دادخواست ملاقات فرزند و دستور موقت

حق ملاقات فرزند، از جمله حقوق اساسی و انسانی والدین و طفل پس از جدایی یا طلاق است که رابطه عاطفی بین والدین و فرزند را حفظ می کند. در مواردی که یکی از والدین، مانع از این ملاقات می شود یا بر سر جزئیات آن توافقی حاصل نمی گردد، مراجعه به دادگاه خانواده ضروری است. در چنین شرایطی، علاوه بر دادخواست اصلی ملاقات، امکان درخواست «دستور موقت ملاقات فرزند» نیز وجود دارد که راهکاری فوری برای جلوگیری از تداوم آسیب های روحی ناشی از محرومیت از ملاقات است و به سرعت بخشیدن به فرآیند رسیدگی کمک شایانی می کند.

در ادامه، این مقاله به تفصیل به بررسی مبانی قانونی حق ملاقات، فرآیند گام به گام ارائه دادخواست در دادگاه خانواده، اهمیت و نحوه درخواست دستور موقت ملاقات فرزند، و همچنین چالش ها و نکات حقوقی مرتبط خواهد پرداخت تا راهنمایی جامع برای والدینی باشد که به دنبال احقاق این حق قانونی خود و حفظ پیوند عاطفی با فرزندشان هستند.

مبانی حق ملاقات با فرزند در قانون ایران

حق ملاقات فرزند یکی از اصول بنیادین حقوق خانواده است که سلامت روانی و عاطفی طفل را در اولویت قرار می دهد. این حق، فارغ از مسئله حضانت و نگهداری، برای هر دو والد پس از جدایی یا طلاق محرز است و به هیچ عنوان قابل سلب نیست، مگر در شرایط بسیار خاص و خطرناک برای طفل.

حق ملاقات فرزند چیست؟

حق ملاقات فرزند به این معناست که هر یک از والدین که حضانت طفل را برعهده ندارند، حق دارند در زمان ها و مکان های مشخصی با فرزند خود دیدار کنند و رابطه عاطفی خود را حفظ نمایند. این حق، با حضانت که به معنای نگهداری و تربیت طفل است، متفاوت است. حضانت ممکن است به یکی از والدین واگذار شود، اما حق ملاقات همواره برای والد دیگر (و حتی در مواردی برای سایر خویشاوندان) محفوظ می ماند.

مبانی قانونی حق ملاقات

نظام حقوقی ایران، حق ملاقات را با صراحت و تاکید مورد حمایت قرار داده است. مهمترین مواد قانونی در این زمینه عبارتند از:

1. ماده ۱۱۷۴ قانون مدنی: این ماده سنگ بنای حق ملاقات است و مقرر می دارد: در صورتی که به علت طلاق یا به هر جهت دیگر ابوین طفل در یک منزل سکونت نداشته باشند، هر یک از ابوین که طفل تحت حضانت او نمی باشد، حق ملاقات طفل خود را دارد. تعیین زمان و مکان ملاقات و سایر جزئیات مربوط به آنها در صورت اختلاف بین ابوین با محکمه است.

   از نکات تفسیری این ماده می توان به موارد زیر اشاره کرد:

   • حق هر دو والد: این حق برای هر دو والد، اعم از پدر و مادر، محفوظ است و منحصر به یکی از آنها نیست.

   • تعیین توسط دادگاه: در صورت عدم توافق والدین بر سر جزئیات ملاقات، دادگاه خانواده صالح به رسیدگی و تعیین زمان، مکان و نحوه ملاقات است.

   • غیرقابل سلب بودن: این ماده تاکید می کند که حق ملاقات در هر صورت وجود دارد و هیچ یک از والدین نمی توانند دیگری را از این حق محروم کنند.

2. قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱: این قانون نیز مواد متعددی در راستای حمایت از حق ملاقات دارد.

   • ماده ۴۱: این ماده به دادگاه اجازه می دهد در صورتی که مسئول حضانت از انجام تکالیف خودداری کند یا مانع ملاقات طفل با اشخاص ذی حق شود، در خصوص واگذاری حضانت به دیگری یا تعیین شخص ناظر، با رعایت مصلحت طفل تصمیم گیری کند. این ماده یک اهرم فشار مهم برای تضمین اجرای حق ملاقات است.

   • ماده ۴۰: این ماده ضمانت اجرایی برای ممانعت از اجرای حکم ملاقات فراهم می آورد و مجازات بازداشت را برای متخلف پیش بینی می کند.

   • تبصره ماده ۴۱: قوه قضائیه را مکلف به فراهم آوردن ساز و کار مناسب برای نحوه ملاقات والدین با طفل با مصالح خانواده و کودک می نماید.

