا می کند تا اطمینان حاصل شود که تصمیم آن ها آگاهانه و از روی درک کامل پیامدهاست.

رضایت و عدم اکراه

ابرا مهریه باید با اراده آزاد و رضایت کامل زوجه صورت گیرد. هرگونه اکراه، اجبار، تهدید، فریب یا تدلیس که اراده زوجه را تحت تأثیر قرار دهد و او را وادار به ابرا مهریه کند، موجب ابطال اقرارنامه خواهد شد. اثبات اکراه یا اجبار در مراجع قضایی، امری دشوار است و نیاز به ارائه دلایل و مستندات قوی دارد. دفاتر اسناد رسمی نیز مکلف اند پیش از تنظیم سند، از رضایت کامل زوجه اطمینان حاصل کرده و مفاد و آثار سند را به طور کامل برای او تفهیم نمایند.

مشروعیت و تعیین موضوع

موضوع ابرا باید مشروع و مشخص باشد. به این معنا که زوجه دقیقاً بداند چه میزان از مهریه یا کدام یک از حقوق مالی خود را ابرا می کند. ابهام در موضوع ابرا می تواند منجر به بی اعتباری سند شود. بنابراین، در اقرارنامه باید به صراحت ذکر شود که آیا تمام مهریه ابرا می شود یا بخشی از آن، و در صورت ابرا بخشی از مهریه، میزان دقیق آن (مثلاً تعداد مشخصی سکه یا مبلغ معین) باید قید گردد. همچنین، اگر ابرا شامل سایر حقوق مالی مانند نفقه، اجرت المثل، نحله یا شرط تنصیف است، این موارد نیز باید به روشنی در سند تصریح شوند.

مدارک مورد نیاز و فرآیند تنظیم اقرارنامه ابرا مهریه در دفاتر اسناد رسمی

برای اطمینان از صحت و اعتبار حقوقی اقرارنامه ابرا مهریه و جلوگیری از هرگونه ابهام یا تردید در آینده، بهترین راهکار، تنظیم این سند در دفاتر اسناد رسمی است. سند رسمی از مزایای قانونی متعددی برخوردار است که سند عادی فاقد آن هاست.

مدارک ضروری

برای تنظیم اقرارنامه ابرا مهریه در دفتر اسناد رسمی، زوجه باید مدارک زیر را همراه داشته باشد:

• اصل شناسنامه و کارت ملی زوجه: برای احراز هویت و بررسی اهلیت قانونی (سن و وضعیت سجلی).
• اصل سند ازدواج (عقدنامه): برای احراز رابطه زوجیت و اطلاع از میزان و نوع مهریه مندرج در آن.
• حضور شخص زوجه در دفترخانه: امضای سند توسط خود زوجه الزامی است.
• حکم رشد از دادگاه: در صورتی که زوجه کمتر از ۱۸ سال تمام شمسی داشته باشد اما رشد او توسط دادگاه احراز شده باشد.
• حضور زوج (اختیاری): اگرچه ابرا یک ایقاع است و نیاز به قبول زوج ندارد، اما در برخی موارد (به ویژه در ابراهای مشروط یا توافقی) حضور زوج نیز می تواند به شفافیت و تقویت سند کمک کند.

مراحل تنظیم سند رسمی

فرآیند تنظیم و ثبت اقرارنامه ابرا مهریه در دفتر اسناد رسمی به شرح زیر است:

