نوشتن سفته بابت طلب

نوشتن سفته بابت طلب، بدهی یا ضمانت، اقدامی حقوقی است که نیازمند دقت فراوان در تکمیل مفاد آن است تا از اعتبار قانونی لازم برخوردار باشد. رعایت دقیق الزامات قانونی مربوط به درج مبلغ، تاریخ صدور و سررسید، نام گیرنده و امضای صادرکننده، برای جلوگیری از مشکلات احتمالی و حفظ حقوق طرفین ضروری است.

سفته یا فته طلب، به عنوان یک سند تجاری مهم، نقشی کلیدی در تعهدات مالی، ضمانت های کاری و معاملات بازرگانی ایفا می کند. با وجود سهولت در تهیه و استفاده، این سند ظرافت های حقوقی خاصی دارد که عدم آگاهی از آن ها می تواند به سلب اعتبار تجاری یا ایجاد چالش های قانونی منجر شود. این مقاله با هدف ارائه یک راهنمای جامع و تخصصی، تمامی جنبه های مرتبط با نحوه صحیح نوشتن سفته بابت طلب را از مبانی تا نکات پیشرفته حقوقی بررسی می کند تا مخاطبان محترم بتوانند با آگاهی کامل و به دور از خطا، از این ابزار مالی بهره برداری کنند.

سفته چیست و چرا در معاملات استفاده می شود؟

برای درک صحیح نحوه نوشتن سفته بابت طلب، ابتدا لازم است با ماهیت و جایگاه این سند در نظام حقوقی ایران آشنا شویم. سفته، که در زبان حقوقی فته طلب نامیده می شود، یکی از اسناد تجاری با اهمیت بالاست که کاربردهای فراوانی در روابط اقتصادی و تعهدات مالی دارد.

مفهوم حقوقی و ماهیت سفته (فته طلب)

سفته سندی است که به موجب آن، صادرکننده (بدهکار) تعهد می کند مبلغ معینی را در موعد مقرر یا به صورت عندالمطالبه، به شخص معین (گیرنده) یا به حواله کرد او پرداخت نماید. این تعریف در ماده ۳۰۷ قانون تجارت ایران تبیین شده و سفته را از اسناد عادی متمایز می سازد. در واقع، سفته یک سند تجاری است که برخلاف سند عادی، از امتیازات و تشریفات خاصی در قانون تجارت بهره مند است که وصول آن را تسهیل می کند. طرفین اصلی در سفته عبارت اند از:

• صادرکننده: فردی که سفته را امضا کرده و تعهد به پرداخت وجه آن را می پذیرد.
• گیرنده (دارنده): فردی که وجه سفته باید به او پرداخت شود.

کاربردهای رایج سفته در نظام اقتصادی

سفته به دلیل ویژگی های خاص خود، ابزاری انعطاف پذیر است و در موارد متنوعی مورد استفاده قرار می گیرد. برخی از مهم ترین کاربردهای آن شامل موارد زیر است:

• تضمین بدهی و پرداخت مطالبات: یکی از شایع ترین کاربردهای سفته، تضمین بازپرداخت بدهی های اشخاص حقیقی و حقوقی است. برای مثال، زمانی که فردی از دیگری پول قرض می گیرد، می تواند برای تضمین بازپرداخت، یک فقره سفته به مبلغ بدهی صادر و تسلیم طلبکار نماید.
• ضمانت انجام کار و تعهدات قراردادی: در بسیاری از قراردادهای کاری، شرکت ها از کارمندان خود سفته حسن انجام کار یا سفته تضمین تخلیه (در مورد اماکن استیجاری) دریافت می کنند. این سفته ها تضمینی برای ایفای تعهدات قراردادی و جبران خسارات احتمالی ناشی از عدم انجام صحیح کار یا نقض قرارداد هستند.
• تضمین بازپرداخت وام: بانک ها و مؤسسات مالی، و حتی افراد حقیقی، هنگام اعطای وام، ممکن است سفته را به عنوان تضمینی برای بازپرداخت به موقع اقساط یا کل مبلغ وام دریافت کنند.
• ابزاری برای تسویه حساب در معاملات تجاری: در معاملات بین تجار و بازرگانان، سفته می تواند به عنوان یک ابزار پرداخت آتی یا تضمین کننده پرداخت در تاریخ معین، مورد استفاده قرار گیرد و به روان سازی مبادلات کمک کند.

