زن چقدر ارث می برد

سهم الارث زن از همسر متوفی بر اساس قوانین جمهوری اسلامی ایران، در صورت داشتن فرزند یک هشتم از کلیه اموال (منقول و قیمت غیرمنقول) و در صورت نداشتن فرزند، یک چهارم از کلیه اموال است. این قواعد بر اساس عقد دائم و زنده بودن زن حین فوت شوهر تعیین می شود.

موضوع ارث و تقسیم آن، از جمله مسائل پیچیده و حساس حقوقی است که پس از فوت یک فرد، دغدغه های فراوانی را برای بازماندگان ایجاد می کند. یکی از پرسش های کلیدی که در این میان مطرح می شود، میزان و چگونگی سهم الارث زن از همسر متوفی خود است. قوانین ارث در ایران، بر پایه فقه اسلامی و قانون مدنی استوار است و جزئیات دقیقی را برای هر یک از وراث مشخص می کند. در طول سالیان، تغییرات و اصلاحاتی، از جمله اصلاحیه مهم سال ۱۳۸۷، در این قوانین اعمال شده است که درک صحیح آن ها برای تمامی ذینفعان ضروری است. این مقاله با هدف ارائه یک راهنمای جامع و دقیق، به بررسی مبانی حقوقی، شرایط، میزان و نحوه محاسبه سهم الارث زن از شوهر متوفی می پردازد و ابهامات رایج در این زمینه را برطرف می کند تا خوانندگان با آگاهی کامل از حقوق قانونی خود، در مسیر مطالبه سهم الارث گام بردارند.

مبانی حقوقی و شرایط اساسی ارث بری زن از شوهر

حقوق ارث بری زن از شوهر متوفی، مانند سایر وراث، بر مبنای اصول و شرایط مشخصی در قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران استوار است. درک این مبانی، پیش نیاز هرگونه اقدام در خصوص مطالبه و تقسیم ارث است. این شرایط اطمینان می دهند که رابطه حقوقی لازم برای توارث، در زمان فوت برقرار بوده است.

شرط اصلی: دائمی بودن عقد نکاح

یکی از بنیادی ترین شروط برای ارث بردن زن از شوهر، دائمی بودن عقد نکاح میان آن دو است. ماده ۹۴۰ قانون مدنی به صراحت بیان می دارد: زوجین با عقد دائم از یکدیگر ارث می برند. این ماده، مبنای اصلی توارث زوجین را تعیین می کند و به وضوح عقد دائم را شرط لازم می داند.

در مقابل، در عقد موقت (صیغه)، زن و شوهر به طور پیش فرض از یکدیگر ارث نمی برند. حتی اگر در ضمن عقد موقت، شرط توارث نیز گنجانده شود، این شرط به دلیل تعارض با قواعد آمره ارث (قواعدی که امکان توافق برخلاف آن ها وجود ندارد) نامشروع و باطل تلقی می شود و اثری نخواهد داشت. با این حال، چنانچه زوج در عقد موقت مایل باشد پس از فوت خود مالی به همسر موقتش برسد، می تواند از طریق وصیت اقدام کند. وصیت یک عمل حقوقی جداگانه است که به موجب آن، فرد می تواند تا یک سوم اموال خود را برای هر فردی، از جمله همسر موقت، وصیت کند.

شرط زنده بودن زن در زمان فوت شوهر

مطابق با ماده ۸۶۴ قانون مدنی، از جمله اشخاصی که به موجب سبب ارث می برند هر یک از زوجین است که در حین فوت دیگری زنده باشد. این ماده بر لزوم زنده بودن وارث در لحظه فوت مورث (شخص متوفی) تاکید دارد. بنابراین، اگر زن پیش از شوهر یا همزمان با او فوت کند، از او ارث نخواهد برد. این اصل بدیهی، یکی از شرایط عمومی توارث برای تمامی وراث است و صرفاً به زوجه محدود نمی شود.

مفهوم ماترک (ترکه): اموالی که به ارث می رسند

قبل از هرگونه تقسیم، لازم است مفهوم ماترک یا ترکه به درستی شناخته شود. ماترک به مجموعه تمامی اموال، حقوق مالی و بدهی هایی گفته می شود که از متوفی باقی مانده است. این اموال شامل تمامی دارایی های منقول (مانند وجه نقد، حساب بانکی، سهام، خودرو، طلا و جواهرات) و غیرمنقول (مانند زمین، آپارتمان، مغازه و باغ) می شود.