1. مراجعه به دفتر اسناد رسمی: زوجه به همراه مدارک لازم به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه می کند.
2. ارائه مدارک و توضیحات: مدارک به سردفتر ارائه شده و زوجه قصد خود را مبنی بر ابرا مهریه اعلام می نماید.
3. مشاوره با سردفتر: سردفتر مکلف است تمامی جنبه های حقوقی ابرا، از جمله غیرقابل رجوع بودن آن و آثار قانونی آن بر سایر حقوق مالی زوجه را به طور کامل برای او تشریح کند. این مرحله برای اطمینان از تصمیم آگاهانه زوجه حیاتی است.
4. تنظیم پیش نویس سند: بر اساس اظهارات زوجه و مدارک ارائه شده، پیش نویس اقرارنامه تنظیم می شود. در این پیش نویس، باید تمامی جزئیات مربوط به میزان مهریه ابرا شده و شمول یا عدم شمول آن بر سایر حقوق مالی به دقت درج گردد.
5. مطالعه و امضای سند: زوجه پیش نویس سند را به دقت مطالعه می کند و پس از اطمینان از مطابقت آن با اراده و قصد خود، ذیل آن را امضا می نماید. در صورت لزوم (مثلاً در مورد عدم احراز هویت کامل زوجه)، سردفتر می تواند حضور دو شاهد معتمد را نیز برای تأیید هویت زوجه درخواست کند.
6. ثبت رسمی سند: پس از امضا، سند به طور رسمی در دفترخانه ثبت می شود و شماره ثبت رسمی دریافت می کند. با ثبت سند، اقرارنامه ابرا مهریه اعتبار رسمی پیدا کرده و در تمامی مراجع قضایی و اجرایی قابل استناد خواهد بود.

تأکید بر تنظیم سند رسمی: سند رسمی، بر خلاف سند عادی، از قدرت اثباتی بالایی برخوردار است و امکان انکار و تردید نسبت به مفاد آن وجود ندارد. این ویژگی، زوج را از هرگونه ادعای احتمالی آتی از سوی زوجه بری می کند و آرامش خاطر حقوقی را برای او به ارمغان می آورد. اسناد عادی، به دلیل قابلیت انکار و تردید، در مراجع قضایی نیازمند اثبات اصالت هستند که خود فرآیندی زمان بر و پیچیده است.

نمونه های اقرارنامه ابرا مهریه و شمول آن بر سایر حقوق مالی

اقرارنامه ابرا مهریه می تواند با توجه به قصد و اراده زوجه و گستره حقوق مالی که قرار است ابرا شود، در اشکال مختلفی تنظیم گردد. لازم به ذکر است که نمونه های ارائه شده در این بخش، تنها جنبه راهنما دارند و تنظیم نهایی و دقیق سند باید توسط سردفتر یا وکیل متخصص صورت پذیرد تا تمامی جوانب حقوقی و منافع طرفین لحاظ شود.

اقرارنامه ابرا تمامی مهریه

این نوع اقرارنامه، رایج ترین شکل ابرا مهریه است که در آن زوجه تمامی مهریه مندرج در سند ازدواج را ابرا می کند.

«اینجانبه [نام زوجه] فرزند [نام پدر] به شماره شناسنامه [شماره شناسنامه] و کد ملی [کد ملی]، متولد [تاریخ تولد]، ساکن [آدرس کامل]، همسر دائم آقای [نام زوج] فرزند [نام پدر] به شماره شناسنامه [شماره شناسنامه] و کد ملی [کد ملی]، به موجب سند نکاحیه شماره [شماره ثبت سند] مورخ [تاریخ ثبت سند] صادره از دفتر رسمی ازدواج شماره [شماره دفتر]، در نهایت صحت مزاج، کمال عقل، قصد و اراده و میل و اختیار کامل، اقرار و اعلام می نمایم که ذمه همسرم، آقای [نام زوج]، را از پرداخت تمامی [میزان مهریه به عدد و حروف، مثلاً: یکصد و چهارده سکه تمام بهار آزادی] مهریه مندرج در سند نکاحیه فوق الذکر، تماماً بری نموده و از حق خود نسبت به تمامی مهریه مذکور به اختیار صرف نظر نمودم. لذا از تاریخ تحریر این سند، هیچگونه حق و حقوقی از بابت مهریه مندرج در سند مزبور بر عهده همسرم نمی باشد و حق هرگونه ادعا و اعتراض احتمالی را در این خصوص از خود سلب و ساقط می نمایم.»

اقرارنامه ابرا مهریه و سایر حقوق مالی

در این حالت، زوجه علاوه بر مهریه، از سایر حقوق مالی خود که ناشی از رابطه زوجیت است نیز صرف نظر می کند. این حقوق می تواند شامل نفقه معوقه، اجرت المثل ایام زناشویی، نحله و یا شرط تنصیف اموال (در صورت وجود در عقدنامه) باشد. دقت در ذکر صریح تمامی این حقوق در سند، حیاتی است.

