آخرین مهلت تعویض پلاک قدیمی

در حال حاضر هیچ مهلت عمومی و سراسری از سوی پلیس راهور برای تعویض پلاک های «قدیمی» به مفهوم پلاک های استانی/شهرستانی وجود ندارد و مهلت های قبلی مربوط به سال ها پیش منقضی شده اند. این مقاله به ابهامات رایج درباره پلاک های قدیمی، تفاوت آن با پلاک های فعال و غیرفعال، و شرایط ضروری برای تعویض پلاک می پردازد تا راهنمایی جامع و به روزی برای مالکان خودرو ارائه دهد.

مفهوم پلاک قدیمی در ذهن بسیاری از شهروندان، به ویژه آن دسته که دارای خودروهایی با سابقه طولانی تر هستند، ممکن است ابهاماتی را ایجاد کند. سوال درباره آخرین مهلت تعویض پلاک، عمدتاً ریشه در بخشنامه ها و طرح های گذشته پلیس راهور دارد که هدف آن ها یکپارچه سازی سیستم شماره گذاری و جایگزینی پلاک های استانی/شهرستانی با پلاک های ملی بود. این طرح ها به طور کامل در سال های ابتدایی دهه ۸۰ شمسی به اجرا درآمدند و مهلت های مربوط به آن ها نیز مدت هاست که به پایان رسیده اند. با این حال، نیاز به تعویض پلاک همچنان یک فرآیند جاری و ضروری در موقعیت های خاص است که می تواند به دلایل مختلفی از جمله خرید و فروش خودرو، فرسودگی، مفقودی یا سرقت پلاک، و همچنین لزوم غیرفعال کردن پلاک برای شرکت در طرح های فروش خودرو، پدید آید. در این راستا، درک صحیح از مقررات و رویه های فعلی برای تمامی مالکان خودرو حیاتی است.

آیا در سال ۱۴۰۳ مهلت مشخصی برای تعویض پلاک های قدیمی وجود دارد؟

پاسخ صریح به این پرسش کلیدی این است که خیر، در سال ۱۴۰۳ هیچ گونه مهلت عمومی و اجباری از سوی پلیس راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی برای تعویض پلاک هایی که از نوع ملی هستند (پلاک های چهاررقمی و حروف ایران xx) اعلام نشده است. مهلت هایی که در برخی جستجوهای اینترنتی یا اخبار قدیمی به چشم می خورند، مربوط به طرح ملی شدن پلاک ها و جایگزینی پلاک های قدیمی تر استانی (مانند پلاک های سفید با کدهای شهرستانی) بوده که در سال های ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۲ به اجرا درآمد و از آن زمان تاکنون، فرآیند تبدیل به پلاک ملی برای بخش عمده ای از خودروهای کشور تکمیل شده است. این طرح با هدف ایجاد یکپارچگی، افزایش امنیت و سهولت در شناسایی خودروها پیاده سازی شد و مهلت های تعیین شده برای آن، مانند مهلت های اعلام شده در سال ۱۳۸۷، مدت هاست که منقضی گشته اند.

بنابراین، اگر خودروی شما در حال حاضر دارای یک پلاک ملی است و این پلاک دچار فرسودگی، آسیب، مفقودی یا سرقت نشده و قصد تغییر مالکیت نیز ندارید، هیچ الزامی برای تعویض آن در یک بازه زمانی مشخص وجود ندارد. بسیاری از کاربران که به دنبال این عبارت آخرین مهلت تعویض پلاک قدیمی هستند، در واقع نگرانی هایی در مورد پلاک فعال یا پلاک های فرسوده و ناخوانا دارند که در بخش های بعدی به تفصیل به آن ها خواهیم پرداخت. نکته مهم این است که عدم وجود مهلت عمومی برای تعویض پلاک های ملی، به معنای نادیده گرفتن شرایط خاص و ضروری برای تعویض پلاک نیست که در ادامه به تشریح آن ها می پردازیم.