3. قانون آیین دادرسی مدنی: مواد ۳۱۰ تا ۳۲۵ این قانون به صورت کلی به «دستور موقت» می پردازند که در دعاوی خانواده، به ویژه در مورد ملاقات فرزند، به دلیل فوریت امر، اهمیت ویژه ای پیدا می کنند. البته ماده ۷ قانون حمایت خانواده، مقررات خاص و تسهیل گرتری برای دستور موقت در دعاوی خانوادگی وضع کرده است.

چه کسانی از حق ملاقات برخوردارند؟

در وهله اول، حق ملاقات متعلق به والدین طفل است. اما در موارد خاص، افراد دیگری نیز می توانند از این حق برخوردار شوند:

• والدین: پدر و مادر، حقوق اصلی ملاقات را دارند.

• اجداد پدری و مادری: قانونگذار و رویه قضایی، حق ملاقات اجداد (پدربزرگ و مادربزرگ) با نوه خود را نیز به رسمیت شناخته اند، زیرا این ملاقات ها به سلامت عاطفی و رشد کودک کمک می کند.

• سایر خویشاوندان: در مواردی که دادگاه تشخیص دهد ملاقات طفل با سایر خویشاوندان (مانند خواهر یا برادر) برای مصلحت او ضروری و مفید است، می تواند رأی مناسب صادر کند.

آیا عدم تمایل فرزند به ملاقات، حق قانونی را ساقط می کند؟

موضوع عدم تمایل فرزند به ملاقات با یکی از والدین، مسئله ای حساس و چالش برانگیز است. از نظر قانونی، تا سن بلوغ و تشخیص کامل، حق ملاقات والدین به دلیل عدم تمایل فرزند ساقط نمی شود. دادگاه ها عموماً مصلحت طفل را در نظر می گیرند و تلاش می کنند با ایجاد فضای مناسب و گاهاً با کمک روانشناسان، زمینه را برای بازسازی رابطه فراهم کنند. با این حال، در سنین بالاتر، به ویژه نزدیک به بلوغ، نظر و خواست فرزند می تواند در تصمیم گیری دادگاه تأثیرگذار باشد، اما این به معنای سلب کامل حق ملاقات نیست، بلکه ممکن است در نحوه و جزئیات آن تغییراتی ایجاد شود.

فرآیند دادخواست ملاقات فرزند: گام به گام از شروع تا اجرا

در مواجهه با ممانعت از ملاقات با فرزند یا عدم توافق بر سر جزئیات آن، طرح دادخواست در دادگاه خانواده تنها راهکار قانونی است. این فرآیند مراحل مشخصی دارد که درک صحیح آنها برای پیگیری موثر پرونده ضروری است.

چه زمانی باید دادخواست ملاقات ارائه داد؟

ارائه دادخواست ملاقات فرزند در دو موقعیت اصلی ضرورت پیدا می کند:

1. ممانعت از ملاقات: وقتی والد حضانت دار، عمداً و بدون دلیل موجه، مانع از ملاقات والد دیگر با فرزند می شود.

2. عدم توافق بر جزئیات ملاقات: حتی اگر ممانعتی در کار نباشد، اما والدین بر سر زمان، مکان، مدت و نحوه ملاقات به توافق نرسند، می توانند از دادگاه بخواهند که این جزئیات را تعیین کند.

مرجع صالح رسیدگی: دادگاه خانواده

بر اساس قانون حمایت خانواده، رسیدگی به تمامی دعاوی مرتبط با حضانت و ملاقات فرزند در صلاحیت انحصاری دادگاه خانواده است. از نظر صلاحیت محلی، دادخواست باید در دادگاه خانواده محل اقامت خوانده (والد حضانت دار که مانع ملاقات است) یا در صورت توافق، در دادگاه محل اقامت خواهان تقدیم شود.

مدارک مورد نیاز برای دادخواست ملاقات فرزند

برای تنظیم و ارائه دادخواست ملاقات فرزند، ارائه مدارک زیر ضروری است:

• شناسنامه و کارت ملی خواهان و خوانده: برای احراز هویت طرفین. (در صورت اطلاع از مشخصات خوانده)

• سند ازدواج (عقدنامه): برای اثبات رابطه زوجیت سابق و تولد فرزند مشترک.

• سند طلاق یا گواهی عدم امکان سازش: در صورتی که زوجین از یکدیگر جدا شده اند.

• شناسنامه فرزند/فرزندان: برای اثبات رابطه ابوت و بنوت و مشخصات طفل.

