نمونه دادخواست مطالبه وجه سفته واخواست شده

مطالبه وجه سفته واخواست شده از طریق تنظیم دادخواست حقوقی و ثبت آن در مراجع قضایی امکان پذیر است. این فرآیند، مستلزم رعایت تشریفات قانونی، از جمله واخواست به موقع و ارائه مدارک مستدل است تا دارنده سفته بتواند حقوق خود را به طور کامل استیفا نماید.

سفته به عنوان یکی از مهم ترین اسناد تجاری در نظام حقوقی ایران، نقش کلیدی در تضمین تعهدات مالی و تسهیل مبادلات اقتصادی ایفا می کند. این سند، با ویژگی های خاص خود، ابزاری قدرتمند برای وصول مطالبات به شمار می رود؛ اما بهره برداری کامل از مزایای قانونی آن، منوط به شناخت دقیق مقررات و طی کردن صحیح مراحل حقوقی است. عدم آشنایی با این فرآیندها، می تواند به تضییع حقوق دارنده سفته منجر شود. این مقاله به عنوان یک راهنمای جامع، به بررسی گام به گام فرآیند مطالبه وجه سفته واخواست شده می پردازد و یک نمونه دادخواست کاربردی و دقیق را ارائه می دهد تا اشخاص حقیقی و حقوقی بتوانند با آگاهی کامل، مطالبات خود را از طریق مراجع قضایی پیگیری کنند. در ادامه، جنبه های مختلف سفته، واخواست آن، نحوه تنظیم دادخواست، مراحل رسیدگی و نکات کلیدی مرتبط با این دعوا، به تفصیل تشریح خواهد شد.

درک مبانی سفته و واخواست

برای ورود به بحث مطالبه وجه سفته واخواست شده، ابتدا لازم است تا درک درستی از ماهیت سفته و مفهوم واخواست آن حاصل شود. این دو رکن اصلی، پایه های دعوای حقوقی پیش رو را تشکیل می دهند و هرگونه خطا یا غفلت در شناخت و اجرای آن ها، می تواند تبعات حقوقی جبران ناپذیری برای دارنده سفته در پی داشته باشد.

سفته چیست و چه تفاوتی با چک دارد؟

سفته یا فته طلب، یک سند تجاری است که به موجب آن، امضاکننده تعهد می کند مبلغ معینی را در موعد مقرر یا عندالمطالبه، در وجه شخص معین، حامل یا به حواله کرد آن شخص، کارسازی نماید. ماده ۳۰۷ قانون تجارت ایران به صراحت به تعریف سفته پرداخته و آن را به عنوان یک سند تعهد پرداخت معرفی می کند. این سند، مانند چک، از مزایای خاص اسناد تجاری برخوردار است که از جمله آن ها می توان به مسئولیت تضامنی امضاکنندگان و قابلیت انتقال از طریق ظهرنویسی اشاره کرد.

مفاد الزامی سفته، طبق ماده ۳۰۸ قانون تجارت، شامل موارد زیر است:

• امضاء یا مهر صادرکننده
• تاریخ صدور سفته
• مبلغی که باید تأدیه شود (به حروف و عدد)
• گیرنده وجه (مستفید)
• تاریخ پرداخت (سررسید)

ویژگی سند تجاری بودن سفته، مزایایی همچون قابلیت ظهرنویسی و انتقال به غیر، مسئولیت تضامنی صادرکننده و ظهرنویسان، و امکان درخواست تأمین خواسته بدون تودیع خسارت احتمالی را به آن می بخشد. با این حال، سفته تفاوت های کلیدی با چک دارد که مهم ترین آن ها به شرح زیر است:

ویژگی	سفته	چک
جنبه کیفری	فاقد جنبه کیفری است (صرفاً دعوای حقوقی)	می تواند دارای جنبه کیفری باشد (در صورت عدم رعایت شرایط قانونی)
مرجع صدور	توسط هر شخصی قابل صدور است	توسط بانک و با داشتن حساب جاری صادر می شود
قابلیت اجرا از طریق ثبت	قابلیت اجرا از طریق اداره ثبت اسناد را ندارد	قابل اجرا از طریق اداره ثبت اسناد است (بدون نیاز به طرح دعوا در دادگاه)
تاریخ سررسید	می تواند دارای تاریخ سررسید آینده باشد یا عندالمطالبه باشد	همیشه عندالمطالبه است (تاریخ مندرج در چک، تاریخ صدور فرض می شود)

واخواست سفته به چه معناست و چرا حیاتی است؟

واخواست سفته، که گاهی با اصطلاح برگشت زدن سفته نیز شناخته می شود، به معنای اعتراض رسمی و قانونی دارنده سفته به عدم پرداخت وجه آن در سررسید توسط متعهد است. این اقدام، یک تشریفات قانونی حیاتی برای حفظ حقوق دارنده سفته محسوب می شود و ماهیت آن یک اعتراض عدم تأدیه است. مهلت قانونی برای واخواست سفته، ۱۰ روز از تاریخ سررسید سفته است. نحوه محاسبه این مهلت، بر اساس روزهای تقویمی است و روز سررسید سفته جزو این ده روز محسوب نمی شود.