نکته حیاتی این است که تقسیم ارث بلافاصله پس از فوت انجام نمی شود. ابتدا باید از ماترک، دیون متوفی (بدهی ها)، واجبات مالی و عبادی (مانند خمس، زکات، حج و نمازهای قضا)، و هزینه های کفن و دفن کسر شود. تنها پس از کسر این موارد، باقی مانده اموال تحت عنوان ترکه خالص بین وراث تقسیم خواهد شد.

مهریه همسر متوفی، به عنوان یک دین ممتاز و مقدم بر تقسیم ارث، از جمله بدهی هایی است که باید قبل از هرگونه تقسیم، از ماترک پرداخت شود. زن می تواند مهریه خود را قبل از تقسیم ارث از تمامی اموال همسرش مطالبه کند و در این خصوص، نسبت به سایر وراث، حق تقدم دارد.

میزان سهم الارث زن از شوهر در سناریوهای مختلف

میزان سهم الارث زن از همسر متوفی، بر اساس وجود یا عدم وجود فرزند برای مرد، متفاوت است. قانون مدنی این تفاوت را به صراحت بیان کرده و برای هر حالت، سهم مشخصی را در نظر گرفته است.

سهم الارث زن در صورت داشتن فرزند

اگر مرد متوفی دارای فرزند باشد، سهم الارث همسر یا همسران دائمی او، یک هشتم از کل ماترک است. این موضوع در ماده ۹۱۳ قانون مدنی بیان شده است. نکته مهم آن است که وجود فرزند (چه از همین همسر و چه از همسران قبلی) و یا حتی نوه (اولادِ اولاد) ملاک تعیین این سهم است و تفاوتی نمی کند این فرزند از چه همسری باشد.

بر اساس قانون جدید (اصلاحیه سال ۱۳۸۷)، این سهم یک هشتم، شامل:

• یک هشتم از عین اموال منقول (مانند پول نقد، خودرو، اثاثیه)
• یک هشتم از قیمت اموال غیرمنقول (شامل عرصه و اعیان، یعنی هم زمین و هم بنا و ساختمان و درختان)

است. این بدان معناست که دیگر زن از زمین محروم نیست، بلکه از قیمت آن ارث می برد.

مثال عددی واضح: اگر ماترک خالص متوفی، شامل اموال منقول و غیرمنقول، ۸ میلیارد تومان باشد و مرد دارای فرزند باشد، سهم زن به صورت زیر محاسبه می شود:

۸,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان (کل ماترک) ÷ ۸ = ۱,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان

بنابراین، سهم زن در این حالت، یک میلیارد تومان خواهد بود. این مبلغ از هر دو نوع اموال (منقول و قیمت غیرمنقول) محاسبه می شود.

سهم الارث زن در صورت نداشتن فرزند

در صورتی که مرد متوفی هیچ فرزند، نوه (اولادِ اولاد) یا نبیره (اولادِ اولادِ اولاد) نداشته باشد، سهم الارث همسر یا همسران دائمی او، یک چهارم از کل ماترک خواهد بود. این سهم نیز، مشابه حالت قبل، شامل عین اموال منقول و قیمت اموال غیرمنقول (عرصه و اعیان) است.

مثال عددی واضح: اگر ماترک خالص متوفی، شامل اموال منقول و غیرمنقول، ۴ میلیارد تومان باشد و مرد فرزندی نداشته باشد، سهم زن به صورت زیر محاسبه می شود:

۴,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان (کل ماترک) ÷ ۴ = ۱,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان

در این حالت، سهم زن یک میلیارد تومان است.

ارث زن از دیه شوهر متوفی: یک توضیح ضروری

مسئله ارث از دیه شوهر متوفی، دارای پیچیدگی های خاص خود است. دیه به اولیای دم تعلق می گیرد که معمولاً شامل پدر، مادر و فرزندان متوفی هستند. زن، در ردیف اولیای دم قرار نمی گیرد و به صورت مستقیم از دیه بهره مند نمی شود. با این حال، ماده ۹۴۷ قانون مدنی صراحتاً بیان می کند که: زوجه از دیه نیز ارث می برد. این بدان معناست که اگر دیه ای بابت فوت شوهر پرداخت شود، سهم الارث زوجه از مبلغ دیه نیز مانند سایر اموال متوفی محفوظ است و باید به او پرداخت شود. نحوه محاسبه آن نیز بر اساس همان یک هشتم (در صورت فرزند دار بودن) یا یک چهارم (در صورت بی فرزند بودن) از کل مبلغ دیه صورت می گیرد.