• استشهادیه (در صورت لزوم): در مواردی که نیاز به اثبات ممانعت از ملاقات باشد، شهادت شهود می تواند به عنوان دلیل ارائه شود.

• سایر مستندات: هرگونه مدرکی که اثبات کننده ممانعت از ملاقات باشد، مانند پیامک ها، مکاتبات، گزارشات کلانتری (در صورت مراجعه قبلی به کلانتری)، یا شهادت شهود. این مدارک به دادگاه در تصمیم گیری کمک می کنند.

مراحل تکمیل و ارائه دادخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

امروزه، تمامی مراحل ثبت دادخواست و پیگیری پرونده های قضایی از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می شود. این فرآیند شامل مراحل زیر است:

1. ثبت نام در سامانه ثنا: ابتدا باید در سامانه ثنا ثبت نام کنید تا شناسه کاربری و رمز عبور دریافت نمایید. تمامی ابلاغیه های قضایی از طریق این سامانه انجام می شود.

2. نحوه نگارش متن دادخواست: متن دادخواست باید به صورت رسمی و حقوقی تنظیم شود. در این بخش باید مشخصات دقیق خواهان و خوانده، خواسته اصلی (تقاضای تعیین ملاقات فرزند)، دلایل و منضمات و شرح مختصری از وقایع که منجر به طرح دعوا شده است، به وضوح بیان شود. تأکید بر خواسته صریح و روشن از اهمیت بالایی برخوردار است.

3. پرداخت هزینه های دادرسی: پس از تکمیل دادخواست و ضمائم، باید هزینه های قانونی دادرسی را پرداخت کنید. این هزینه ها شامل بهای اوراق قضایی و سایر تعرفه های قانونی است که توسط دفتر خدمات قضایی محاسبه و دریافت می شود.

4. ثبت و ارسال دادخواست: دادخواست تنظیم شده به همراه مدارک پیوست و فیش پرداخت هزینه ها، توسط دفتر خدمات الکترونیک قضایی به دادگاه صالح ارسال می گردد. شماره پرونده و کد رهگیری به شما داده خواهد شد.

5. پیگیری روند پرونده: پس از ثبت دادخواست، می توانید با استفاده از سامانه ثنا و کد ملی خود، وضعیت پرونده را پیگیری کنید. دادگاه پس از دریافت دادخواست، آن را به شعبه مربوطه ارجاع داده و وقت رسیدگی تعیین می کند.

نحوه تعیین زمان، مکان و مدت ملاقات توسط دادگاه

دادگاه خانواده، پس از بررسی دلایل و مستندات طرفین، و با توجه به مصلحت طفل، اقدام به تعیین زمان، مکان و مدت ملاقات می کند. رویه های رایج دادگاه ها معمولاً به این صورت است که:

• زمان ملاقات: غالباً یک یا دو بار در هفته (مثلاً پنجشنبه یا جمعه) برای چند ساعت تعیین می شود.

• مکان ملاقات: در گذشته مکان هایی مانند کلانتری ها تعیین می شد، اما امروزه تلاش می شود مکان های مناسب تر و با محیطی آرام تر برای کودکان، نظیر مراکز بهزیستی یا خانه های سلامت، در نظر گرفته شود. در برخی موارد نیز، ملاقات در منزل والد حضانت دار یا در فضایی عمومی مانند پارک با حضور ناظر مورد موافقت قرار می گیرد.

• مدت ملاقات: معمولاً از چند ساعت تا یک روز کامل متغیر است و ممکن است در ایام خاص مانند تعطیلات عید یا تابستان، مدت زمان بیشتری برای ملاقات تعیین شود.

در برخی موارد، دادگاه می تواند از کارشناس رسمی دادگستری (روانشناس یا مددکار اجتماعی) برای بررسی وضعیت روحی و روانی طفل و والدین و ارائه نظر کارشناسی در خصوص بهترین نحوه ملاقات، کمک بگیرد. نظر کارشناس در تعیین مصلحت طفل و صدور حکم نهایی بسیار مؤثر است.

دستور موقت ملاقات فرزند: راهکار فوری در شرایط اضطرار

یکی از مهمترین ابزارهای حقوقی برای مقابله با ممانعت از ملاقات فرزند، به ویژه در شرایطی که فوریت امر، سلامت روحی کودک را تهدید می کند، «دستور موقت» است. این راهکار به خواهان اجازه می دهد تا بدون نیاز به طی کردن کامل فرآیند دادرسی، به صورت موقت و فوری، حق ملاقات خود را احیا کند.