مزایا و معایب استفاده از سفته

مانند هر سند حقوقی دیگری، سفته نیز مزایا و معایب خاص خود را دارد که شناخت آن ها برای تصمیم گیری آگاهانه ضروری است. در جدول زیر، به مقایسه اجمالی مزایا و معایب نوشتن سفته بابت طلب می پردازیم:

مزایا	معایب
سهولت در تهیه و دسترسی (از بانک ملی و برخی کیوسک های روزنامه فروشی).	عدم جنبه کیفری در صورت عدم پرداخت (برخلاف چک).
قابلیت انتقال به دیگری از طریق ظهرنویسی (پشت نویسی).	نیاز به رعایت دقیق تشریفات قانونی (مانند واخواست) برای بهره مندی از امتیازات تجاری.
مسئولیت تضامنی صادرکننده و ظهرنویس ها در قبال دارنده.	مشمول مالیات خرید سفته (تمبر سفته) بر اساس ارزش اسمی آن.
امکان واخواست و پیگیری حقوقی نسبتاً سریع تر نسبت به اسناد عادی.	خطر سوءاستفاده در صورت عدم دقت در تکمیل یا نگهداری (مثل سفته در وجه حامل).

راهنمای گام به گام: الزامات و نحوه صحیح پر کردن سفته

یکی از مهم ترین چالش ها در استفاده از سفته، اطمینان از صحت و کامل بودن اطلاعات درج شده در آن است. هرگونه نقص یا اشتباه در نوشتن سفته بابت طلب، می تواند اعتبار تجاری آن را مخدوش کرده و فرآیند وصول را با مشکل مواجه سازد. ماده ۳۰۸ قانون تجارت، الزامات اصلی سفته را مشخص کرده است که در ادامه به تفصیل به آن ها می پردازیم.

مفاد اساسی سفته بر اساس ماده ۳۰۸ قانون تجارت

بر اساس ماده ۳۰۸ قانون تجارت، سفته علاوه بر امضا یا مهر صادرکننده، باید دارای تاریخ و متضمن سه مورد اساسی زیر باشد:

۱. درج مبلغ سفته به عدد و حروف

مبلغ سفته، حیاتی ترین بخش آن است. عدم درج صحیح یا ناقص بودن آن، می تواند به پیامدهای جدی حقوقی منجر شود.

• لزوم درج مبلغ هم به عدد و هم به حروف: برای جلوگیری از هرگونه ابهام یا دخل و تصرف، مبلغ باید هم به عدد و هم به حروف (معمولاً در بخش بالای سفته و پایین آن) نوشته شود. در صورت مغایرت بین مبلغ عددی و حروفی، مبلغ حروفی معتبر تلقی می شود.
• واحد پولی (ریال) و نحوه صحیح تبدیل: مبلغ سفته باید به واحد پولی رسمی کشور یعنی ریال نوشته شود. در صورت درج مبلغ به تومان، لازم است معادل ریالی آن (با حذف یک صفر) نوشته شود.
• سقف اعتبار سفته و شرایط نوشتن مبلغ بیشتر: هر برگ سفته دارای یک سقف اعتبار اسمی (مبلغ چاپ شده روی برگه) است. به عنوان مثال، سفته تا مبلغ صد میلیون ریال. این بدان معناست که مالیات سفته بر اساس این مبلغ پرداخت شده است. اگر مبلغ مورد تعهد شما بیش از این سقف باشد، همچنان می توانید آن را در سفته بنویسید؛ اما اعتبار تجاری سفته تا سقف مبلغ اسمی آن حفظ می شود و در خصوص مازاد آن، ممکن است به عنوان یک سند عادی تلقی گردد یا در مراحل قانونی با چالش مواجه شود.