منظور از پلاک قدیمی در جستجوهای کاربران چیست؟

عبارت پلاک قدیمی ممکن است در بین کاربران معانی متفاوتی داشته باشد و همین تفاوت در برداشت، گاهی منجر به سردرگمی می شود. برای شفاف سازی، باید انواع پلاک هایی را که ممکن است کاربران به عنوان قدیمی از آن ها یاد کنند، تفکیک کرد:

پلاک های استانی/شهرستانی (قدیمی ترین نوع)

این دسته شامل پلاک هایی است که پیش از طرح ملی شدن پلاک ها مورد استفاده قرار می گرفتند. این پلاک ها معمولاً دارای یک کد استانی یا شهرستانی بودند و فاقد ساختار ایران xx پلاک های ملی امروزی بودند. طرح ملی شدن پلاک ها در دهه ۱۳۸۰ آغاز شد و مالکان این نوع پلاک ها موظف به تعویض آن ها با پلاک های ملی جدید بودند. در حال حاضر، تعداد بسیار کمی از این نوع پلاک ها در چرخه تردد وجود دارد و در صورت مشاهده، پلیس راهور می تواند نسبت به توقیف خودرو اقدام کند. بنابراین، برای این دسته از پلاک ها، مهلت های گذشته منقضی شده و تردد با آن ها مجاز نیست.

پلاک های ملی فرسوده یا مخدوش

این ها پلاک هایی هستند که از نوع ملی بوده و دارای ساختار ایران xx هستند، اما به دلیل گذشت زمان، فرسودگی طبیعی، ضربه، تصادف، شست وشوی نامناسب با مواد شیمیایی قوی یا هر عامل دیگری، دچار آسیب شده اند. این آسیب می تواند به شکل ناخوانا شدن اعداد و حروف، کنده شدن پوشش رنگی، خمیدگی یا شکستگی باشد. در صورتی که پلاک خودرو ناخوانا یا مخدوش باشد، پلیس راهور آن را نقص فنی محسوب کرده و می تواند جریمه و در برخی موارد، حتی توقیف خودرو را در پی داشته باشد. در این حالت، مالکان موظف به تعویض پلاک خود هستند، اما این تعویض به دلیل قدیمی بودن به مفهوم تاریخچه نیست، بلکه به دلیل فرسودگی و عدم استاندارد بودن است.

پلاک های متعلق به خودروهای اسقاطی یا اوراقی

خودروهایی که به دلیل فرسودگی شدید، تصادفات منجر به خسارت کلی یا سایر دلایل، از رده خارج شده و اسقاط می شوند یا به عنوان اوراقی به فروش می رسند، پلاک های آن ها نیز باید از چرخه خارج و باطل شوند. در این موارد، پلاک به خودی خود قدیمی نیست، بلکه به دلیل وضعیت خودرو، باید غیرفعال شود.

پلاک های فعال یا غیرفعال در سامانه

یکی از مهم ترین ابهامات کاربران حول مفهوم پلاک فعال و پلاک غیرفعال می چرخد. این موضوع به ویژه برای افرادی که قصد شرکت در طرح های فروش و قرعه کشی خودرو را دارند، اهمیت پیدا می کند. پلاک فعال به پلاکی اطلاق می شود که در سامانه پلیس راهور، به نام یک شخص و بر روی یک خودرو در حال تردد ثبت شده است. حتی اگر خودرویی با پلاک ملی سال ها پیش به فروش رفته باشد اما مالک قبلی نسبت به فک پلاک اقدام نکرده باشد، آن پلاک همچنان به نام وی فعال محسوب می شود. در این حالت نیز، پلاک به دلیل قدیمی بودن نیاز به تعویض ندارد، بلکه به دلیل فعال بودن در سامانه و پیامدهای قانونی آن، نیاز به پیگیری و غیرفعال شدن دارد.

به طور خلاصه: عمده نگرانی های امروز درباره آخرین مهلت تعویض پلاک قدیمی نه به پلاک های استانی که سال ها پیش منسوخ شده اند، بلکه به پلاک های ملی فرسوده/مخدوش یا مفهوم پلاک فعال در سامانه راهور بازمی گردد.

چه زمانی نیاز به تعویض پلاک خودرو پیدا می کنیم؟ (دلایل متداول و اجباری)

همانطور که اشاره شد، عدم وجود مهلت عمومی برای تعویض پلاک های ملی، به این معنی نیست که مالکان خودرو هرگز نیاز به تعویض پلاک پیدا نمی کنند. در واقع، در شرایط مشخصی، تعویض پلاک نه تنها ضروری، بلکه اجباری است. این موارد شامل طیف وسیعی از دلایل می شود که مهم ترین آن ها عبارتند از:

۱. خرید و فروش خودرو (تغییر مالکیت)

این رایج ترین و اجباری ترین دلیل برای تعویض پلاک است. هنگام خرید یا فروش خودرو، پلاک های خودروی فروشنده باید از روی آن فک شده و پلاک های جدیدی به نام خریدار (از میان پلاک های موجود در انبار مرکز تعویض پلاک) روی خودرو نصب شود. این فرآیند تضمین کننده انتقال قانونی مالکیت و مسئولیت های مربوط به خودرو از فروشنده به خریدار است. عدم انجام این مرحله می تواند پیامدهای حقوقی و مالی جدی برای فروشنده در پی داشته باشد.