دستور موقت چیست و چرا در ملاقات فرزند حیاتی است؟

دستور موقت، یک تصمیم قضایی اضطراری است که دادگاه پیش از صدور رأی قطعی در دعوای اصلی، برای حفظ وضعیت موجود یا جلوگیری از ورود خسارت به یکی از طرفین، صادر می کند. مفهوم فوریت در دستور موقت بسیار اهمیت دارد؛ به این معنا که چنانچه اجرای حکم اصلی مستلزم گذشت زمان زیادی باشد و این تأخیر موجب آسیب جدی و غیرقابل جبران به خواهان یا موضوع دعوا شود، دستور موقت صادر می شود.

در دعاوی ملاقات فرزند، فوریت امر حیاتی است؛ زیرا محرومیت طولانی مدت از ملاقات، می تواند آسیب های روحی و عاطفی جدی و ماندگار به کودک و والد محروم وارد کند. جدایی ناگهانی و طولانی مدت، به ویژه در سنین پایین، می تواند باعث اضطراب، افسردگی، از دست دادن اعتماد به نفس و اختلال در دلبستگی طفل شود. از این رو، دستور موقت ملاقات فرزند، ابزاری قدرتمند برای کاهش این آسیب ها و حفظ پایداری روابط عاطفی است.

مبانی قانونی دستور موقت در دعاوی خانواده

در حالی که مواد ۳۱۰ تا ۳۲۵ قانون آیین دادرسی مدنی به دستور موقت به صورت عام می پردازند، قانونگذار در

ماده ۷ قانون حمایت خانواده

، مقررات ویژه ای را برای دستور موقت در دعاوی خانوادگی وضع کرده که فرآیند را تسهیل می نماید:

دادگاه می تواند پیش از اتخاذ تصمیم در مورد اصل دعوی به درخواست یکی از طرفین در اموری از قبیل حضانت، نگهداری و ملاقات طفل و نفقه زن و محجور که تعیین تکلیف آنها فوریت دارد بدون اخذ تأمین، دستور موقت صادر کند. این دستور بدون نیاز به تأیید رئیس حوزه قضایی قابل اجراء است. چنانچه دادگاه ظرف شش ماه راجع به اصل دعوا اتخاذ تصمیم نکند، دستور صادرشده ملغی محسوب و از آن رفع اثر می شود، مگر آنکه دادگاه مطابق این ماده دوباره دستور موقت صادر کند.

تفاوت های اصلی دستور موقت بر اساس ماده ۷ قانون حمایت خانواده با دستور موقت عادی (مواد ۳۱۰ تا ۳۲۵ ق.آ.د.م) عبارتند از:

• بدون نیاز به تأمین: در دستور موقت عادی، خواهان باید برای جلوگیری از خسارات احتمالی به خوانده، یک مبلغی را به عنوان تأمین (وجه نقد یا ضمانت نامه بانکی) به دادگاه بسپارد. اما بر اساس ماده ۷ قانون حمایت خانواده، در دعاوی ملاقات فرزند، نیازی به اخذ تأمین نیست، که این امر فرآیند را برای خواهان بسیار ساده تر می کند.

• قابل اجرا قبل از ابلاغ: دستور موقت صادره بر اساس ماده ۷، بدون نیاز به تأیید رئیس حوزه قضایی و حتی قبل از ابلاغ به خوانده، قابل اجرا است. این ویژگی به فوریت امر کمک شایانی می کند، زیرا ابلاغ اوراق قضایی می تواند زمان بر باشد و این تأخیر می تواند به طفل آسیب برساند.

• محدودیت زمانی: این دستور موقت، در صورت عدم رسیدگی به اصل دعوا ظرف شش ماه، خود به خود ملغی می شود، مگر اینکه دادگاه مجدداً دستور موقت صادر کند.

شرایط درخواست دستور موقت ملاقات فرزند

برای درخواست دستور موقت ملاقات فرزند، شرایط زیر باید احراز شود:

1. وجود فوریت: مهمترین شرط، اثبات فوریت امر است. خواهان باید به دادگاه ثابت کند که تأخیر در رسیدگی به دعوای اصلی و عدم ملاقات فوری با فرزند، موجب ضرر و زیان غیرقابل جبران به سلامت روحی طفل یا خود او خواهد شد. این فوریت می تواند ناشی از قطع کامل ارتباط، وخامت حال روحی طفل، یا هر دلیل دیگری باشد که دادگاه آن را کافی بداند.

2. احتمال آسیب جدی: باید احتمال وقوع آسیب جدی به کودک یا والد، در صورت عدم صدور دستور موقت، وجود داشته باشد. این آسیب می تواند جسمی یا روحی باشد.