هشدار حقوقی: نوشتن مبلغ سفته تنها به عدد یا تنها به حروف، می تواند باعث تبدیل سفته از یک سند تجاری به یک سند عادی شود و دارنده را از بسیاری از امتیازات قانونی محروم کند.

۲. تاریخ گذاری دقیق سفته: صدور و سررسید

درج تاریخ صحیح در سفته از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا مهلت های قانونی برای اقداماتی نظیر واخواست سفته، از این تاریخ ها محاسبه می شود. سفته دارای دو تاریخ کلیدی است:

• تاریخ صدور سفته: این تاریخ، روزی است که سفته توسط صادرکننده امضا و تسلیم گیرنده می شود. عدم درج تاریخ صدور، می تواند اعتبار تجاری سفته را از بین برده و آن را به یک سند عادی تبدیل کند، که در این صورت پیگیری حقوقی آن دشوارتر خواهد شد.
• تاریخ پرداخت (سررسید): این تاریخ، زمانی است که صادرکننده باید وجه سفته را به دارنده پرداخت کند. تعیین دقیق این تاریخ، هم برای صادرکننده و هم برای دارنده حائز اهمیت است و از مطالبه زودهنگام یا تأخیر غیرموجه جلوگیری می کند.

مفهوم عندالمطالبه در صورت عدم درج تاریخ پرداخت: اگر تاریخ پرداخت در سفته درج نشود، سفته عندالمطالبه (به محض مطالبه) تلقی می شود. در این حالت، دارنده هر زمان که بخواهد، می تواند وجه سفته را مطالبه کند. این موضوع برای صادرکننده ریسک هایی دارد، زیرا ممکن است در زمان مطالبه، توانایی پرداخت را نداشته باشد.

نکته ویژه: سفته های ضمانت (مانند حسن انجام کار): در سفته های ضمانت، مانند سفته های حسن انجام کار یا ضمانت تخلیه، معمولاً تاریخ پرداخت درج نمی شود. هدف از این سفته ها، تضمین یک تعهد است نه پرداخت مبلغی در تاریخ مشخص. در این موارد، عبارت بابت ضمانت حسن انجام کار یا بابت ضمانت تخلیه باید روی سفته یا در یک قرارداد جداگانه ذکر شود تا ماهیت آن روشن باشد و دارنده نتواند قبل از نقض تعهد، وجه آن را مطالبه کند.

۳. مشخصات گیرنده وجه

درج دقیق و کامل مشخصات گیرنده وجه سفته، برای جلوگیری از ابهامات و سوءاستفاده های احتمالی ضروری است.

• اهمیت ذکر دقیق نام و مشخصات: نام و نام خانوادگی کامل شخص حقیقی یا نام کامل شرکت/مؤسسه برای شخص حقوقی باید به وضوح نوشته شود. این کار به شناسایی دقیق دارنده سفته کمک می کند.
• مفهوم سفته در وجه حامل: اگر نام گیرنده در سفته درج نشود، سفته در وجه حامل تلقی می شود. به این معنا که هر کسی که سفته را در اختیار داشته باشد، می تواند وجه آن را مطالبه کند. این نوع سفته، ریسک از دست رفتن و سوءاستفاده را به شدت افزایش می دهد و کمتر توصیه می شود.

۴. امضا یا مهر صادرکننده

امضا یا مهر صادرکننده، مهم ترین رکن برای اعتبار بخشیدن به سفته است و نشان دهنده تعهد صادرکننده به پرداخت وجه آن می باشد.

• ضرورت امضای حقیقی یا مهر (برای اشخاص حقوقی): سفته باید حتماً توسط صادرکننده امضا شود. در مورد اشخاص حقوقی، مهر شرکت به همراه امضای افراد مجاز (طبق اساسنامه) الزامی است.
• وضعیت سفته بدون امضا/مهر: سفته بدون امضا یا مهر (برای اشخاص حقوقی) فاقد هرگونه اعتبار تجاری و حتی عادی است و به هیچ عنوان قابل مطالبه نخواهد بود.
• اثر انگشت به جای امضا: در صورتی که فرد قادر به امضا نباشد، اثر انگشت می تواند جایگزین امضا شود، البته بهتر است این موضوع توسط دو شاهد گواهی و امضا شود.