«اینجانبه [نام زوجه] … (مشخصات کامل زوجه) … اقرار و اعلام می نمایم که ذمه همسرم، آقای [نام زوج] … (مشخصات کامل زوج) … را از پرداخت تمامی [میزان مهریه] مهریه مندرج در سند نکاحیه فوق الذکر، و همچنین تمامی حقوق مالی متعلقه به اینجانبه از جمله: نفقه ایام زوجیت (اعم از معوقه و جاریه)، اجرت المثل ایام زناشویی، نحله، و نیز حق مطالبه نصف دارایی حاصل از زندگی مشترک (شرط تنصیف اموال) که در بند [شماره بند] عقدنامه قید گردیده است، تماماً بری نموده و از کلیه حقوق مالی مذکور، به اختیار و رضایت کامل صرف نظر نمودم. لذا از تاریخ تحریر این سند، هیچگونه حق و حقوقی از بابت مهریه و سایر حقوق مالی ذکر شده بر عهده همسرم نمی باشد و حق هرگونه ادعا و اعتراض احتمالی را در این خصوص از خود سلب و ساقط می نمایم.»

اقرارنامه ابرا بخشی از مهریه

ممکن است زوجه تنها قصد ابرا بخشی از مهریه خود را داشته باشد. در این صورت، باید میزان دقیق ابرا شده به وضوح در سند قید شود تا از هرگونه سوءتفاهم جلوگیری شود.

«اینجانبه [نام زوجه] … (مشخصات کامل زوجه) … اقرار و اعلام می نمایم که ذمه همسرم، آقای [نام زوج] … (مشخصات کامل زوج) … را از پرداخت تعداد [تعداد به عدد و حروف، مثلاً: پنجاه سکه تمام بهار آزادی] از [تعداد کل مهریه] مهریه مندرج در سند نکاحیه فوق الذکر، بری نموده و از حق خود نسبت به تعداد [تعداد ابرا شده] سکه از مهریه مذکور به اختیار صرف نظر نمودم. مابقی مهریه اینجانبه به میزان [تعداد باقی مانده مهریه به عدد و حروف] سکه تمام بهار آزادی به قوت خود باقی است و حق مطالبه آن برای اینجانبه محفوظ می باشد. حق هرگونه ادعا و اعتراض احتمالی در خصوص بخش ابرا شده از خود سلب و ساقط می نمایم.»

اقرارنامه ابرا مهریه در قبال طلاق یا حق طلاق

این نوع اقرارنامه معمولاً در فرآیند طلاق توافقی یا در شرایطی که زوجه قصد دارد در ازای ابرا مهریه، امتیازاتی نظیر حق طلاق یا حضانت فرزندان را کسب کند، تنظیم می شود. اگرچه ابرا به خودی خود ایقاعی غیرمعوض است، اما در عمل می توان آن را با توافقات دیگر مرتبط ساخت.

در مواردی که زوجه در ازای اعطای حق طلاق از سوی زوج، مهریه خود را ابرا می کند، این اقرارنامه به همراه سند اعطای وکالت بلاعزل در طلاق تنظیم می شود. باید توجه داشت که ابرا مهریه همچنان غیرقابل رجوع باقی می ماند، اما وکالت در طلاق ممکن است شرایط خاص خود را داشته باشد.

آثار حقوقی و عدم قابلیت رجوع اقرارنامه ابرا مهریه

اقرارنامه ابرا مهریه، به دلیل ماهیت ایقاعی و لازم خود، آثار حقوقی قطعی و مهمی را برای هر دو طرف رابطه زوجیت به دنبال دارد که شناخت آن ها پیش از هرگونه اقدام، ضروری است.

پیامدها برای زوجه

• سلب قطعی حق مطالبه مهریه: اصلی ترین و مهم ترین پیامد ابرا مهریه برای زوجه، از دست دادن قطعی و غیرقابل برگشت حق مطالبه مهریه است. به محض تحقق ابرا، مهریه از ذمه زوج ساقط شده و زوجه به هیچ عنوان نمی تواند مجدداً آن را از طریق مراجع قضایی یا اجرایی مطالبه کند. این ویژگی، بر خلاف بذل مهریه در طلاق خلع یا مبارات است که قابل رجوع است.
• تأثیر بر سایر حقوق مالی: اگر در اقرارنامه ابرا مهریه، به صراحت ذکر شده باشد که زوجه علاوه بر مهریه، از سایر حقوق مالی خود (مانند نفقه، اجرت المثل، نحله، و شرط تنصیف) نیز صرف نظر کرده است، این حقوق نیز به تبع آن ساقط شده و زوجه حق مطالبه آن ها را نخواهد داشت. لذا، دقت در تنظیم سند و مشخص کردن دامنه ابرا بسیار حیاتی است.