۲. فرسودگی، ناخوانا شدن یا آسیب دیدن پلاک

پلاک خودرو باید همیشه کاملاً خوانا، بدون خمیدگی یا شکستگی و دارای پوشش رنگی استاندارد باشد. در صورت تشخیص پلیس راهور مبنی بر فرسودگی، زنگ زدگی، ناخوانا بودن اعداد و حروف، یا هرگونه آسیب فیزیکی که مانع از شناسایی صحیح پلاک شود، مالک موظف به تعویض پلاک خواهد بود. تردد با پلاک مخدوش یا ناخوانا جرم محسوب شده و مستوجب جریمه است.

۳. مفقودی یا سرقت پلاک

در صورتی که یک یا هر دو پلاک خودرو مفقود یا سرقت شوند، مالک باید بلافاصله مراتب را به پلیس ۱۱۰ گزارش دهد و پس از طی مراحل قانونی و دریافت نامه از کلانتری، برای دریافت پلاک جدید به مراکز تعویض پلاک مراجعه کند. این اقدام برای جلوگیری از سوءاستفاده های احتمالی از پلاک مفقود شده و همچنین قانونی کردن تردد خودرو ضروری است.

۴. تغییر کاربری خودرو

اگر کاربری خودرو از شخصی به عمومی (مثلاً تاکسی، وانت بار تجاری) یا بالعکس تغییر کند، نیاز به تعویض پلاک خواهد بود. این تغییرات مستلزم صدور پلاک با کد خاص کاربری جدید است.

۵. صدور پلاک برای خودروی نو (صفر کیلومتر)

هنگام خرید خودروی صفر کیلومتر، برای اولین بار پلاک ملی به نام مالک صادر و روی خودرو نصب می شود. این فرآیند نیز در مراکز تعویض پلاک انجام می پذیرد.

۶. پلاک های نامتعارف یا غیراستاندارد

در برخی موارد خاص، پلاک هایی که ممکن است به هر دلیلی از استانداردهای روز پلیس راهور خارج باشند یا با مشخصات خودرو همخوانی نداشته باشند، توسط پلیس تایید نشده و نیاز به تعویض پیدا می کنند.

درک صحیح از دلایل و ضرورت های تعویض پلاک، به مالکان خودرو کمک می کند تا از بروز مشکلات قانونی، جریمه ها و مسئولیت های ناخواسته جلوگیری کنند. هرگونه تعلل در این موارد می تواند پیامدهای جدی مالی و حقوقی در پی داشته باشد.

تفاوت تعویض پلاک و غیرفعال شدن پلاک (نکته کلیدی برای رفع ابهام)

دو مفهوم تعویض پلاک و غیرفعال شدن پلاک که اغلب به جای یکدیگر استفاده می شوند، در واقع دارای معانی و کاربردهای متفاوتی هستند. درک تمایز این دو برای مالکان خودرو حیاتی است، به ویژه در شرایط فعلی که قوانین مربوط به پلاک فعال در طرح های فروش خودرو اهمیت زیادی پیدا کرده است.

تعویض پلاک چیست؟

تعویض پلاک فرآیندی فیزیکی و اداری است که طی آن، پلاک های نصب شده بر روی یک خودرو با پلاک های جدید جایگزین می شوند. این فرآیند معمولاً در مرکز تعویض پلاک و در حضور خریدار و فروشنده (یا نمایندگان قانونی آن ها) انجام می شود. پلاک های قدیمی (که متعلق به فروشنده بوده) فک شده و پلاک های جدید (که متعلق به خریدار خواهد بود) روی خودرو نصب می گردند. این فرآیند شامل بازرسی فنی خودرو، بررسی اصالت، و ثبت اطلاعات مالک جدید در سامانه پلیس راهور است. هدف اصلی تعویض پلاک، انتقال مالکیت پلاک و در نتیجه مسئولیت های قانونی خودرو از یک شخص به دیگری است.