محل پرداخت سفته (اختیاری)

درج محل پرداخت سفته، برخلاف موارد قبلی، جزء الزامات اجباری ماده ۳۰۸ قانون تجارت نیست. با این حال، می توان نام شهر یا محلی که وجه سفته باید در آن پرداخت شود را درج کرد. عدم درج محل پرداخت، به معنای آن است که محل پرداخت، همان محل اقامت صادرکننده سفته است.

نمونه تصویری: آموزش گام به گام تکمیل سفته

تصور کنید یک اینفوگرافیک با شماتیک یک برگ سفته خام در این بخش قرار دارد که با فلش ها و شماره گذاری، محل دقیق درج هر یک از اطلاعات فوق را نشان می دهد. این اینفوگرافیک شامل بخش های زیر خواهد بود:

1. مبلغ اسمی سفته: بخشی که سقف اعتبار سفته روی آن چاپ شده است.
2. تاریخ صدور: محل درج روز، ماه و سال صدور سفته.
3. مبلغ به حروف: کادر مربوط به نوشتن مبلغ سفته به حروف.
4. مبلغ به عدد: کادر مربوط به نوشتن مبلغ سفته به عدد (به ریال).
5. در وجه: محل درج نام و نام خانوادگی یا نام کامل شخص حقوقی گیرنده وجه.
6. تاریخ پرداخت (سررسید): محل درج روز، ماه و سال سررسید سفته (یا عبارت عندالمطالبه در صورت توافق).
7. محل پرداخت: کادر اختیاری برای درج شهر یا محل پرداخت وجه.
8. امضا/مهر صادرکننده: محل نهایی برای امضای صادرکننده سفته.

این ابزار بصری، به کاربران کمک می کند تا با یک نگاه، محل صحیح تکمیل هر بخش را شناسایی کرده و از بروز خطاهای رایج جلوگیری نمایند.

نکات حقوقی و اجرایی پیشرفته در استفاده از سفته

فراتر از پر کردن صحیح مفاد سفته، آگاهی از نکات حقوقی و اجرایی پیشرفته، ضامن حفظ حقوق و جلوگیری از مشکلات آتی خواهد بود. نوشتن سفته بابت طلب یک گام ابتدایی است، اما فهم سازوکارهای حقوقی پیرامون آن، اهمیت بالایی دارد.

سفته بابت ضمانت: ملاحظات حقوقی ویژه

سفته های ضمانت کاربرد فراوانی دارند، اما باید با دقت ویژه ای تنظیم شوند تا ماهیت ضمانتی خود را حفظ کنند و به سفته ای برای پرداخت بدهی تبدیل نشوند.

• نحوه درج صحیح عبارت بابت ضمانت: برای اینکه سفته ای ماهیت ضمانتی پیدا کند، بهتر است روی خود سفته یا در یک قرارداد جداگانه (پیوست سفته)، به صراحت ذکر شود که سفته بابت ضمانت حسن انجام کار، بابت ضمانت بازپرداخت وام یا بابت ضمانت تخلیه صادر شده است. درج این عبارت مانع از مطالبه زودهنگام یا بی دلیل وجه سفته می شود.
• چرا در سفته های ضمانت معمولاً تاریخ پرداخت درج نمی شود؟ دلیل اصلی عدم درج تاریخ پرداخت در سفته های ضمانت، این است که تعهد به پرداخت وجه، صرفاً در صورت نقض تعهد اصلی (مانند عدم انجام صحیح کار یا عدم تخلیه) محقق می شود. اگر تاریخ پرداخت درج شود، دارنده می تواند در آن تاریخ، صرف نظر از نقض تعهد، اقدام به مطالبه وجه سفته کند.
• مسئولیت ضامن و صادرکننده سفته: در سفته های ضمانتی که فردی به عنوان ضامن پشت سفته را امضا می کند، باید صراحتاً قید شود که این امضا بابت ضمانت است. در غیر این صورت، این امضا ممکن است به عنوان ظهرنویسی تلقی شود و مسئولیت های متفاوتی برای فرد ایجاد کند.