پیامدها برای زوج

• بری شدن ذمه از پرداخت مهریه: با ابرا مهریه، ذمه زوج به طور کامل یا جزئی (بسته به میزان ابرا) از دین مهریه بری می شود. این بدان معناست که زوج دیگر هیچ تعهد قانونی برای پرداخت مهریه یا بخش ابرا شده آن ندارد.
• امکان رفع توقیف اموال و لغو ممنوع الخروجی: در صورتی که به دلیل مطالبه مهریه، اموال زوج توقیف شده یا ممنوع الخروجی صادر گردیده باشد، با ارائه اقرارنامه رسمی ابرا مهریه به مراجع قضایی یا اداره ثبت، می توان نسبت به رفع توقیف اموال و لغو ممنوع الخروجی اقدام نمود. این امر به زوج امکان می دهد تا آزادانه در امور مالی و سفرهای خود عمل کند.

آیا ابرا مهریه قابل رجوع است؟ (استثنائات نادر ابطال)

در پاسخ به این پرسش کلیدی، باید قاطعانه گفت که ابرا مهریه ذاتاً غیرقابل رجوع است. ایقاع ابرا به محض تحقق، آثار حقوقی خود را به طور دائمی ایجاد می کند و ابراکننده (زوجه) نمی تواند از آن عدول کند. اما، در شرایط بسیار نادر و استثنائی، امکان ابطال اقرارنامه ابرا مهریه وجود دارد که این موارد محدود به شرایطی است که اساس و بنیان هر عمل حقوقی را مخدوش می کند:

• اثبات اکراه، اجبار یا فریب: اگر زوجه بتواند در دادگاه ثابت کند که در زمان ابرا مهریه، تحت اکراه، اجبار، تهدید یا فریب واقع شده و رضایت واقعی نداشته است، اقرارنامه ابرا مهریه می تواند باطل شود. اثبات این موارد بسیار دشوار است و نیاز به ادله قوی و محکمه پسند دارد.
• عدم اهلیت در زمان ابرا: چنانچه ثابت شود زوجه در زمان امضای اقرارنامه، فاقد اهلیت قانونی (مانند بلوغ، رشد یا عقل) بوده است، سند ابرا باطل خواهد بود. این موضوع نیز مستلزم ارائه مدارک پزشکی یا قضایی معتبر است.
• اشتباه در موضوع ابرا: اگر اشتباه زوجه در مورد ماهیت یا میزان مهریه ابرا شده به حدی باشد که قصد او را مخدوش کند، می تواند منجر به ابطال سند شود، هرچند اثبات آن بسیار سخت است.

تأکید می شود که این استثنائات، موارد بسیار نادری هستند و رویه قضایی، اصل را بر صحت و قطعیت ابرا قرار می دهد. بنابراین، زوجه باید با آگاهی کامل و بدون هیچگونه فشار یا تردیدی، اقدام به ابرا مهریه نماید.

انگیزه های متداول زوجه برای ابرا مهریه

تصمیم به ابرا مهریه، به عنوان یک حق مالی مهم، معمولاً از سوی زوجه تحت تأثیر عوامل و انگیزه های مختلفی صورت می گیرد. این انگیزه ها می توانند از شرایط خاص زندگی مشترک، مسائل مالی، یا تصمیمات مربوط به جدایی نشأت بگیرند.

تسریع و تسهیل در فرآیند طلاق توافقی

یکی از شایع ترین انگیزه ها برای ابرا مهریه، به ویژه در شرایطی که زوجین به جدایی تصمیم گرفته اند، تسریع بخشیدن به فرآیند طلاق توافقی است. در این نوع طلاق، توافق بر سر تمامی حقوق مالی و غیرمالی، از جمله مهریه، شرط اساسی است. زوجه ممکن است به منظور پایان دادن سریع و مسالمت آمیز به زندگی مشترک و جلوگیری از کشمکش های طولانی و پرهزینه قضایی، مهریه خود را ابرا کند. این اقدام می تواند به کاهش زمان و هزینه های دادرسی کمک شایانی نماید.