تحولات قانونی: اصلاحیه سال 1387 و تاثیر آن بر ارث زن

یکی از مهم ترین تحولات در قوانین ارث ایران که تأثیر چشمگیری بر حقوق زنان گذاشت، اصلاحیه سال ۱۳۸۷ قانون مدنی بود. این اصلاحیه، برخی از چالش های دیرینه در زمینه سهم الارث زن از اموال غیرمنقول را برطرف کرد.

قانون قدیم: محرومیت زن از عرصه (زمین) اموال غیرمنقول

پیش از اصلاحیه سال ۱۳۸۷، ماده ۹۴۶ قانون مدنی مقرر می داشت که زن تنها از قیمت ابنیه و اشجار (یعنی بناها و درختان) ارث می برد و از عین اموال منقول بهره مند می شد، اما از عرصه (زمین) اموال غیرمنقول نه از عین و نه از قیمت آن، هیچ سهمی نداشت. این قانون باعث می شد در بسیاری از موارد، زن پس از فوت همسرش از بخش عمده ای از دارایی های غیرمنقول، به ویژه زمین، محروم بماند که چالش های حقوقی و اجتماعی زیادی را به همراه داشت.

قانون جدید: ارث زن از قیمت عرصه و اعیان اموال غیرمنقول

با اصلاحیه مورخ ۶/۱۱/۱۳۸۷، ماده ۹۴۶ قانون مدنی دگرگون شد و حقوق ارثی زن را به طور قابل توجهی بهبود بخشید. بر اساس ماده ۹۴۶ اصلاحی: زوجه در صورت فرزنددار بودن زوج یک هشتم از عین اموال منقول و یک هشتم از قیمت اموال غیرمنقول اعم از عرصه و اعیان ارث می برد و در صورتی که زوج هیچ فرزندی نداشته باشد سهم زوجه یک چهارم از کلیه اموال به ترتیب فوق می باشد.

این تغییر بدان معناست که در حال حاضر، زن علاوه بر سهم خود از اموال منقول، از قیمت هم زمین (عرصه) و هم بنا (اعیان) ارث می برد. این تحول، حقوق زن را در دریافت سهم خود از دارایی های مهمی چون خانه، مغازه و زمین کشاورزی به شدت تقویت کرد.

توضیح مفهوم قیمت اموال غیرمنقول: از آنجا که زن از قیمت اموال غیرمنقول ارث می برد و نه از عین آن ها، این اموال باید توسط کارشناس رسمی دادگستری ارزیابی و قیمت گذاری شوند. سایر وراث مکلفند سهم زن را از این قیمت، به صورت نقدی به او پرداخت کنند.

راهکار عملی: ماده ۹۴۸ قانون مدنی اصلاحی، یک راهکار اجرایی مهم را برای زن در صورت امتناع سایر وراث از پرداخت سهمش از قیمت اموال غیرمنقول، پیش بینی کرده است: هرگاه ورثه از اداء قیمت امتناع کنند، زن می تواند حق خود را از عین اموال استیفا نماید. این حکم به زن اجازه می دهد در صورت عدم همکاری وراث و عدم پرداخت سهم او از قیمت، با مراجعه به دادگاه، حکم تملک بخشی از عین اموال غیرمنقول را به نسبت سهم خود دریافت کند، یا درخواست فروش اجباری مال و پرداخت سهم خود را مطرح سازد.

مقایسه ای کوتاه: سهم الارث مرد از زن

برای درک جامع تر قوانین ارث زوجین، نگاهی کوتاه به سهم الارث مرد از زن نیز مفید است. بر اساس قانون مدنی:

• اگر زن متوفی دارای فرزند باشد، سهم الارث شوهر از او یک چهارم از کلیه اموال است.
• اگر زن متوفی فرزندی نداشته باشد، سهم الارث شوهر از او یک دوم (نصف) از کلیه اموال است.

همانطور که مشاهده می شود، سهم الارث مرد از همسر خود (چه با فرزند و چه بدون فرزند) بیشتر از سهم الارث زن از همسرش است. این تفاوت، ریشه در مبانی فقهی و حقوقی اسلام دارد که با توجه به مسئولیت های مالی مرد در خانواده، چنین تمایزی را قائل شده است.

سناریوهای خاص و موارد استثنایی در ارث بری زن

علاوه بر قواعد عمومی، برخی شرایط خاص و استثنایی نیز وجود دارند که می توانند بر سهم الارث زن تأثیر بگذارند یا حتی او را از ارث محروم کنند. بررسی این سناریوها برای جلوگیری از بروز مشکلات حقوقی ضروری است.