انتقال سفته از طریق ظهرنویسی

سفته، همانند چک، یک سند قابل انتقال است. این انتقال از طریق عملی به نام ظهرنویسی (پشت نویسی) صورت می گیرد که در مواد ۳۰۹ و ۲۴۵ تا ۲۴۸ قانون تجارت به آن پرداخته شده است.

• تعریف ظهرنویسی و نحوه انجام آن: ظهرنویسی به معنای نوشتن عبارتی در پشت سفته است که بیانگر انتقال مالکیت یا واگذاری حقوق مربوط به سفته به شخص دیگری است. این عمل معمولاً شامل امضای ظهرنویس و در صورت لزوم، ذکر نام انتقال گیرنده و تاریخ انتقال است.
• انواع ظهرنویسی:
  • برای انتقال: شایع ترین نوع که مالکیت سفته و حقوق آن را به طور کامل به انتقال گیرنده منتقل می کند.
  • برای وکالت (جهت وصول): در این حالت، ظهرنویس سفته را به دیگری منتقل نمی کند، بلکه به او وکالت می دهد تا وجه سفته را وصول کند. عبارت جهت وصول یا وکالت در وصول باید در پشت سفته درج شود.
  • برای وثیقه: این نوع ظهرنویسی کمتر رایج است و در آن سفته به عنوان تضمین یک بدهی دیگر به وثیقه گذاشته می شود.
• الزامات ظهرنویسی: امضای ظهرنویس ضروری است. درج تاریخ ظهرنویسی و نام انتقال گیرنده اختیاری است، اما توصیه می شود برای شفافیت بیشتر، این موارد نیز درج شوند.
• مسئولیت تضامنی صادرکننده و ظهرنویس ها: هر کس که سفته را ظهرنویسی می کند، در قبال دارنده نهایی سفته، مسئولیت تضامنی خواهد داشت. به این معنی که دارنده می تواند برای وصول وجه سفته، به هر یک از صادرکننده یا ظهرنویس ها مراجعه کند.

وصول سفته: گام های قانونی در صورت عدم پرداخت

در صورتی که صادرکننده سفته در تاریخ سررسید از پرداخت وجه آن خودداری کند، دارنده سفته می تواند از طریق مراجع قانونی اقدام به وصول طلب خود نماید. این فرآیند مراحل مشخصی دارد:

• واخواست سفته: مهم ترین گام اولیه برای حفظ حقوق تجاری سفته، واخواست آن است.
  • تعریف واخواست: واخواست، یک سند رسمی است که توسط دادگستری صادر می شود و به صادرکننده سفته ابلاغ می کند که سفته در سررسید پرداخت نشده است.
  • مهلت قانونی: دارنده سفته موظف است ظرف ۱۰ روز از تاریخ سررسید، سفته را واخواست کند.
  • اهمیت و تبعات عدم واخواست: عدم واخواست سفته در مهلت مقرر، باعث می شود سفته از مزایای اسناد تجاری محروم شده و تبدیل به یک سند عادی شود. در این صورت، دارنده دیگر نمی تواند علیه ظهرنویس ها اقامه دعوی کند و صرفاً می تواند صادرکننده اصلی را مورد پیگرد قرار دهد.
• طرح دعوی حقوقی در دادگاه: پس از واخواست سفته، دارنده می تواند با طرح دعوی حقوقی در دادگاه، خواهان وصول مبلغ سفته به همراه خسارات تأخیر تأدیه شود.
• پیگیری اجرایی (توقیف اموال): در صورت صدور رأی قطعی مبنی بر محکومیت صادرکننده، دارنده سفته می تواند از طریق اجرای احکام، نسبت به توقیف اموال و دارایی های بدهکار اقدام کرده و از محل آن ها طلب خود را وصول نماید.