غیرفعال شدن پلاک چیست؟

غیرفعال شدن پلاک به وضعیت یک پلاک در سامانه راهور پس از فک شدن از یک خودرو اشاره دارد. به عبارت دیگر، زمانی که پلاک های فروشنده از خودرو برداشته می شوند و پلاک های جدید برای خریدار نصب می گردند، پلاک های قدیمی (فک شده) در سامانه پلیس راهور غیرفعال می شوند. این بدان معناست که آن پلاک دیگر به نام مالک قبلی بر روی هیچ خودرویی فعال نیست و مسئولیت های قانونی مربوط به آن خودرو (پس از انتقال) نیز متوجه مالک قبلی نخواهد بود. پلاک های غیرفعال برای مدت زمان مشخصی (معمولاً حدود یک سال) در انبارهای پلیس راهور نگهداری می شوند و پس از آن در صورت عدم درخواست مجدد مالک، از رده خارج و قابلیت واگذاری مجدد پیدا می کنند.

چرا غیرفعال شدن پلاک مهم است؟

اهمیت غیرفعال شدن پلاک به چندین دلیل کلیدی برمی گردد:

1. شرکت در طرح های فروش و قرعه کشی خودرو: یکی از مهم ترین شرایط برای ثبت نام در بسیاری از طرح های فروش و قرعه کشی خودرو توسط شرکت های خودروسازی، نداشتن پلاک فعال به نام متقاضی است. این قانون با هدف جلوگیری از دلال بازی و توزیع عادلانه خودرو تدوین شده است. اگر فردی پلاک فعال داشته باشد، حتی اگر خودروی مورد نظر را سال ها پیش فروخته باشد اما پلاک او در سامانه غیرفعال نشده باشد، قادر به ثبت نام نخواهد بود.
2. جلوگیری از مسئولیت های قانونی و حقوقی: پس از فروش خودرو، به ویژه در موارد فروش وکالتی که خریدار به تعویض پلاک سریعاً اقدام نمی کند، پلاک فروشنده همچنان روی خودرو فعال باقی می ماند. در این صورت، هرگونه جریمه، تخلف رانندگی یا حتی جرائم سنگین تر که با آن خودرو انجام شود، مسئولیت حقوقی آن ابتدا متوجه مالک پلاک (فروشنده) خواهد بود. غیرفعال کردن پلاک، این مسئولیت ها را از عهده فروشنده ساقط می کند.
3. مدت زمان نگهداری پلاک های غیرفعال در انبار: پلاک های فک شده به مدت یک سال در انبار مراکز تعویض پلاک نگهداری می شوند. پس از این مدت، در صورتی که مالک قبلی درخواست استفاده مجدد از آن پلاک را نداشته باشد، پلاک به طور کامل از رده خارج می شود و امکان اختصاص آن به فرد دیگری (با رعایت قوانین) وجود خواهد داشت. آگاهی از این زمان بندی به مالکان کمک می کند تا در صورت نیاز به پلاک شخصی خود، پیش از انقضای مهلت نگهداری، برای بازیابی آن اقدام کنند.

بنابراین، تعویض پلاک یک عمل فیزیکی و اداری است، در حالی که غیرفعال شدن پلاک به وضعیت ثبتی پلاک در سامانه راهور اشاره دارد که پیامدهای مهمی برای مالکان خودرو به همراه دارد.

مراحل کامل تعویض پلاک خودرو (راهنمای گام به گام و به روز)

فرآیند تعویض پلاک خودرو شامل چندین گام مشخص و پیوسته است که برای انتقال قانونی مالکیت و مسئولیت ها الزامی است. این مراحل نیازمند دقت و رعایت کامل جزئیات هستند:

گام اول: آماده سازی مدارک

پیش از هر اقدامی، لازم است تمامی مدارک مورد نیاز به طور کامل و صحیح آماده شوند. نقص در مدارک می تواند فرآیند تعویض پلاک را به تعویق انداخته یا با مشکل مواجه کند. این مدارک شامل مدارک شناسایی خریدار و فروشنده، مدارک مربوط به مالکیت خودرو، و مدارک احراز محل سکونت است که در بخش بعدی به تفصیل شرح داده خواهند شد.