اهمیت واخواست به موقع سفته از آن روست که عدم انجام آن در مهلت مقرر، دارنده سفته را از امتیازات مهمی محروم می کند. این امتیازات عبارتند از:

• مسئولیت تضامنی: در صورت واخواست به موقع، دارنده سفته می تواند وجه سفته را به صورت تضامنی از صادرکننده، ظهرنویسان و ضامنین مطالبه کند. یعنی هر یک از امضاکنندگان سفته، مسئول تمام مبلغ سفته هستند و دارنده می تواند به هر یک از آن ها یا به همه آن ها مراجعه کند. در غیر این صورت، سفته به یک سند عادی تبدیل شده و صرفاً علیه صادرکننده قابل مطالبه است.
• تأمین خواسته بدون تودیع خسارت احتمالی: یکی از مهم ترین مزایای واخواست سفته، امکان درخواست صدور قرار تأمین خواسته از دادگاه، بدون نیاز به تودیع خسارت احتمالی است. این امر به دارنده سفته امکان می دهد تا اموال خوانده (متعهد) را پیش از صدور حکم نهایی توقیف کرده و از نقل و انتقال آن ها جلوگیری کند، که این خود تضمینی برای وصول طلب است.

عواقب عدم واخواست سفته در مهلت مقرر، بسیار جدی است. همانطور که اشاره شد، سفته به یک سند عادی تبدیل می شود و دارنده آن، صرفاً می تواند وجه را از صادرکننده مطالبه کند و حق رجوع به ظهرنویسان را از دست می دهد. علاوه بر این، امکان درخواست تأمین خواسته بدون پرداخت خسارت احتمالی نیز از بین می رود و در صورت نیاز به تأمین خواسته، دارنده سفته باید درصدی از مبلغ سفته را به عنوان خسارت احتمالی به صندوق دادگستری واریز کند.
هزینه واخواست سفته معادل ۲% مبلغ اسمی سفته است که در زمان واخواست از دارنده دریافت می شود. این هزینه، جزء خسارات قانونی قابل مطالبه از خوانده محسوب شده و دارنده سفته می تواند آن را نیز از متعهد سفته درخواست کند.

واخواست به موقع سفته، کلید حفظ مسئولیت تضامنی امضاکنندگان و امکان درخواست تأمین خواسته بدون تودیع خسارت احتمالی است. غفلت از این مهلت ۱۰ روزه، سفته را به یک سند عادی با مزایای بسیار کمتر تبدیل می کند.

آماده سازی برای طرح دعوا: گام های پیش از تنظیم دادخواست

پیش از آنکه اقدام به تنظیم و تقدیم دادخواست مطالبه وجه سفته واخواست شده نمایید، لازم است مجموعه ای از اقدامات اولیه و جمع آوری مدارک مورد نیاز را انجام دهید. این گام ها، زیربنای یک دعوای حقوقی موفق را تشکیل می دهند و عدم توجه به آن ها می تواند فرآیند دادرسی را با چالش مواجه سازد.

مدارک لازم برای مطالبه وجه سفته واخواست شده

جمع آوری دقیق و کامل مدارک، از اولین و مهم ترین مراحل پیش از طرح دعوا است. برای مطالبه وجه سفته واخواست شده، مدارک زیر ضروری هستند:

• اصل سفته واخواست شده: مهم ترین مدرک، همان سفته ای است که واخواست شده است. اطمینان حاصل کنید که سفته در اختیار شما قرار دارد و کلیه مندرجات آن صحیح و مطابق با قانون تجارت است.
• اصل واخواست نامه رسمی (گواهی عدم پرداخت): این سند، دلیل رسمی بر عدم پرداخت وجه سفته در سررسید و انجام تشریفات قانونی واخواست است. این واخواست نامه از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی صادر می شود.
• کپی برابر اصل کارت ملی و شناسنامه خواهان: برای احراز هویت دارنده سفته (خواهان دعوا).
• مدارک اثبات رابطه حقوقی پایه (در صورت وجود و لزوم): اگرچه سفته خود سند مستقلی است، اما در برخی موارد (به ویژه در سفته های تضمینی یا در صورت دفاع خوانده مبنی بر بطلان معامله پایه)، ممکن است ارائه مدارک مربوط به معامله یا قرارداد اصلی که سفته بابت آن صادر شده، لازم باشد.
• وکالتنامه وکیل (در صورت داشتن وکیل): اگر دعوا از طریق وکیل طرح می شود، وکالتنامه رسمی وکیل باید ضمیمه دادخواست باشد.