اشتباهات متداول در تنظیم سفته و پیامدهای حقوقی آن ها

نوشتن سفته بابت طلب بدون دقت کافی، می تواند منجر به بروز اشتباهاتی شود که عواقب جبران ناپذیری دارند:

• نقص در درج مبلغ یا تاریخ: همان طور که قبلاً ذکر شد، درج ناقص یا نادرست مبلغ یا تاریخ، سفته را به سند عادی تبدیل می کند و پیگیری حقوقی آن را دشوار می سازد.
• عدم درج نام گیرنده: اگر نام گیرنده نوشته نشود، سفته در وجه حامل تلقی شده و هر کس آن را در اختیار داشته باشد، می تواند وجه آن را مطالبه کند که بسیار پرخطر است.
• عدم امضا/مهر: سفته بدون امضا یا مهر صادرکننده، فاقد اعتبار است و هیچ ارزش حقوقی ندارد.
• خراشیدگی یا مخدوش کردن سفته: هرگونه قلم خوردگی، خراشیدگی یا مخدوش کردن متن سفته، می تواند اعتبار آن را زیر سوال ببرد و در محاکم قضایی با تردید مواجه شود. در صورت نیاز به اصلاح، بهتر است با ظهرنویسی یا توضیحات کتبی و امضا در پشت سفته انجام شود.
• عدم دریافت رسید هنگام تحویل سفته: هنگام تحویل سفته (چه به عنوان صادرکننده و چه دریافت کننده) حتماً یک رسید کتبی دریافت کنید که مشخصات سفته و علت صدور/دریافت در آن قید شده باشد. این کار از اختلافات بعدی جلوگیری می کند.

حفظ و نگهداری سفته

سفته یک سند ارزشمند است و باید با دقت نگهداری شود. توصیه می شود پس از تکمیل، یک کپی یا عکس واضح از سفته تهیه کرده و اصل آن را در مکانی امن نگهداری کنید. در صورت گم شدن سفته، باید فوراً اقدام به اعلام مفقودی و پیگیری های قانونی لازم نمایید.

مقایسه سفته با چک: انتخاب سند مناسب

هم سفته و هم چک، اسناد تجاری مهمی هستند که برای تعهدات مالی به کار می روند؛ اما تفاوت های اساسی بین آن ها وجود دارد که در انتخاب سند مناسب برای نوشتن سفته بابت طلب یا سایر تعهدات، نقش کلیدی ایفا می کند.

تفاوت های کلیدی سفته و چک

در جدول زیر، مهم ترین تفاوت های سفته و چک مورد بررسی قرار گرفته است:

ویژگی	سفته	چک
جنبه کیفری	ندارد. عدم پرداخت وجه سفته جرم محسوب نمی شود.	دارد. عدم پرداخت وجه چک (در شرایط خاص) می تواند منجر به پیگرد کیفری شود.
مسئولیت بانک	بانک ها مسئولیتی در قبال پرداخت وجه سفته ندارند.	بانک صادرکننده چک، متعهد به پرداخت وجه چک از حساب صادرکننده است.
قوانین حاکم	عمدتاً قانون تجارت (مواد ۳۰۷ تا ۳۰۹).	قانون تجارت و قانون صدور چک.
نحوه وصول	نیاز به واخواست در مهلت قانونی (۱۰ روز از سررسید) برای بهره مندی از امتیازات تجاری.	نیاز به گواهی عدم پرداخت از بانک. امکان مطالبه از طریق اجرای احکام (در شرایط جدید قانون چک).
مکان تهیه	از شعب بانک ملی و برخی کیوسک های روزنامه فروشی.	از بانک مربوطه (صرفاً برای دارندگان حساب جاری).
شروط صدور	صادرکننده می تواند هر فردی باشد.	صادرکننده باید دارای حساب جاری باشد.
امکان انتقال	از طریق ظهرنویسی.	از طریق ظهرنویسی.