گام دوم: دریافت نوبت اینترنتی

به منظور کاهش زمان انتظار و افزایش نظم در مراکز تعویض پلاک، دریافت نوبت اینترنتی از طریق سامانه مربوطه (سامانه نوبت دهی پلیس راهور) الزامی است. متقاضیان باید با مراجعه به این سامانه، شهر و مرکز تعویض پلاک مورد نظر خود را انتخاب کرده و زمان مناسب برای حضور را رزرو کنند. این سیستم به کاربران امکان می دهد تا با برنامه ریزی قبلی و در زمان مشخص به مرکز مراجعه کنند.

گام سوم: مراجعه به مرکز تعویض پلاک

در تاریخ و ساعت تعیین شده، خریدار و فروشنده (یا نمایندگان قانونی آن ها به همراه وکالت نامه معتبر) باید با خودروی مورد نظر به مرکز تعویض پلاک مراجعه کنند. حضور همزمان طرفین برای انجام مراحل اداری و تایید امضاها ضروری است. توصیه می شود به منظور جلوگیری از ازدحام، کمی قبل از زمان نوبت دهی در محل حضور یابید.

گام چهارم: کارشناسی خودرو

در مرکز تعویض پلاک، کارشناسان متخصص پلیس راهور، خودرو را از نظر فنی و اصالت مورد بازرسی قرار می دهند. این بازرسی شامل مطابقت شماره شاسی و موتور با مدارک، بررسی وضعیت ظاهری و بدنه خودرو، و اطمینان از عدم دستکاری در ارکان اصلی خودرو است. تایید اصالت خودرو شرط لازم برای ادامه فرآیند تعویض پلاک است.

گام پنجم: فک پلاک قبلی و دریافت پلاک جدید

پس از تایید کارشناس و پرداخت هزینه های مربوطه، پلاک های قبلی (متعلق به فروشنده) از روی خودرو فک می شوند. سپس، از میان پلاک های موجود در انبار مرکز، پلاک های جدید با کد اختصاصی برای خریدار انتخاب و به وی تحویل داده می شوند. این پلاک ها باید بلافاصله توسط خریدار روی خودرو نصب شوند.

گام ششم: پرداخت هزینه ها

در این مرحله، تمامی هزینه های دولتی مربوط به تعویض پلاک، شامل هزینه صدور پلاک جدید، هزینه کارشناسی، و هزینه های مربوط به خدمات پستی (برای ارسال مدارک) پرداخت می شود. این هزینه ها معمولاً از طریق دستگاه های کارت خوان مستقر در مرکز تعویض پلاک قابل پرداخت هستند. همچنین، صفر بودن خلافی خودرو و پرداخت عوارض سالیانه شهرداری الزامی است.

گام هفتم: دریافت برگ سبز و سند مالکیت

پس از اتمام تمامی مراحل فک پلاک و نصب پلاک جدید، برگ سبز (سند مالکیت خودرو) جدید به نام خریدار صادر و به وی تحویل داده می شود. این سند، اعتبارنامه اصلی مالکیت خودرو است. در این مرحله، اطلاعات مربوط به مالکیت در سامانه راهور نیز به روزرسانی شده و پلاک قبلی به طور کامل از نام فروشنده غیرفعال می شود.

رعایت دقیق این مراحل، تضمین کننده یک فرآیند تعویض پلاک قانونی، روان و بدون دردسر خواهد بود.

مدارک لازم و ضروری برای تعویض پلاک

آماده سازی دقیق و کامل مدارک پیش از مراجعه به مرکز تعویض پلاک، از اهمیت بالایی برخوردار است. نقص در هر یک از این مدارک می تواند موجب اتلاف وقت و سردرگمی شود. مدارک مورد نیاز به شرح زیر تفکیک می شوند:

۱. مدارک شناسایی مالک (خریدار و فروشنده)

• اصل و کپی کارت ملی هوشمند.
• اصل و کپی شناسنامه.

نکته: حضور فیزیکی هر دو طرف (خریدار و فروشنده) یا نماینده قانونی آن ها با وکالت نامه معتبر در مرکز تعویض پلاک الزامی است.