توصیه می شود قبل از تقدیم دادخواست، از تمامی این مدارک کپی های برابر اصل تهیه کرده و اصل آن ها را نزد خود نگه دارید تا در صورت نیاز به دادگاه ارائه نمایید.

تعیین مراجع صالح برای رسیدگی به دعوا

صلاحیت مرجع رسیدگی کننده به دعوا، از نکات بنیادین است که باید پیش از طرح دعوا مشخص شود. در مورد مطالبه وجه سفته، مراجع صالح عبارتند از:

• دادگاه های عمومی حقوقی: برای مطالبه مبالغی که بیش از حد نصاب شوراهای حل اختلاف باشد (در حال حاضر، برای مبالغ بالای ۲۰ میلیون تومان)، صلاحیت رسیدگی بر عهده دادگاه های عمومی حقوقی است.
• شوراهای حل اختلاف: برای مطالبه مبالغ کمتر از حد نصاب تعیین شده (در حال حاضر، برای مبالغ زیر ۲۰ میلیون تومان)، شورای حل اختلاف صلاحیت رسیدگی دارد. لازم به ذکر است که این نصاب ممکن است در طول زمان تغییر کند.

در خصوص صلاحیت مکانی، دادگاه صالح، دادگاهی است که:

• محل اقامت خوانده: محل اقامتگاه قانونی صادرکننده سفته (متعهد) باشد.
• محل انجام تعهد: محلی که در سفته برای پرداخت وجه آن قید شده است.

انتخاب هر یک از این دو گزینه برای دارنده سفته مجاز است.

تأمین خواسته: راهکار تضمین وصول طلب

تأمین خواسته، یکی از ابزارهای حقوقی قدرتمند در دعاوی مالی است که به خواهان این امکان را می دهد تا پیش از صدور حکم نهایی و حتی پیش از ابلاغ دادخواست به خوانده، اموال او را توقیف کرده و از نقل و انتقال آن ها جلوگیری نماید. این امر، تضمینی برای اجرای حکم در آینده و جلوگیری از پنهان کردن یا انتقال اموال توسط محکوم علیه است.

در دعوای مطالبه وجه سفته واخواست شده، درخواست تأمین خواسته از اهمیت ویژه ای برخوردار است. مزایای این درخواست برای سفته واخواست شده عبارتند از:

• عدم نیاز به تودیع خسارت احتمالی: طبق بند ج ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی، در مواردی از قبیل اوراق تجاری واخواست شده، دادگاه مکلف به قبول درخواست تأمین بدون نیاز به تودیع خسارت احتمالی است. این امتیاز، بار مالی و ریسک را برای خواهان به شدت کاهش می دهد.
• تضمین وصول طلب: با توقیف اموال خوانده، احتمال وصول طلب پس از صدور حکم قطعی، به مراتب افزایش می یابد. این شامل توقیف حساب های بانکی، املاک، خودرو و سایر دارایی های قابل توقیف می شود.
• سرعت عمل: قرار تأمین خواسته معمولاً به سرعت صادر و اجرا می شود و می تواند از اقدامات فرصت طلبانه خوانده برای فرار از دین جلوگیری کند.

نحوه درخواست تأمین خواسته در دادخواست، به این صورت است که خواهان باید در ستون خواسته دادخواست خود، علاوه بر مطالبه اصل وجه سفته و خسارات، صراحتاً درخواست بدواً صدور قرار تأمین خواسته از کلیه اموال و دارایی های بلامعارض خوانده را نیز قید نماید. دادگاه پس از بررسی شرایط و احراز واخواست قانونی سفته، قرار تأمین خواسته را صادر و به واحد اجرای احکام ارسال می کند.

راهنمای جامع تنظیم دادخواست مطالبه وجه سفته واخواست شده

تنظیم دادخواست مطالبه وجه سفته واخواست شده، نیازمند دقت و رعایت ساختار قانونی مشخصی است. هر بخش از دادخواست باید به صورت صحیح و کامل تکمیل شود تا دعوا بدون نقص و اطاله دادرسی پیش برود. در ادامه، اجزای اصلی دادخواست و یک نمونه کامل با توضیحات ارائه می شود.

اجزای اصلی دادخواست مطالبه سفته

دادخواست، فرم چاپی و استانداردی است که در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا دادگستری در دسترس است. این فرم شامل بخش های مشخصی است که باید با دقت تکمیل شوند:

