آیا غرب و ایران دوباره سر میز مذاکره می‌نشینند؟

مهسا مژدهی: سفر سلطان عمان به تهران، گمانه‌زنی‌ها بر سر توافقی میان ایران و غرب را افزایش داد. این گمانی‌زنی‌ها با اظهارنظرهای طرف ایرانی و طرف آمریکایی باعث شد تا احتمال وقوع یک توافق بیش از گذشته به نظر می‌رسد. در نزدیک به یک سال گذشته گفتگوهای برجامی عملا منتفی شده و تا پیش از این سفر نشانه‌هایی از بهبود اوضاع به چشم نمی‌خورد.

واسطه‌ها فعال شده‌اند

سلطان هیثم که روز یکشنبه وارد تهران شد، به عنوان میانجی میان ایران و غرب به حساب می‌آید. آخرین باری که یک سلطان عمانی به ایران آمده بود، گفتگوها حول محور آماده سازی توافق با غرب پیش رفت که دو سال بعد از آن به توافق برجام انجامید. اما ظاهرا او در این مسیر تنها نیست. وزیرخارجه کشورمان روز سه شنبه از گفتگوی با واسطه بین ایران و امریکا پرده برداشت. حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران در گفت‌وگو با روزنامه فرانسوی «فیگارو» تاکید کرد روند دیپلماتیک و مذاکره با اتحادیه اروپا درخصوص موضوع هسته‌ای تداوم دارد امیرعبداللهیان خاطرنشان کرد که من با جوزپ بورل و همکارم علی باقری با انریکه مورا در زمینه موضوع هسته ای در ارتباط هستیم. او گفت که تبادل پیام‌ها میان تهران و واشنگتن از طریق واسطه‌های منطقه‌ای و حتی اروپایی ادامه دارد.

>>>بیشتر بخوانید:

ابراز علاقمندی دوباره آمریکا به دیپلماسی هسته‌ای با ایران

عمان دیلی: سفر سلطان عمان به ایران موفق بود

همزمان پنج مقام آمریکایی، اسرائیلی و اروپایی به اکسیوس گفته اند برت مک‌گورک، مشاور ارشد رئیس جمهور بایدن در امور خاورمیانه، اوایل ماه جاری برای گفتگو با مقامات عمانی جهت تعامل دیپلماتیک احتمالی با ایران در رابطه با برنامه هسته‌ای این کشور، سفری بی سر و صدا به مسقط داشت.

آکسیوس همچنین در ماه آوریل گزارش داده بود که دولت بایدن با شرکای اروپایی و اسرائیلی خود درباره پیشنهاد احتمالی برای توافق موقت با ایران که شامل لغو برخی از تحریم‌ها در ازای توقف بخش‌هایی از برنامه هسته‌ای ایران باشد، بحث کرده است.

بخشی از مسائل هسته ای در حال حل شدن است

ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی بر سر سه مکان ادعایی غرب، مدت‌ها دچار تنش بودند. رافائل گروسی در سفر به تهران ظاهرا دست خالی بازگشته بود و پافشاری تهران بر سر مواضع هسته ای خود؛ اروپا و امریکا را به شدت نگران می‌کرد. اما ظاهرا بخشی از تنش‌ها در حال حل و فصل شدن هستند.

مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اخیرا گفته که در برخی موضوعات با ایران پیشرفت داشته‌ایم. این صحبت در حالی انجام شده که خبرگزاری ها روز سه شنبه از حل شدن مشکلی یکی از سه مکان ادعایی خبر داده بودند. اما گروسی در این مورد گفته ما روی چند موضوع با ایران کار می‌کنیم و در برخی از آنها پیشرفت داریم و در برخی نه. او توضیح بیشتری در مورد پیشرفت‌های آژانس و ایران نداده است.

رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در مصاحبه‌ای با NPR اخیرا گفته واشنگتن به دنبال دستیابی به یک نتیجه دیپلماتیک با ایران در خصوص برنامه هسته‌ای این کشور است. این در حالیست که مقام‌های امریکایی در ماه های گذشته از مرگ توافق با ایران و بی میلی واشنگتن برای هرگونه گفتگو با تهران حرف می‌زدند.

مخالفان چه می‌گویند؟

امکان برقراری مجدد گفتگوها بین ایران و غرب، مخالفانی از هر دو طرف دارد. در تهران برخی معتقدند حضور بر سر میز مذاکره، آنهم در حالی که یک سال تا پایان کار بایدن باقی مانده، عاقلانه نیست و بهتر است تا زمان روی کار آمدن دولت جدید در واشنگتن، اقدامی صورت نگیرد. چون درصورتیکه ترامپ یا شخصی هم سنگ او به کاخ سفید برود، اتفاقی که برای برجام رخ داد، احتمالا برای توافق بعدی هم می‌افتد. در آمریکا سناتورهای جمهوری خواه مخالف گفتگوها هستند. مثلا سناتور تدکروز از مخالفان بایدن معتقد است هدف اول سیاست خارجی دولت جو بایدن ورود مجدد به توافق هسته‌ای با ایران است و او حاضر است با هرگونه شرایط بد وارد این توافق شود. او مدعی شده تمایل دولت بایدن برای ورود مجدد به توافق هسته ای با ایران پیامدهای فاجعه باری برای سایر نقاط جهان داشته است.

به نظر می‌رسد که اراده برای ایجاد گفتگوهای مجدد در تهران بیش از گذشته وجود دارد. با این حال ممکن است یک بار دیگر بخش‌هایی از حاکمیت که مخالف سازش با غرب هستند، در صدد توقف این مسیر بر بیایند. اما مخالفان این اقدامات تنها آنها نیستند و مساله اصلی برای تهران گرفتن تضمینی است که باعث شود اگر سال اینده فردی به غیر از بایدن به کاخ سفید برود؛ توافق با تهران منتفی نشود. در عین حال ظاهرا آمریکایی ها به دنبال نوع دیگری از توافق که با برجام تفاوت هایی داشته باشد هستند. کفتگو با کره جنوبی بر سر ازادسازی منابع مالی ایران نشان می‌دهد که واشنگتن می‌خواهد بخشی از بار تحریم هایی که بر روی دوش ایران قرار گرفته کم کند، یا حداقل حسن نیتی از خود نشان دهد. با همه اینها تهران در صدد است تمامی تحریم‌ها، چه هسته ای و چه حقوق بشری به صورت یک جا برطرف شوند. این موضوع یکی از عللی بود که بازگشت به برجام را در سال های اخیر غیر ممکن کرد. اما باید دید سلطان هیثم ایا این بار هم با واسطه گری خود می‌تواند راه حل میانه ای پیدا کند، یا اوضاع تغییری نخواهد کرد. ضمن اینکه مشخص نیست دستورالعمل، احیای توافق سال ۲۰۱۵ خواهد بود یا توافقی دیگر مطرح است.

۳۱۱۳۱۲