چه زمانی سفته و چه زمانی چک را انتخاب کنیم؟

• چک برای معاملات پرریسک تر و نیازمند تضمین قوی تر: به دلیل جنبه کیفری چک (که در قانون جدید چک تا حد زیادی تقویت شده است)، چک برای معاملاتی که طرف مقابل نیاز به تضمین قوی تر و امکان پیگیری سریع تر دارد، ارجحیت دارد. اعتبار چک از سفته بیشتر است و وصول آن ساده تر.
• سفته برای تعهدات با ریسک کمتر یا ضمانت ها: سفته بیشتر در مواردی کاربرد دارد که جنبه کیفری اهمیت کمتری دارد، مانند سفته حسن انجام کار، سفته ضمانت وام های خرد، یا در روابط دوستانه و خانوادگی که اعتماد بیشتری بین طرفین وجود دارد. همچنین، افرادی که دسته چک ندارند، می توانند از سفته برای تعهدات مالی خود استفاده کنند.

نحوه تهیه سفته و توصیه های پایانی

آگاهی از نحوه تهیه سفته و رعایت توصیه های ایمنی، آخرین گام برای استفاده مطمئن از این سند تجاری است. پس از آشنایی کامل با نوشتن سفته بابت طلب، باید به محل تهیه آن نیز توجه کرد.

تهیه سفته از مراجع معتبر

برای اطمینان از اصالت و اعتبار سفته، همواره توصیه می شود آن را از مراجع رسمی و معتبر تهیه کنید:

• شعب بانک ملی: مطمئن ترین و مقرون به صرفه ترین راه برای تهیه سفته، مراجعه به شعب بانک ملی ایران است. بانک ملی، سفته ها را با قیمت مصوب و با رعایت استانداردهای لازم عرضه می کند.
• کیوسک های روزنامه فروشی منتخب: برخی کیوسک های روزنامه فروشی که مجوز فروش سفته را دارند، نیز این اسناد را ارائه می دهند. اما باید دقت کرد که از فروشندگان غیرمجاز یا دستفروشان، سفته تهیه نشود؛ زیرا خطر تهیه سفته های جعلی یا با قیمت نامتعارف وجود دارد.

مبلغی که بابت خرید سفته پرداخت می شود، در واقع مالیات آن است که به صورت تمبر روی سفته درج می شود و میزان آن بر اساس ارزش اسمی سفته توسط مجلس شورای اسلامی تعیین می گردد.

توصیه های نهایی برای اطمینان بیشتر

برای افزایش امنیت و اطمینان در نوشتن سفته بابت طلب و استفاده از آن، رعایت نکات زیر ضروری است:

• تکمیل سفته در حضور طرفین: سعی کنید تمامی مراحل پر کردن سفته، از جمله درج مبلغ، تاریخ ها و نام گیرنده، در حضور هر دو طرف (صادرکننده و گیرنده) انجام شود. این کار از هرگونه ابهام یا ادعای بعدی جلوگیری می کند.
• بازخوانی دقیق قبل از امضا: صادرکننده سفته باید قبل از امضا، تمامی مفاد سفته را با دقت بازخوانی کند و از صحت و کامل بودن آن ها اطمینان حاصل نماید.
• مشاوره حقوقی در موارد خاص و پیچیده: در مواردی که مبلغ سفته زیاد است، یا ماهیت تعهد پیچیده است (مانند سفته های دارای شرایط خاص)، اکیداً توصیه می شود قبل از صدور یا دریافت سفته، با یک وکیل یا مشاور حقوقی متخصص مشورت کنید.
• حفظ کپی از سفته های صادر شده و دریافتی: هم صادرکننده و هم گیرنده سفته، باید یک کپی (عکس یا اسکن) از سفته اصلی تهیه کرده و آن را در محلی امن نگهداری کنند. این کپی می تواند در صورت بروز اختلاف یا مفقودی اصل سفته، بسیار مفید باشد.