• خواهان: مشخصات کامل دارنده سفته شامل نام، نام خانوادگی، نام پدر، شماره ملی، تاریخ تولد و نشانی دقیق محل اقامت.
• خوانده: مشخصات کامل صادرکننده سفته و در صورت لزوم، ظهرنویسان و ضامنین. این مشخصات شامل نام، نام خانوادگی، نام پدر، شماره ملی و نشانی دقیق محل اقامت آن ها است. ضروری است که نشانی خوانده به طور دقیق و صحیح قید شود تا ابلاغ اوراق قضایی به درستی صورت پذیرد.
• وکیل یا نماینده قانونی: اگر دعوا از طریق وکیل دادگستری یا نماینده قانونی مطرح می شود، مشخصات کامل وی (نام، نام خانوادگی، شماره پروانه، نشانی دفتر) باید در این بخش درج گردد.
• تعیین خواسته و بهای آن: در این قسمت، باید به صراحت آنچه از دادگاه مطالبه می شود، قید شود. این موارد شامل:
  1. مطالبه اصل وجه سفته (به مبلغ مشخص شده در سفته).
  2. مطالبه کلیه خسارات قانونی شامل خسارت تأخیر تأدیه (از تاریخ سررسید یا واخواست تا زمان پرداخت کامل وجه)، هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل (طبق تعرفه) و هزینه واخواست سفته.
  3. درخواست صدور قرار تأمین خواسته از کلیه اموال و دارایی های بلامعارض خوانده (بدون تودیع خسارت احتمالی).

  بهای خواسته نیز باید به ریال یا تومان قید شود که معمولاً همان مبلغ اصل سفته است.

• دلایل و منضمات دادخواست: این بخش شامل تمامی مستنداتی است که برای اثبات حقانیت خواهان به دادگاه ارائه می شود. مهم ترین آن ها عبارتند از:
  • رونوشت مصدق (برابر اصل شده) تعداد فقره سفته های مورد نظر.
  • رونوشت مصدق واخواست نامه یا واخواست نامه های مربوط به سفته ها.
  • رونوشت مصدق کارت ملی و شناسنامه خواهان (و در صورت وجود وکیل، وکالتنامه).
  • هر سند دیگری که رابطه حقوقی پایه یا دلایل دیگری را اثبات کند.
• شرح دادخواست: این بخش، مهم ترین قسمت دادخواست است که در آن، خواهان یا وکیل وی، به تفصیل و با زبانی شیوا و مستدل، موضوع دعوا، نحوه ایجاد دین (صدور سفته)، امتناع از پرداخت، انجام واخواست قانونی و در نهایت، درخواست های خود از دادگاه را توضیح می دهد. شرح دادخواست باید به گونه ای باشد که قاضی با مطالعه آن، به درستی از ماهیت دعوا و ادله خواهان آگاه شود.

نمونه دادخواست مطالبه وجه سفته واخواست شده

در ادامه یک نمونه دادخواست کامل برای مطالبه وجه سفته واخواست شده ارائه می شود. این نمونه، شامل تمامی بخش های ذکر شده است و می توانید با جایگذاری اطلاعات مربوط به پرونده خود، از آن استفاده نمایید. برای دسترسی آسان تر، می توانید این نمونه دادخواست را با کپی کردن متن آن مورد استفاده قرار دهید.

فرم دادخواست

ریاست محترم دادگاه عمومی/شورای حل اختلاف [نام شهرستان]

خواهان:

نام و نام خانوادگی: [نام کامل خواهان]
نام پدر: [نام پدر خواهان]
شماره ملی: [شماره ملی خواهان]
تاریخ تولد: [تاریخ تولد خواهان]
اقامتگاه: [نشانی کامل و دقیق خواهان شامل استان، شهرستان، بخش، خیابان، کوچه، پلاک، کدپستی]

خوانده:

نام و نام خانوادگی: [نام کامل صادرکننده سفته/خوانده اصلی]
نام پدر: [نام پدر خوانده اصلی]
شماره ملی: [شماره ملی خوانده اصلی]
تاریخ تولد: [تاریخ تولد خوانده اصلی]
اقامتگاه: [نشانی کامل و دقیق خوانده اصلی شامل استان، شهرستان، بخش، خیابان، کوچه، پلاک، کدپستی]

(در صورت وجود ظهرنویس یا ضامن، مشخصات هر یک به صورت جداگانه و با عنوان خوانده ردیف دوم، خوانده ردیف سوم و غیره، مطابق با مشخصات فوق اضافه شود.)

وکیل یا نماینده قانونی: [در صورت وجود وکیل، نام و نام خانوادگی، شماره پروانه و نشانی دفتر وکیل]

تعیین خواسته و بهای آن:

1. مطالبه وجه تعداد [عدد] فقره سفته به شماره های خزانه داری کل [شماره یا شماره ها] که جمعاً به مبلغ کلی [مبلغ به عدد] ریال (معادل [مبلغ به حروف] ریال) می باشد، به انضمام کلیه خسارات قانونی وارده اعم از خسارت تأخیر تأدیه (از تاریخ سررسید/واخواست تا زمان پرداخت کامل وجه)، هزینه دادرسی، هزینه واخواست و حق الوکاله وکیل (طبق تعرفه قانونی) در حق خواهان/موکل.
2. بدواً صدور قرار تأمین خواسته از کلیه اموال و دارایی های بلامعارض خوانده/خواندگان محترم، بدون تودیع خسارت احتمالی.