دریافت مابه ازای غیرمهریه

در برخی موارد، زوجه در ازای ابرا مهریه، امتیازات یا حقوق دیگری را از زوج دریافت می کند. این مابه ازا می تواند شامل موارد زیر باشد:

• حق طلاق: در فرهنگ حقوقی ایران، حق طلاق اصولاً در اختیار مرد است. برخی زنان در ازای ابرا مهریه، وکالت بلاعزل در طلاق را از زوج دریافت می کنند تا بتوانند در آینده و در صورت نیاز، خود اقدام به جدایی نمایند.
• حق حضانت فرزندان: در شرایط طلاق و وجود فرزند مشترک، زوجه ممکن است برای کسب حضانت فرزندان یا شرایط بهتر برای حضانت، از مهریه خود صرف نظر کند.
• انتقال دارایی های مشخص: گاهی اوقات، زوج در ازای ابرا مهریه، بخشی از اموال خود (مانند ملک، خودرو یا مبلغ مشخصی پول) را به زوجه منتقل می کند. این معاوضه مالی به زوجه امکان می دهد تا به جای مهریه که ممکن است مطالبه و وصول آن دشوار باشد، دارایی ملموس تری را دریافت کند.

تحکیم روابط زناشویی و حسن نیت

همه ابراهای مهریه لزوماً در بستر طلاق یا اختلافات رخ نمی دهند. گاهی اوقات، زوجه به منظور تحکیم بنیان خانواده، ابراز حسن نیت، یا کمک به همسر در شرایط دشوار مالی، به صورت ارادی و با کمال میل، اقدام به ابرا مهریه می کند. این عمل می تواند به عنوان هدیه ای از سوی زوجه تلقی شده و نشان دهنده تعهد و فداکاری او در زندگی مشترک باشد. در این موارد، ابرا مهریه می تواند به تقویت اعتماد و صمیمیت بین زوجین کمک کند.

محاسبه هزینه تنظیم اقرارنامه ابرا مهریه در دفتر اسناد رسمی

تنظیم سند اقرارنامه ابرا مهریه در دفتر اسناد رسمی مستلزم پرداخت هزینه هایی است که شامل حق التحریر دفترخانه و سایر هزینه های قانونی می شود. این هزینه ها بر اساس تعرفه های مصوب قوه قضائیه، که به صورت سالیانه اعلام و به روزرسانی می شوند، محاسبه می گردد.

تعرفه سالیانه دفاتر اسناد رسمی

حق التحریر دفاتر اسناد رسمی برای تنظیم اسناد، بر اساس نوع سند (مالی یا غیرمالی) و ارزش موضوع سند، متفاوت است. اقرارنامه ابرا مهریه می تواند در دسته اسناد غیرمالی یا اسناد مالی (در صورت قید مبلغ مهریه در سند) قرار گیرد.

• اسناد غیرمالی: برای تنظیم اسنادی که فاقد ارزش مالی مشخص هستند یا مبلغ معینی در آن ها قید نمی شود (مانند اقرارنامه های عمومی)، تعرفه ثابتی به عنوان حق التحریر تعیین می گردد. در مورد ابرا مهریه، اگر صرفاً به عنوان یک اقرارنامه مبنی بر اسقاط دین و بدون ذکر مبلغ مهریه به عنوان یک مال مورد معامله تنظیم شود، ممکن است در این دسته قرار گیرد.
• اسناد مالی: در صورتی که در اقرارنامه ابرا مهریه، مبلغ یا تعداد مهریه به صورت صریح قید شود و این سند جنبه مالی پیدا کند، حق التحریر بر اساس درصدی از مبلغ مهریه ابرا شده محاسبه خواهد شد. هرچه مبلغ مهریه ابرا شده بیشتر باشد، حق التحریر نیز افزایش می یابد. این روش محاسبه، مشابه سایر اسناد مالی نظیر خرید و فروش یا رهن است.