سوالات متداول

آیا سفته بدون نام گیرنده معتبر است؟

بله، سفته بدون ذکر نام گیرنده نیز معتبر است، اما در این صورت در وجه حامل تلقی می شود. این بدان معناست که هر کسی که سفته را در اختیار داشته باشد، می تواند در تاریخ سررسید، مبلغ آن را مطالبه کند. این موضوع ریسک های امنیتی بالایی برای صادرکننده دارد و توصیه نمی شود.

چگونه اشتباه در مبلغ سفته را اصلاح کنیم؟

هرگونه خط خوردگی یا اصلاح مستقیم روی متن اصلی سفته می تواند اعتبار آن را مخدوش کند. برای اصلاح مبلغ یا سایر مفاد، بهترین روش این است که در پشت سفته (ظهر سفته)، اصلاحیه مورد نظر را به همراه امضای صادرکننده (و در صورت لزوم امضای گیرنده) قید کنید و به صراحت ذکر کنید که این اصلاحیه مربوط به کدام بخش است.

وضعیت سفته بدون تاریخ صدور چیست؟

سفته بدون تاریخ صدور، از مزایای اسناد تجاری محروم می شود و به یک سند عادی تبدیل می گردد. در این صورت، پیگیری حقوقی آن دشوارتر خواهد بود و دارنده نمی تواند از تمامی امتیازات قانون تجارت بهره مند شود.

آیا سفته ضمانت حتماً باید بدون تاریخ پرداخت باشد؟

برای حفظ ماهیت ضمانتی سفته، معمولاً تاریخ پرداخت در آن درج نمی شود. اگر تاریخ پرداخت در سفته ضمانت قید شود، دارنده می تواند در آن تاریخ، وجه سفته را مطالبه کند، حتی اگر تعهد اصلی نقض نشده باشد. بهتر است در سفته های ضمانت، عبارت بابت ضمانت… درج شود و تاریخ پرداخت خالی گذاشته شود.

اگر صادرکننده سفته را پرداخت نکند، دارنده چه اقداماتی می تواند انجام دهد؟

در صورت عدم پرداخت وجه سفته در تاریخ سررسید، دارنده باید ظرف ۱۰ روز از تاریخ سررسید، سفته را واخواست کند. پس از واخواست، دارنده می تواند از طریق طرح دعوی حقوقی در دادگاه، اقدام به مطالبه وجه سفته و خسارات تأخیر تأدیه نماید و در صورت صدور حکم، اموال صادرکننده را توقیف کند.

آیا سفته، مانند چک برگشتی، سوء پیشینه ایجاد می کند؟

خیر، عدم پرداخت وجه سفته (برگشت سفته) برخلاف چک، جنبه کیفری ندارد و منجر به ایجاد سوء پیشینه برای صادرکننده نمی شود. پیگیری عدم پرداخت سفته صرفاً از طریق مراجع حقوقی امکان پذیر است.

نتیجه گیری

در نهایت، نوشتن سفته بابت طلب، چه برای تضمین بدهی، چه برای ضمانت های کاری و چه برای سایر تعهدات مالی، مستلزم آگاهی کامل و دقت فراوان است. رعایت صحیح الزامات قانونی مربوط به درج مبلغ، تاریخ صدور و سررسید، نام گیرنده و امضای صادرکننده، نه تنها از بروز مشکلات حقوقی پیشگیری می کند، بلکه حقوق هر دو طرف معامله را نیز تضمین می نماید. عدم توجه به این نکات ظریف می تواند سفته را از اعتبار تجاری خود ساقط کرده و فرآیند وصول را با چالش های جدی مواجه سازد.

با مطالعه این راهنمای جامع، شما اکنون به درک عمیق تری از ماهیت سفته، کاربردها، نحوه تکمیل و پیامدهای حقوقی آن دست یافته اید. همواره توصیه می شود در موارد حساس یا با مبالغ بالا، قبل از اقدام به صدور یا دریافت سفته، از مشاوره حقوقی تخصصی بهره مند شوید تا با اطمینان کامل، گام بردارید و از حقوق خود به بهترین نحو دفاع کنید.