بهای خواسته: [مبلغ به عدد] ریال (معادل [مبلغ به حروف] ریال)

دلایل و منضمات دادخواست:

1. اصل و رونوشت مصدق [عدد] فقره سفته به شماره های خزانه داری کل [شماره ها].
2. اصل و رونوشت مصدق [عدد] برگ واخواست نامه سفته های مذکور.
3. رونوشت مصدق کارت ملی و شناسنامه خواهان.
4. [سایر مدارک مرتبط مانند: رونوشت مصدق وکالتنامه وکیل (در صورت وجود)، قرارداد اصلی (در صورت لزوم)].

شرح دادخواست:

ریاست محترم دادگاه عمومی/شورای حل اختلاف [نام شهرستان]

با سلام و احترام، احتراماً به استحضار عالی می رساند:

به موجب [عدد] فقره سفته (فته طلب) به شماره های خزانه داری کل [شماره یا شماره ها] و تاریخ صدور [تاریخ صدور سفته ها]، جمعاً به مبلغ [مبلغ به عدد] ریال (معادل [مبلغ به حروف] ریال)، خوانده/خواندگان محترم آقای/خانم [نام و نام خانوادگی خوانده اصلی و سایر خواندگان در صورت لزوم] متعهد و ملتزم به پرداخت وجه سفته ها در سررسید [تاریخ سررسید سفته ها] در وجه اینجانب/موکل گردیده اند که رونوشت مصدق اسناد مزبور پیوست دادخواست تقدیم حضور است.

نظر به اینکه با حلول سررسید مقرر در تاریخ [تاریخ سررسید]، خوانده/خواندگان محترم از پرداخت وجه سفته های موصوف امتناع ورزیده اند، اینجانب/موکل ناگزیر از انجام تشریفات قانونی واخواست سفته ها در مهلت مقرر قانونی (۱۰ روز از تاریخ سررسید) شده ام و سفته های مذکور در تاریخ [تاریخ واخواست] طی واخواست نامه/واخواست نامه های رسمی به شماره [شماره واخواست نامه] واخواست گردیده است که رونوشت مصدق واخواست نامه/واخواست نامه ها نیز ضمیمه دادخواست تقدیم می گردد. شایان ذکر است، سفته های مورد مطالبه کلیه شرایط قانونی مندرج در مواد ۳۰۷ و ۳۰۸ قانون تجارت را دارا می باشند.

لذا با تقدیم این دادخواست و ضمایم آن، مستنداً به مواد ۳۰۷، ۳۰۹ و سایر مواد مرتبط قانون تجارت و مواد ۱۹۸، ۵۱۹ و ۵۲۲ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، از آن مقام محترم تقاضای رسیدگی و صدور حکم محکومیت خوانده/خواندگان محترم (به صورت تضامنی، در صورت وجود ظهرنویسان) به پرداخت اصل خواسته به مبلغ [مبلغ به حروف] ریال به انضمام کلیه خسارات قانونی وارده اعم از خسارت تأخیر تأدیه (از تاریخ سررسید/واخواست تا زمان پرداخت کامل وجه با احتساب شاخص بانک مرکزی)، هزینه دادرسی، هزینه واخواست و حق الوکاله وکیل (طبق تعرفه قانونی) در حق اینجانب/موکل، مورد استدعاست.

ضمناً، نظر به اینکه احتمال دارد خوانده/خواندگان محترم در طول فرآیند دادرسی اقدام به نقل و انتقال اموال و دارایی های خود نموده و موجبات تضرر اینجانب/موکل را فراهم سازند و با توجه به اینکه سفته واخواست شده از جمله اوراق تجاری است که دادگاه مکلف به قبول درخواست تأمین خواسته بدون تودیع خسارت احتمالی است، مستنداً به بند ج ماده ۱۰۸ و ماده ۱۱۰ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، بدواً و پیش از ابلاغ به خوانده/خواندگان، تقاضای صدور قرار تأمین خواسته از کلیه اموال و دارایی های بلامعارض خوانده/خواندگان محترم، مورد استدعاست.

با تجدید احترام

[امضاء و نام و نام خانوادگی خواهان/وکیل خواهان]

پس از تقدیم دادخواست: فرآیند رسیدگی و اجرای حکم

پس از تنظیم و تقدیم دادخواست مطالبه وجه سفته واخواست شده به مراجع قضایی، فرآیند دادرسی آغاز می شود که شامل مراحل مختلفی از رسیدگی تا اجرای حکم است. آگاهی از این مراحل، به دارنده سفته کمک می کند تا با آمادگی و برنامه ریزی بهتری، پرونده خود را پیگیری کند.