نحوه محاسبه حق التحریر در صورت قید مبلغ مهریه در سند

جدول زیر، نمونه ای از نحوه محاسبه تعرفه های حق التحریر برای اسناد مالی را نشان می دهد. این ارقام ممکن است در هر سال تغییر کنند و برای اطلاع از نرخ دقیق، مراجعه به دفتر اسناد رسمی ضروری است. این تعرفه ها به صورت پلکانی و بر اساس مبالغ مشخصی از ارزش سند محاسبه می شوند.

مبلغ سند (ارزش مهریه ابرا شده)	حق التحریر (درصدی یا مبلغ ثابت)
تا مبلغ 10 میلیون ریال	800 هزار ریال
تا مبلغ 100 میلیون ریال نسبت به مازاد 10 میلیون ریال	12 در هزار
تا مبلغ 200 میلیون ریال نسبت به مازاد 100 میلیون ریال	8 در هزار
تا مبلغ 500 میلیون ریال نسبت به مازاد 200 میلیون ریال	5 در هزار
تا مبلغ 1 میلیارد ریال نسبت به مازاد 500 میلیون ریال	4 در هزار
تا مبلغ 3 میلیارد ریال نسبت به مازاد 1 میلیارد ریال	2 در هزار
بیش از 3 میلیارد ریال نسبت به مازاد 3 میلیارد ریال	1 در هزار

علاوه بر حق التحریر، هزینه های دیگری نظیر مالیات بر ارزش افزوده و هزینه دفتری (مانند هزینه تمبر) نیز به مجموع هزینه ها اضافه می شود.

مسئولیت پرداخت هزینه

مسئولیت پرداخت هزینه های تنظیم اقرارنامه ابرا مهریه، معمولاً به صورت توافقی میان زوج و زوجه تعیین می شود. از آنجا که این سند به نفع زوج است، در بسیاری از موارد زوج متقبل پرداخت این هزینه ها می شود؛ اما هیچ الزام قانونی برای این موضوع وجود ندارد و طرفین می توانند بر اساس توافق خود عمل کنند.

توصیه ها و ملاحظات حقوقی پیش از ابرا مهریه

با توجه به ماهیت غیرقابل رجوع و آثار حقوقی عمیق اقرارنامه ابرا مهریه، اتخاذ تصمیم آگاهانه و سنجیده پیش از هرگونه اقدام، از اهمیت بالایی برخوردار است. رعایت توصیه ها و ملاحظات حقوقی زیر می تواند از بروز مشکلات آتی جلوگیری کرده و اطمینان خاطر بیشتری برای طرفین فراهم آورد.

ضرورت مشاوره با وکیل متخصص خانواده و سردفتر

پیش از هرگونه تصمیم گیری برای ابرا مهریه، اکیداً توصیه می شود که زوجه با یک وکیل متخصص در امور خانواده و همچنین سردفتر اسناد رسمی مشورت نماید.

• وکیل متخصص خانواده: یک وکیل مجرب می تواند تمامی ابعاد حقوقی، مزایا، معایب و پیامدهای آتی ابرا مهریه را با توجه به شرایط خاص زندگی زوجه، برای او تشریح کند. وکیل می تواند زوجه را از حقوق قانونی خود آگاه سازد و گزینه های جایگزین (مانند بذل، صلح یا هبه) را نیز مورد بررسی قرار دهد.
• سردفتر اسناد رسمی: سردفتر به عنوان یک مرجع رسمی و بی طرف، موظف است تمامی مفاد سند و آثار آن را به طور کامل و با زبانی ساده برای زوجه تفهیم نماید تا اطمینان حاصل شود که تصمیم او بر پایه آگاهی کامل است.

اهمیت مطالعه دقیق تمامی بندهای سند قبل از امضا

یکی از مهم ترین مراحل در فرآیند تنظیم اقرارنامه، مطالعه دقیق و کامل تمامی بندها، عبارات و شروط مندرج در سند، پیش از امضای آن است. زوجه باید به هیچ عنوان، سندی را بدون مطالعه کامل و درک دقیق مفاد آن امضا نکند. در صورت وجود هرگونه ابهام یا سؤال، باید از سردفتر یا وکیل درخواست توضیح نمود تا هیچ نکته ای مبهم باقی نماند. امضای سند به منزله تأیید تمامی محتویات آن است و بعد از امضا، ادعای ناآگاهی از مفاد سند، پذیرفته نخواهد بود.