۲. مدارک مالکیت خودرو

• اصل سند مالکیت خودرو (برگ سبز): این سند توسط پلیس راهور صادر می شود و به عنوان مهم ترین مدرک شناسایی و مالکیت خودرو شناخته می شود.
• اصل کارت خودرو: شامل اطلاعات شناسایی خودرو و مالک آن است.
• اصل برگه عدم خلافی (صفر بودن خلافی): قبل از مراجعه، باید تمامی خلافی های خودرو تسویه شده باشند. می توانید از طریق دفاتر پلیس +۱۰ یا سامانه های آنلاین نسبت به استعلام و پرداخت خلافی اقدام کنید.
• اصل گواهی معاینه فنی معتبر: برای تمامی خودروهای بالای چهار سال ساخت، ارائه گواهی معاینه فنی معتبر الزامی است.
• اصل بیمه نامه شخص ثالث معتبر: بیمه نامه شخص ثالث باید دارای اعتبار کافی باشد.
• کارت سوخت: در برخی موارد ممکن است نیاز به ارائه کارت سوخت نیز باشد.

۳. مدارک احراز محل سکونت

پلیس راهور برای تخصیص پلاک به کد شهر محل سکونت، نیاز به احراز آدرس دقیق سکونت خریدار دارد. یکی از مدارک زیر می تواند برای احراز محل سکونت ارائه شود:

• آخرین قبض آب، برق، گاز یا تلفن ثابت به نام مالک (خریدار) و با کد پستی یکسان با آدرس اعلامی.
• اجاره نامه رسمی با کد رهگیری و یا سند مالکیت منزل یا آپارتمان به نام خریدار.
• در صورتی که خریدار ساکن منزل سازمانی باشد، گواهی از اداره مربوطه.
• برای دانشجویان، گواهی اشتغال به تحصیل با تایید آدرس محل سکونت دانشجو.
• برای نظامیان، گواهی از یگان مربوطه.
• برای شرکت ها و سازمان ها، ارائه اساسنامه و آدرس ثبت شده شرکت.

نکته: در صورتی که خریدار به تازگی آدرس محل سکونت خود را تغییر داده است، باید مدارک مثبته جدید را ارائه دهد و اطمینان حاصل کند که اطلاعات در سیستم دولتی (مانند اداره پست) نیز به روزرسانی شده اند.

۴. فرم های تکمیل شده

فرم های مربوط به درخواست تعویض پلاک و انتقال مالکیت در خود مرکز تعویض پلاک به شما ارائه می شوند که باید با دقت تکمیل و امضا گردند.

توصیه می شود قبل از مراجعه، با تماس با مرکز تعویض پلاک مورد نظر یا مراجعه به وب سایت پلیس راهور، از آخرین به روزرسانی ها در خصوص مدارک و رویه ها مطلع شوید.

جریمه ها و عواقب عدم تعویض پلاک (در موارد اجباری)

عدم اقدام به موقع برای تعویض پلاک در مواردی که این فرآیند اجباری است، می تواند پیامدهای قانونی، مالی و حقوقی متعددی را برای مالکان خودرو در پی داشته باشد. این عواقب به ویژه برای فروشندگان خودرو که نسبت به فک پلاک خود تعلل می کنند، بسیار جدی تر است.

۱. جریمه مالی

در صورتی که خودرویی به فروش رسیده باشد و خریدار در مهلت قانونی (معمولاً ۱۰ روز پس از تاریخ معامله) اقدام به تعویض پلاک نکند، پلیس راهور می تواند جریمه های مالی برای فروشنده در نظر بگیرد. این جریمه ها به دلیل عدم اجرای مسئولیت قانونی انتقال مالکیت در موعد مقرر است. همچنین، تردد با پلاک مخدوش یا ناخوانا نیز خود جریمه های نقدی به همراه دارد و ممکن است منجر به توقیف خودرو شود.

۲. توقیف خودرو

یکی از جدی ترین عواقب عدم تعویض پلاک در زمان مقرر یا تردد با پلاک غیرمجاز، توقیف خودرو توسط پلیس راهور است. در صورت مشاهده خودرویی که دارای پلاک غیرمجاز (مانند پلاک های استانی بسیار قدیمی)، پلاک مخدوش، پلاک مفقودی (که گزارش نشده است) یا خودرویی که مدت هاست به فروش رفته اما پلاک آن تعویض نشده، پلیس حق توقیف خودرو و انتقال آن به پارکینگ را دارد. برای ترخیص خودرو از پارکینگ، علاوه بر تسویه جریمه ها، باید مراحل قانونی تعویض پلاک نیز به طور کامل انجام شود که شامل هزینه های اضافی پارکینگ و جرثقیل نیز خواهد بود.