مراحل رسیدگی در دادگاه و ابلاغ ها

فرآیند رسیدگی به دعوای مطالبه سفته واخواست شده در دادگاه به ترتیب زیر انجام می گیرد:

1. ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: اولین گام، ثبت دادخواست تکمیل شده و منضمات آن در یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است. در این مرحله، تمامی مدارک باید اسکن و پیوست شوند.
2. پرداخت هزینه دادرسی: همزمان با ثبت دادخواست، خواهان باید هزینه دادرسی را بر اساس تعرفه های قانونی و مبلغ خواسته پرداخت کند.
3. ارجاع به شعبه و صدور قرار تأمین خواسته: دادخواست پس از ثبت، به یکی از شعب دادگاه (یا شورای حل اختلاف) ارجاع می شود. در صورت درخواست تأمین خواسته، دادگاه ابتدا به این درخواست رسیدگی کرده و در صورت احراز شرایط، قرار تأمین خواسته را صادر می کند.
4. ابلاغ دادخواست و قرار تأمین خواسته به خوانده: پس از صدور قرار تأمین خواسته، این قرار به همراه دادخواست و ضمائم آن از طریق سامانه های ابلاغ الکترونیک (سامانه ثنا) به خوانده ابلاغ می شود. در برخی موارد خاص، قرار تأمین خواسته قبل از ابلاغ دادخواست به خوانده اجرا می شود تا فرصت انتقال اموال را از دست ندهد.
5. تشکیل جلسات رسیدگی و تبادل لوایح: دادگاه، پس از ابلاغ اوراق، وقت رسیدگی تعیین کرده و طرفین را برای حضور در جلسه دعوت می کند. در طول جلسات، طرفین می توانند ادله خود را ارائه داده و به دفاع یا ادعای طرف مقابل پاسخ دهند. تبادل لوایح نیز یکی از روش های ارائه استدلال ها و مدارک به صورت کتبی است.
6. صدور رأی بدوی: پس از اتمام رسیدگی و بررسی کامل ادله طرفین، دادگاه اقدام به صدور رأی بدوی (اولیه) می کند. این رأی ممکن است مبنی بر محکومیت خوانده به پرداخت وجه سفته و خسارات باشد یا در صورت اثبات دفاعیات خوانده، به رد دعوا منجر شود.
7. واخواهی، تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی: رأی بدوی قابل واخواهی (در صورتی که خوانده به صورت غیابی محکوم شده باشد)، تجدیدنظرخواهی (در دادگاه تجدیدنظر استان) و در برخی موارد فرجام خواهی (در دیوان عالی کشور) است. با اتمام این مراحل و عدم اعتراض در مهلت قانونی یا تأیید نهایی، رأی قطعی می شود.

اجرای حکم و نکات مربوط به آن

پس از قطعیت رأی و صدور حکم نهایی مبنی بر محکومیت خوانده به پرداخت وجه سفته، نوبت به مرحله اجرای حکم می رسد:

1. صدور اجراییه: خواهان باید درخواست صدور اجراییه را به دادگاه تقدیم کند. اجراییه، سندی رسمی است که دستور قضایی برای اجرای حکم را شامل می شود.
2. ابلاغ اجراییه: اجراییه به محکوم علیه (خوانده) ابلاغ می شود و به او مهلت ۱۰ روزه داده می شود تا نسبت به پرداخت مبلغ محکوم به (وجه سفته و خسارات) اقدام کند.
3. معرفی اموال و توقیف آن ها: در صورت عدم پرداخت در مهلت مقرر، خواهان می تواند اموال و دارایی های محکوم علیه را برای توقیف به اجرای احکام معرفی کند. اگر قبلاً قرار تأمین خواسته اجرا شده باشد، اموال توقیف شده در این مرحله به مزایده گذاشته می شوند یا به سایر روش ها برای وصول طلب استفاده می شود. توقیف شامل اموال منقول (مانند خودرو، حساب بانکی) و غیرمنقول (مانند ملک) می شود.
4. روش های وصول طلب:
   • مزایده اموال: اموال توقیف شده از طریق مزایده به فروش می رسند و وجه حاصل از آن برای پرداخت طلب خواهان استفاده می شود.
   • کسر از حقوق: در صورتی که محکوم علیه کارمند دولت یا دارای حقوق ثابت باشد، می توان از طریق کسر یک سوم یا یک چهارم حقوق وی، طلب را وصول نمود.
5. مبحث اعسار از پرداخت محکوم به: اگر محکوم علیه توانایی پرداخت یکجای محکوم به را نداشته باشد، می تواند درخواست اعسار از پرداخت محکوم به را مطرح کند. در صورت پذیرش اعسار، دادگاه ممکن است حکم به پرداخت اقساطی صادر کند.

موارد خاص و نکات پیشرفته در مطالبه سفته

مطالبه وجه سفته همواره در شرایط استاندارد واخواست شده رخ نمی دهد. گاهی اوقات، شرایط خاصی پیش می آید که نیاز به رویکردهای متفاوتی در مطالبه سفته دارد. آشنایی با این موارد خاص و نکات پیشرفته، به دارنده سفته کمک می کند تا در هر موقعیتی، بهترین تصمیم حقوقی را اتخاذ کند.