مشخص کردن دقیق اینکه کدام حقوق ابرا می شوند

همان طور که قبلاً اشاره شد، اقرارنامه ابرا می تواند شامل مهریه و یا سایر حقوق مالی زوجه (مانند نفقه، اجرت المثل، نحله و شرط تنصیف) باشد. این موضوع باید به روشنی و بدون ابهام در سند تصریح شود. زوجه باید با دقت تعیین کند که آیا قصد ابرا تمامی این حقوق را دارد یا فقط مهریه را ابرا می کند. عدم وضوح در این خصوص می تواند در آینده به اختلافات حقوقی منجر شود. به عنوان مثال، اگر زوجه فقط مهریه را ابرا کند ولی در سند به این موضوع صراحتاً اشاره نشود که اجرت المثل را ابرا نکرده است، ممکن است در آینده برای مطالبه اجرت المثل با چالش مواجه شود.

پیامدهای ابرا برای آینده مالی و حقوقی زوجه

زوجه باید از پیامدهای مالی و حقوقی بلندمدت ابرا مهریه بر آینده خود آگاه باشد. مهریه، به عنوان یک پشتوانه مالی مهم، می تواند در صورت بروز مشکلات در زندگی مشترک یا طلاق، حمایت مالی از زوجه را فراهم آورد. با ابرا مهریه، زوجه این پشتوانه را از دست می دهد. بنابراین، تصمیم برای ابرا باید با سنجش تمامی جوانب و در نظر گرفتن وضعیت مالی و آتی زوجه اتخاذ گردد. در مواردی که زوجه در ازای ابرا مهریه، حق یا امتیاز دیگری (مانند حق طلاق یا دارایی دیگر) را دریافت می کند، باید ارزش و اهمیت این مابه ازا را به دقت ارزیابی کند.

نتیجه گیری

اقرارنامه ابرا مهریه، یک عمل حقوقی مهم و دارای آثار قطعی است که به موجب آن، زوجه به صورت ارادی و غیرقابل رجوع، ذمه زوج را از پرداخت تمام یا بخشی از مهریه بری می سازد. این اقدام حقوقی، که در ماده ۲۸۹ قانون مدنی به عنوان ایقاعی لازم تعریف شده، نیازمند رعایت شرایطی چون اهلیت کامل زوجه (بلوغ، عقل، رشد) و رضایت کامل و بدون اکراه اوست. تمایز ابرا از بذل، صلح و هبه مهریه، به دلیل تفاوت در ماهیت حقوقی و قابلیت رجوع، حائز اهمیت فراوان است.

برای تضمین اعتبار و اثبات پذیری، تنظیم اقرارنامه ابرا در دفاتر اسناد رسمی و به صورت سند رسمی، بهترین شیوه محسوب می شود. این فرآیند مستلزم ارائه مدارک هویتی و سند ازدواج و انجام مشاوره با سردفتر است. پیامدهای ابرا مهریه، شامل سلب قطعی حق مطالبه مهریه برای زوجه و بری شدن ذمه زوج از پرداخت آن، با امکان رفع توقیف اموال و لغو ممنوع الخروجی، از جمله مواردی هستند که بر اهمیت این تصمیم می افزایند. انگیزه های مختلفی از جمله تسریع طلاق توافقی، دریافت مابه ازای غیرمهریه یا تحکیم روابط زناشویی، می تواند منجر به این تصمیم شود. محاسبه هزینه ها نیز بر اساس تعرفه های مصوب و نوع سند (مالی یا غیرمالی) صورت می گیرد. در نهایت، با توجه به غیرقابل برگشت بودن این اقدام حقوقی، توصیه قاطع به تمامی زوجین، به ویژه زوجه، این است که پیش از هرگونه اقدام، با وکیل متخصص خانواده و سردفتر مشورت نموده و با آگاهی کامل از تمامی جنبه ها، جوانب و پیامدهای مالی و حقوقی آتی، تصمیمی آگاهانه و سنجیده اتخاذ نمایند.