ارث زن در صورت تعدد زوجات (داشتن چند همسر دائمی)

مطابق ماده ۹۴۲ قانون مدنی، اگر مرد متوفی در زمان فوت خود دارای چند همسر دائمی باشد، سهم الارث مقرر برای همسر (یک هشتم یا یک چهارم)، به تساوی بین تمام همسران دائم او تقسیم می شود. به عبارت دیگر، سهم کلی زوجه از ماترک تعیین شده و سپس این سهم بین همسران موجود، به طور مساوی تقسیم می گردد.

به عنوان مثال، اگر مردی دو همسر دائمی داشته باشد و فرزند هم داشته باشد، سهم کلی زوجه ها یک هشتم کل ماترک است که این یک هشتم به تساوی بین دو همسر (هر کدام یک شانزدهم) تقسیم خواهد شد. شرط اصلی این موضوع نیز، برقراری رابطه زوجیت دائم در زمان فوت مرد است.

ارث زن بعد از طلاق

در حالت کلی، پس از طلاق، رابطه زوجیت از بین می رود و زوجین از یکدیگر ارث نمی برند. اما قانون مدنی استثنائاتی را در این زمینه پیش بینی کرده است:

طلاق رجعی و فوت شوهر در زمان عده

اگر مرد، همسر خود را به صورت طلاق رجعی (نوعی طلاق که در آن مرد در مدت عده حق رجوع دارد) مطلقه کرده باشد و در طول مدت عده، شوهر یا زن فوت کند، طرف دیگر از او ارث می برد. این حکم به دلیل آن است که در طلاق رجعی، رابطه زوجیت به طور کامل منقطع نشده و امکان رجوع مرد وجود دارد. اما اگر فوت شوهر پس از انقضای مدت عده باشد یا نوع طلاق بائن (نوعی طلاق که در آن مرد حق رجوع ندارد) باشد، زن از مرد هیچ ارثی نمی برد.

طلاق بائن و فوت شوهر در حالت مرض

ماده ۹۴۴ قانون مدنی یک استثنای دیگر را مطرح می کند: اگر شوهر در حال مرض زن خود را طلاق دهد و در ظرف یک سال از تاریخ طلاق به همان مرض بمیرد، زن از او ارث می برد، اگرچه طلاق بائن باشد، مشروط بر این که زن در ظرف این یک سال ازدواج نکرده باشد. این ماده برای جلوگیری از سوءاستفاده های احتمالی مرد در زمان بیماری و با هدف محروم کردن زن از ارث تدوین شده است. در این حالت، حتی اگر طلاق بائن باشد، زن با رعایت شرایط فوق، ارث می برد.

موانع ارث بری زن از شوهر

در برخی موارد، حتی با وجود شرایط لازم برای ارث بری، موانع قانونی می توانند زن را از ارث محروم کنند. این موانع شامل موارد زیر هستند:

• قتل عمدی مورث توسط وارث: ماده ۸۸۰ قانون مدنی به صراحت بیان می کند که کسی که مورث خود را عمداً بکشد از ارث او ممنوع می شود. اگر زن به عمد همسر خود را به قتل برساند، از ارث او محروم خواهد شد.
• تفاوت دین: بر اساس قواعد فقهی و حقوقی، کافر از مسلمان ارث نمی برد. بنابراین، اگر زن کافر باشد و شوهر مسلمان، زن از شوهر ارث نخواهد برد. اما مسلمان می تواند از کافر ارث ببرد.
• لعان: لعان یکی از موانع ارث است که به موجب آن، اگر زن و شوهری نسبت به یکدیگر لعان (سوگند مخصوص در محضر قاضی) انجام دهند، از یکدیگر و فرزندی که به سبب انکار نسب او لعان واقع شده، ارث نمی برند.
• عقد در حال مرض و فوت قبل از دخول: ماده ۹۴۵ قانون مدنی مقرر می دارد: اگر مردی در حال مرض زنی را عقد کند و در همان مرض قبل از دخول بمیرد، زن از او ارث نمی برد؛ لیکن اگر بعد از دخول یا بعد از صحت یافتن از آن مرض بمیرد، زن از او ارث می برد. این ماده نیز برای جلوگیری از سوءاستفاده های احتمالی پیش بینی شده است.