مطالبه سفته بدون واخواست: تفاوت ها و محدودیت ها

همانطور که قبلاً اشاره شد، واخواست سفته در مهلت قانونی (۱۰ روز از تاریخ سررسید) برای حفظ مزایای تجاری آن حیاتی است. اما آیا سفته بدون واخواست قابل مطالبه است؟ پاسخ مثبت است؛ سفته بدون واخواست نیز قابل مطالبه است، اما با تفاوت ها و محدودیت های مهمی:

• تبدیل به سند عادی: سفته ای که در مهلت قانونی واخواست نشده باشد، از امتیازات سند تجاری بودن خود خارج شده و به یک سند عادی تبدیل می شود.
• از دست دادن مزایای تجاری:
  • عدم مسئولیت تضامنی: مهم ترین محدودیت، از دست رفتن مسئولیت تضامنی ظهرنویسان و ضامنین است. در این حالت، دارنده سفته تنها می تواند وجه را از صادرکننده اصلی سفته مطالبه کند.
  • تأمین خواسته با تودیع خسارت احتمالی: امکان درخواست تأمین خواسته بدون تودیع خسارت احتمالی نیز از بین می رود. در صورت نیاز به توقیف اموال، خواهان باید درصدی (معمولاً ۱۰ تا ۲۰ درصد) از مبلغ خواسته را به عنوان خسارت احتمالی به صندوق دادگستری واریز کند.
• نحوه تنظیم دادخواست: در دادخواست مطالبه سفته بدون واخواست، نیازی به اشاره به واخواست نیست و دعوا صرفاً علیه صادرکننده سفته مطرح می شود. مدارک لازم نیز شامل اصل سفته و مدارک هویتی خواهان است.

با این حال، سفته بدون واخواست همچنان می تواند دلیل محکمی برای اثبات دین باشد و قابلیت طرح دعوا و وصول وجه در محاکم حقوقی را داراست، هرچند مسیر طولانی تر و با مزایای کمتری همراه خواهد بود.

سفته های ویژه: نحوه مطالبه آن ها

برخی سفته ها دارای ویژگی های خاصی هستند که نحوه مطالبه آن ها را متفاوت می سازد:

1. سفته تضمینی: این سفته ها معمولاً بابت تضمین حسن انجام کار، تخلیه ملک، یا ضمانت بازپرداخت وام صادر می شوند. در این نوع سفته، عبارت بابت تضمین… در آن قید می شود و سررسید مشخصی ندارد. برای مطالبه وجه این سفته ها، دارنده باید ابتدا عدم انجام تعهد یا تخلف متعهد را اثبات کند (مثلاً عدم انجام کار، عدم تخلیه) و سپس با طرح دعوا، وجه سفته را مطالبه نماید. این سفته ها اغلب به عنوان یک سند عادی تلقی شده و از مزایای اسناد تجاری برخوردار نیستند، مگر اینکه خلاف آن ثابت شود.
2. سفته در وجه حامل: این سفته ها فاقد نام گیرنده وجه هستند و صرفاً با قبض و اقباض (رد و بدل شدن فیزیکی) منتقل می شوند. دارنده آن کسی است که سفته را در اختیار دارد. مطالبه آن مانند سفته های عادی است، اما اثبات مالکیت آن صرفاً با در اختیار داشتن فیزیکی سند است.
3. سفته بدون تاریخ: سفته ممکن است بدون تاریخ سررسید صادر شود. در این حالت، سفته به صورت عندالمطالبه تلقی می شود و دارنده هر زمان که بخواهد، می تواند با درج تاریخ سررسید یا از طریق ارسال اظهارنامه، وجه آن را مطالبه کند. مهلت واخواست نیز از تاریخ درج شده به عنوان سررسید محاسبه می شود.
4. سفته سفید امضا: سفته ای که فقط توسط صادرکننده امضا شده ولی سایر مندرجات آن (مبلغ، تاریخ سررسید، گیرنده وجه) تکمیل نشده باشد. در این صورت، دارنده سفته حق دارد مندرجات سفته را تکمیل کند. با این حال، باید در تکمیل آن امانت و توافقات اولیه را رعایت کند. در صورت سوءاستفاده از سفید امضا و تکمیل خلاف توافق، صادرکننده می تواند در دادگاه دفاع کند.