۳. مسئولیت های قانونی و حقوقی

شاید مهم ترین و گسترده ترین عواقب عدم تعویض پلاک، مسئولیت های قانونی و حقوقی باشد که بر عهده فروشنده باقی می ماند. اگر پس از فروش خودرو، پلاک به نام فروشنده در سامانه فعال باقی بماند و خریدار جدید مرتکب جرائم و تخلفات رانندگی (مانند تصادفات، رانندگی با سرعت غیرمجاز، عبور از چراغ قرمز و غیره) شود، تمامی جریمه ها و مسئولیت های حقوقی آن ابتدا متوجه مالک پلاک (فروشنده) خواهد بود. این شامل:

• مسئولیت پرداخت جرائم راهنمایی و رانندگی: تمامی جرائمی که با آن پلاک ثبت شود، به حساب فروشنده نوشته شده و او موظف به پرداخت آن ها خواهد بود.
• مسئولیت در تصادفات: در صورت بروز تصادف توسط خریدار جدید و عدم انتقال پلاک، مسئولیت های اولیه بیمه ای و قانونی متوجه مالک پلاک خواهد بود.
• مسئولیت در جرائم کیفری: در موارد شدیدتر، اگر از خودروی دارای پلاک فعال به نام فروشنده در ارتکاب جرائم کیفری استفاده شود، فروشنده در معرض اتهامات و پیگیری های قضایی قرار خواهد گرفت تا بی گناهی خود را اثبات کند.
• عدم امکان شرکت در طرح های فروش خودرو: همانطور که پیشتر اشاره شد، داشتن پلاک فعال به نام فروشنده، حتی اگر دیگر مالک خودرو نباشد، مانع از ثبت نام وی در طرح های فروش و قرعه کشی خودروهای جدید می شود.

لذا، توصیه اکید می شود که فروشندگان خودرو در اسرع وقت و با جدیت نسبت به فک پلاک و اطمینان از غیرفعال شدن آن در سامانه راهور اقدام کنند تا از بروز هرگونه مشکل و مسئولیت ناخواسته جلوگیری به عمل آورند.

سوالات متداول

آیا می توانم پلاک قدیمی خودم (پلاک ملی قبلی) را دوباره استفاده کنم؟

بله، در صورتی که پلاک ملی قبلی شما پس از فک شدن (مثلاً در زمان فروش خودرو) در انبار مراکز تعویض پلاک نگهداری شده باشد و مدت زمان نگهداری قانونی (معمولاً حدود یک سال) منقضی نشده باشد، می توانید در زمان خرید خودروی جدید و پس از طی مراحل قانونی، درخواست استفاده مجدد از همان پلاک را بدهید. این امر بستگی به موجود بودن پلاک شما در انبار و عدم انقضای مهلت نگهداری دارد.

چه مدت پس از فک پلاک، پلاک من غیرفعال می شود؟

فرآیند غیرفعال شدن پلاک در سامانه راهور معمولاً بلافاصله پس از اتمام مراحل تعویض پلاک و فک پلاک های قبلی در مرکز تعویض پلاک صورت می گیرد. با این حال، ممکن است بسته به به روزرسانی سامانه ها، چند ساعت تا یک روز کاری زمان ببرد تا وضعیت پلاک شما به طور کامل در استعلامات رسمی غیرفعال نمایش داده شود. خود پلاک فیزیکی نیز به مدت حدود یک سال در انبار نگهداری می شود.

اگر پلاک فعال داشته باشم، می توانم در قرعه کشی خودرو ثبت نام کنم؟

خیر، بر اساس قوانین جاری اکثر طرح های فروش و قرعه کشی خودرو توسط شرکت های خودروسازی، یکی از شروط اصلی برای ثبت نام، نداشتن پلاک فعال به نام متقاضی است. این قانون با هدف توزیع عادلانه خودرو و جلوگیری از ثبت نام افراد دارای چندین خودرو وضع شده است. در صورت داشتن پلاک فعال، ثبت نام شما باطل خواهد شد. البته ممکن است در برخی طرح های خاص (مانند خودروهای فرسوده)، شرایط متفاوتی وجود داشته باشد که باید به اطلاعیه های رسمی توجه کرد.