فرآیند مطالبه و تقسیم ارث زن: گام به گام

پس از درک مبانی حقوقی و تعیین سهم الارث زن، نوبت به فرآیند عملی مطالبه و تقسیم ارث می رسد. این فرآیند شامل مراحل مشخصی است که رعایت آن ها برای احقاق حقوق تمامی وراث، از جمله زن، ضروری است.

گام اول: درخواست گواهی انحصار وراثت

اولین و مهم ترین گام، دریافت گواهی انحصار وراثت است. این گواهی یک سند رسمی است که توسط شورای حل اختلاف صادر می شود و وراث قانونی متوفی را تعیین و سهم الارث هر یک را مشخص می کند. بدون این گواهی، امکان هیچ گونه اقدام قانونی برای تقسیم و انتقال اموال متوفی وجود نخواهد داشت.

مدارک مورد نیاز برای درخواست گواهی انحصار وراثت:

1. گواهی فوت متوفی
2. شناسنامه و کارت ملی متوفی و تمامی وراث
3. سند ازدواج (عقدنامه) زن و شوهر
4. استشهادیه محضری (با امضای حداقل سه شاهد مبنی بر شناسایی وراث)
5. وصیت نامه (در صورت وجود)

پس از تکمیل مدارک و تقدیم درخواست به شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی، آگهی حصر وراثت در روزنامه های کثیرالانتشار منتشر می شود تا در صورت وجود وارث دیگر یا اعتراضی، فرصت طرح آن فراهم شود. پس از گذشت مهلت قانونی و در صورت عدم اعتراض، گواهی انحصار وراثت صادر می گردد.

گام دوم: شناسایی و ارزیابی ماترک

پس از دریافت گواهی انحصار وراثت، تمامی اموال و دارایی های متوفی باید شناسایی و لیست شوند. این مرحله نیازمند همکاری و صداقت تمامی وراث است. در این مرحله، تمامی اموال منقول و غیرمنقول، مطالبات متوفی از دیگران، سهام، حساب های بانکی و هرگونه دارایی دیگر باید مشخص گردد.

برای اموال غیرمنقول، به ویژه با توجه به ارث بردن زن از قیمت آن ها، ارزیابی دقیق توسط کارشناس رسمی دادگستری الزامی است. این کارشناس با بررسی دقیق ملک و شرایط بازار، ارزش روز آن را تعیین می کند تا سهم زن به درستی محاسبه شود.

گام سوم: پرداخت دیون و کسورات قانونی

پیش از تقسیم نهایی، تمامی دیون متوفی (مانند بدهی به افراد یا بانک ها)، مهریه همسر، واجبات مالی و عبادی پرداخت نشده (مانند بدهی بابت خمس و زکات، یا نماز و روزه های قضا) و هزینه های مربوط به کفن و دفن از ماترک کسر می شوند. همچنین، مالیات بر ارث نیز باید محاسبه و پرداخت گردد. این مرحله شامل پر کردن اظهارنامه مالیات بر ارث و ارائه آن به اداره امور مالیاتی مربوطه است.

گام چهارم: تقسیم سهم الارث

پس از انجام تمامی مراحل فوق و تعیین ترکه خالص، نوبت به تقسیم سهم الارث می رسد. این تقسیم می تواند به دو صورت انجام شود:

1. توافق بین وراث: بهترین و کم هزینه ترین راه، توافق تمامی وراث بر سر نحوه تقسیم اموال است. در این صورت، با تنظیم یک صورت جلسه تقسیم ارث یا صلح نامه، اموال طبق توافق و سهم قانونی تقسیم می شوند.
2. مراجعه به دادگاه: در صورت عدم توافق بین وراث، هر یک از وراث، از جمله زن، می تواند با تقدیم دادخواست تقسیم ترکه به دادگاه صالح، از مرجع قضایی درخواست کند که بر اساس قانون، اموال را تقسیم نماید. در این حالت، دادگاه پس از بررسی های لازم و در صورت نیاز به کارشناسی، حکم تقسیم را صادر خواهد کرد.

نکته مهم: در صورت عدم توافق سایر وراث بر پرداخت سهم زن از قیمت اموال غیرمنقول، زن می تواند دعوای مطالبه سهم الارث را در دادگاه مطرح کرده و از حق خود برای استیفا از عین اموال یا درخواست فروش آن ها استفاده کند.

سوالات متداول کاربران

آیا زن از جهیزیه خود نیز ارث می برد؟

خیر، جهیزیه متعلق به خود زن است و جزء ماترک شوهر محسوب نمی شود. این اموال از ابتدا متعلق به زن بوده و پس از فوت شوهر نیز مالکیت او بر آن ها باقی می ماند.