خسارات قابل مطالبه

علاوه بر اصل وجه سفته، دارنده می تواند خسارات دیگری را نیز مطالبه کند:

• خسارت تأخیر تأدیه: این خسارت از زمان سررسید (در صورت واخواست) یا از تاریخ واخواست (در صورت عدم درج تاریخ سررسید و واخواست پس از اعلام از طریق اظهارنامه) تا زمان پرداخت کامل وجه محاسبه می شود. معیار محاسبه آن، شاخص نرخ تورم اعلامی از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است.
• هزینه های دادرسی: کلیه هزینه هایی که خواهان برای طرح و پیگیری دعوا پرداخت کرده است، از جمله هزینه ثبت دادخواست، هزینه های کارشناسی (در صورت لزوم) و سایر هزینه های قانونی.
• حق الوکاله وکیل: در صورتی که خواهان از وکیل استفاده کرده باشد، حق الوکاله وکیل (بر اساس تعرفه قانونی و رأی دادگاه) نیز قابل مطالبه از خوانده است.
• هزینه واخواست: هزینه ۲ درصدی که برای واخواست سفته پرداخت شده است، نیز از جمله خسارات قابل مطالبه محسوب می شود.

در مطالبه وجه سفته، صرفاً به اصل طلب اکتفا نکنید. خسارت تأخیر تأدیه، هزینه های دادرسی، حق الوکاله وکیل و هزینه واخواست، همگی حقوق قانونی دارنده هستند که می توانند از خوانده مطالبه شوند.

دفاع در مقابل مطالبه وجه سفته (برای خواندگان)

خواندگانی که با دادخواست مطالبه وجه سفته مواجه می شوند، می توانند با استناد به دلایل و مدارک موجه، از خود دفاع کنند. برخی از مهم ترین موارد قابل استناد برای دفاع عبارتند از:

• پرداخت وجه سفته: ارائه رسید پرداخت، گواهی بانکی، شهادت شهود یا هر مدرک دیگری که اثبات کند وجه سفته پرداخت شده است.
• بطلان یا فسخ معامله اصلی: اگر سفته بابت یک معامله خاص صادر شده و آن معامله باطل شده یا فسخ گردیده باشد، خوانده می تواند با اثبات این امر، از پرداخت وجه سفته امتناع کند.
• جعل سفته یا امضاء: اگر امضاء ذیل سفته جعلی باشد یا مندرجات سفته به صورت جعلی تغییر یافته باشد، خوانده می تواند با ارائه دلیل و کارشناسی خط و امضاء، این موضوع را اثبات کند.
• عدم رعایت تشریفات قانونی واخواست: در صورتی که دارنده سفته در مهلت قانونی اقدام به واخواست نکرده باشد، خوانده می تواند از این عدم رعایت تشریفات به نفع خود استفاده کند و مسئولیت تضامنی ظهرنویسان را زیر سؤال ببرد.
• خیانت در امانت (در سفته های تضمینی یا سفید امضا): اگر سفته به صورت امانی و بابت تضمین صادر شده باشد و دارنده از آن سوءاستفاده کرده باشد، خوانده می تواند با اثبات خیانت در امانت، از پرداخت وجه سفته خودداری کند.
• اعسار از پرداخت: در صورت محکومیت به پرداخت، خوانده می تواند درخواست اعسار از پرداخت یکجای محکوم به را مطرح کرده و تقاضای تقسیط نماید.

برای دفاع موثر، خوانده باید در مهلت قانونی پس از ابلاغ دادخواست، لایحه دفاعیه خود را به دادگاه تقدیم کرده و کلیه دلایل و مدارک مثبته را ضمیمه آن کند. مشاوره با یک وکیل متخصص در این زمینه، برای ارائه دفاعی قوی و مستدل، اکیداً توصیه می شود.

نتیجه گیری: با دانش و اطمینان، حق خود را مطالبه کنید

مطالبه وجه سفته واخواست شده، یک فرآیند حقوقی دقیق و مرحله به مرحله است که نیازمند آگاهی کامل از قوانین و مقررات مربوطه است. از لحظه واخواست سفته در مهلت قانونی گرفته تا تنظیم دادخواست جامع و پیگیری مراحل دادرسی و اجرای حکم، هر گام از اهمیت ویژه ای برخوردار است و می تواند بر سرنوشت وصول طلب شما تأثیر مستقیم بگذارد.

همانطور که در این مقاله تشریح شد، شناخت ماهیت سفته و واخواست آن، جمع آوری دقیق مدارک، تعیین صحیح مرجع صالح و بهره گیری از ابزار قدرتمند تأمین خواسته، پایه های اصلی یک دعوای موفق را تشکیل می دهند. نمونه دادخواست ارائه شده نیز به عنوان یک الگو، می تواند راهگشای شما در تنظیم سند حقوقی مورد نیاز باشد.

توصیه نهایی این است که در تمامی مراحل، به ویژه در موارد پیچیده یا زمانی که با مقاومت و دفاع خوانده مواجه می شوید، از مشاوره وکلای متخصص در حوزه اسناد تجاری بهره مند شوید. این اقدام نه تنها به افزایش سرعت و دقت در پیگیری پرونده کمک می کند، بلکه می تواند از بروز اشتباهات احتمالی و تضییع حقوق شما جلوگیری نماید. با دانش و اطمینان خاطر، گام در مسیر احقاق حق خود بگذارید.