هزینه تعویض پلاک در سال ۱۴۰۳ چقدر است؟

هزینه های تعویض پلاک شامل موارد مختلفی از جمله هزینه صدور پلاک، هزینه کارشناسی، هزینه های اداری و پستی می شود. این مبالغ سالانه توسط نهادهای مربوطه تعیین و اعلام می گردند. برای اطلاع از دقیق ترین و به روزترین هزینه تعویض پلاک در سال ۱۴۰۳، لازم است به وب سایت رسمی پلیس راهور یا مراکز تعویض پلاک مراجعه شود، زیرا این ارقام ممکن است دستخوش تغییر شوند.

آیا برای تعویض پلاک حتماً باید خودم حاضر باشم؟

حضور فیزیکی فروشنده و خریدار در مرکز تعویض پلاک برای انجام مراحل اداری و امضاها الزامی است. با این حال، در صورتی که یکی از طرفین (یا هر دو) قادر به حضور نباشند، می توانند با ارائه وکالت نامه رسمی و محضری به شخص دیگری، نماینده قانونی خود را برای انجام فرآیند تعویض پلاک معرفی کنند. وکالت نامه باید شامل تمامی اختیارات لازم برای فک پلاک، نصب پلاک جدید و امضای مدارک باشد.

آیا پلاک های ایران xx نیاز به تعویض دارند؟

پلاک های با فرمت ایران xx همان پلاک های ملی هستند که در حال حاضر مورد استفاده قرار می گیرند. این پلاک ها به خودی خود نیاز به تعویض ندارند، مگر اینکه به دلایلی مانند فرسودگی، مخدوش شدن، مفقودی، سرقت یا در زمان خرید و فروش خودرو (برای تغییر مالکیت) نیاز به فک و نصب پلاک جدید (برای خریدار) باشد.

در صورت مفقودی پلاک، اولین اقدام چیست؟

در صورت مفقودی یا سرقت یک یا هر دو پلاک خودرو، اولین و ضروری ترین اقدام، تماس فوری با پلیس ۱۱۰ و اعلام مفقودی/سرقت است. پس از آن، باید به یکی از کلانتری ها مراجعه کرده و گزارش مفقودی/سرقت پلاک را ثبت کنید. با در دست داشتن نامه پلیس، می توانید به مرکز تعویض پلاک مراجعه کرده و درخواست صدور پلاک جدید را بدهید. این اقدام برای جلوگیری از هرگونه سوءاستفاده احتمالی از پلاک مفقود شده و نیز قانونی کردن تردد خودرو، حیاتی است.

جمع بندی

درک صحیح از مقررات و رویه های مربوط به پلاک خودرو در ایران، برای تمامی مالکان و متقاضیان خرید خودرو از اهمیت بالایی برخوردار است. همانطور که در این مقاله به تفصیل شرح داده شد، مفهوم آخرین مهلت تعویض پلاک قدیمی که بسیاری از کاربران در جستجوی آن هستند، دیگر به معنای مهلت عمومی برای تعویض پلاک های ملی نیست. مهلت های مربوط به جایگزینی پلاک های استانی/شهرستانی با پلاک های ملی، سال ها پیش منقضی شده اند.

در حال حاضر، نیاز به تعویض پلاک عمدتاً به دلایل خاص و مشخصی نظیر خرید و فروش خودرو، فرسودگی و ناخوانا شدن پلاک، مفقودی یا سرقت آن، و یا تغییر کاربری خودرو، پدید می آید. همچنین، مفهوم پلاک فعال نقش حیاتی در شرکت در طرح های فروش خودرو ایفا می کند و عدم آگاهی از آن می تواند منجر به از دست رفتن فرصت ها یا بروز مسئولیت های حقوقی شود.

با رعایت دقیق مراحل تعویض پلاک، آماده سازی مدارک مورد نیاز و توجه به تفاوت های میان تعویض پلاک و غیرفعال شدن پلاک، می توان از بروز هرگونه مشکل قانونی، مالی و حقوقی جلوگیری کرد. توصیه می شود همواره برای کسب اطلاعات به روز و دقیق، به منابع رسمی پلیس راهور و مراکز تعویض پلاک مراجعه کرده و از آخرین تغییرات در قوانین و رویه ها مطلع باشید. آگاهی و اقدام به موقع، کلید یک تجربه ایمن و قانونی در حوزه مالکیت و تردد خودرو است.