سهم ارث زن از خانه پدری شوهر چقدر است؟

زن به طور مستقیم از پدرشوهر خود ارث نمی برد. ارث او تنها از سهم الارث شوهرش از اموال پدرش است. یعنی اگر شوهر، از پدر خود ارث برده باشد، آن سهم الارث جزء ماترک شوهر محسوب شده و زن از آن ماترک (به نسبت قانونی خود) ارث خواهد برد.

اگر زن بعد از فوت شوهر و قبل از تقسیم ارث فوت کند، سهم الارث او چه می شود؟

سهم الارث زن پس از فوت شوهر، حق مسلم اوست و به محض فوت شوهر، این حق برای زن ایجاد می شود. اگر زن قبل از تقسیم ارث فوت کند، سهم الارث او به وراث خودش (فرزندان، پدر و مادر، و همسر جدید اگر ازدواج کرده باشد) می رسد و جزء ماترک او محسوب می شود.

آیا مهریه از سهم الارث زن کسر می شود؟

خیر، مهریه یک دین و بدهی ممتاز بر ذمه مرد است که باید قبل از تقسیم ارث و پیش از هر وارثی، از تمامی ماترک متوفی (چه منقول و چه غیرمنقول) پرداخت شود. زن به عنوان طلبکار، ابتدا مهریه خود را دریافت می کند و سپس سهم الارث قانونی خود را نیز از باقی مانده ماترک می برد.

اگر مردی فرزندی نداشته باشد و تنها وارث او زن باشد، آیا تمام اموال به زن می رسد؟

خیر، در این حالت نیز زن فقط سهم قانونی خود را (یک چهارم از کل ماترک) می برد. مابقی اموال، بر اساس طبقات ارث، به سایر وراث متوفی (مانند پدر و مادر، خواهر و برادر) و در صورت عدم وجود هیچ وارثی، به حاکم تعلق می گیرد.

در مورد مالیات بر ارث زن چقدر است؟

مالیات بر ارث به خودِ ماترک تعلق می گیرد، نه به سهم زن به طور خاص. وراث، از جمله زن، باید اظهارنامه مالیات بر ارث را تکمیل و تسلیم اداره امور مالیاتی کنند. مالیات بر ارث بر اساس نوع دارایی ها و نسبت وراث با متوفی، نرخ های متفاوتی دارد. سهم الارث همسر از معافیت های مالیاتی خاصی برخوردار است که بسته به تاریخ فوت متوفی و نوع اموال، متغیر خواهد بود. (به عنوان مثال، در برخی شرایط، سهم الارث زن از پرداخت مالیات بر ارث معاف است یا نرخ کمتری دارد.)

نتیجه گیری

مبحث سهم الارث زن از همسر متوفی، یکی از جنبه های کلیدی حقوق خانواده است که آگاهی از آن برای هر فردی که درگیر پرونده های ارث است، حیاتی محسوب می شود. همانطور که بیان شد، بر اساس قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران و با در نظر گرفتن اصلاحیه مهم سال ۱۳۸۷، سهم زن در صورت داشتن فرزند یک هشتم و در صورت نداشتن فرزند، یک چهارم از کلیه اموال (شامل عین منقول و قیمت اموال غیرمنقول اعم از عرصه و اعیان) است. این حقوق، مشروط به دائمی بودن عقد نکاح و زنده بودن زن در زمان فوت شوهر است و موانعی چون قتل عمد یا تفاوت دین می توانند مانع از ارث بری شوند.

فرآیند مطالبه و تقسیم ارث، نیازمند طی مراحلی چون دریافت گواهی انحصار وراثت، شناسایی ماترک، پرداخت دیون و در نهایت تقسیم قانونی است. پیچیدگی های حقوق ارث، به ویژه در سناریوهای خاص مانند تعدد زوجات یا ارث پس از طلاق، اهمیت مشاوره با وکیل یا مشاور حقوقی متخصص را بیش از پیش نمایان می سازد. آگاهی کامل از این قوانین، نه تنها به احقاق حقوق قانونی کمک می کند، بلکه می تواند آرامش ذهنی را برای بازماندگان فراهم آورد و از بروز اختلافات آتی جلوگیری کند. بنابراین، همواره توصیه می شود در مواجهه با پرونده های ارث، از دانش و تجربه متخصصان حقوقی بهره مند شوید.