3. وجود دعوای اصلی: دستور موقت همواره تابع دعوای اصلی است. یعنی باید یک دادخواست اصلی ملاقات فرزند نیز در دادگاه مطرح شده باشد یا همزمان با درخواست دستور موقت، دادخواست اصلی نیز تقدیم شود. در غیر این صورت، خواهان مکلف است ظرف ۲۰ روز از تاریخ صدور دستور موقت، دادخواست اصلی را تقدیم کند، وگرنه دستور موقت ملغی خواهد شد.

مدارک مورد نیاز برای درخواست دستور موقت

مدارک مورد نیاز برای درخواست دستور موقت، مشابه مدارک دادخواست اصلی ملاقات فرزند است. با این تفاوت که خواهان باید بر اثبات فوریت تأکید بیشتری داشته باشد. ارائه مستنداتی که فوریت امر را نشان دهد (مانند گزارش پزشک در مورد وضعیت روحی طفل، شهادت شهود در مورد ممانعت های مکرر، یا پیامک های تهدیدآمیز) می تواند بسیار مؤثر باشد.

نحوه ارائه درخواست دستور موقت

درخواست دستور موقت می تواند به دو صورت ارائه شود:

1. همراه با دادخواست اصلی: معمولاً به دلیل فوریت، این درخواست همزمان با تقدیم دادخواست اصلی ملاقات فرزند در همان دادخواست قید می شود.

2. جداگانه: در مواردی که دادخواست اصلی قبلاً تقدیم شده و فوریت بعداً ایجاد شده است، می توان درخواست دستور موقت را به صورت جداگانه و ضمن پرونده موجود مطرح کرد.

مدت اعتبار دستور موقت و لزوم پیگیری دعوای اصلی

همانطور که در ماده ۷ قانون حمایت خانواده ذکر شد، دستور موقت ملاقات فرزند، یک حکم موقتی است و اعتبار آن به دعوای اصلی بستگی دارد. اگر دادگاه ظرف شش ماه نسبت به اصل دعوا (دادخواست ملاقات فرزند) تصمیم گیری نکند، دستور موقت صادر شده ملغی خواهد شد. بنابراین، خواهان باید حتماً پیگیر روند رسیدگی به دعوای اصلی باشد تا حکم نهایی ملاقات فرزند صادر شود و حق ملاقات به صورت دائمی تثبیت گردد. حتی اگر حکم اصلی صادر و قطعی شود، دستور موقت به دلیل جایگزینی با حکم نهایی، اعتبار خود را از دست می دهد.

نمونه دادخواست های عملی

در این بخش، به منظور راهنمایی عملی، نمونه هایی از دادخواست ملاقات فرزند و دادخواست دستور موقت ملاقات فرزند با توضیحات و نکات نگارشی ارائه می شود. توجه داشته باشید که این نمونه ها کلی بوده و باید با توجه به شرایط خاص هر پرونده و مدارک موجود، شخصی سازی شوند. همچنین، امکان دانلود مستقیم فایل های PDF یا Word در این بستر وجود ندارد، اما ساختار و متن کامل آنها ارائه می گردد تا خواننده بتواند با الگوبرداری، دادخواست خود را تنظیم کند.

نمونه دادخواست ملاقات فرزند

این دادخواست برای درخواست تعیین زمان، مکان و مدت ملاقات فرزند در صورتی که والدین در این خصوص به توافق نرسیده باشند یا والد حضانت دار مانع از ملاقات شود، کاربرد دارد.

بسمه تعالی

ریاست محترم دادگاه خانواده شهرستان [نام شهرستان]

با سلام و احترام؛

خواهان:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی خواهان]
نام پدر: [نام پدر خواهان]
شماره ملی: [شماره ملی خواهان]
نشانی: [نشانی کامل خواهان]
کد پستی: [کد پستی خواهان]

خوانده:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی خوانده]
نام پدر: [نام پدر خوانده]
شماره ملی: [شماره ملی خوانده] (در صورت اطلاع)
نشانی: [نشانی کامل خوانده] (در صورت اطلاع)
کد پستی: [کد پستی خوانده] (در صورت اطلاع)

خواسته:
۱. صدور حکم مبنی بر اجازه ملاقات اینجانب با فرزند مشترک (یا فرزندان مشترک) به نام/نام های [نام و نام های فرزند/فرزندان]
۲. تعیین زمان، مکان و مدت ملاقات با فرزند مشترک (یا فرزندان مشترک) توسط دادگاه محترم
۳. محکومیت خوانده به پرداخت کلیه هزینه های دادرسی

دلایل و منضمات:
۱. تصویر مصدق شناسنامه خواهان و فرزند مشترک (کارت ملی خواهان)
۲. تصویر مصدق عقدنامه شماره [شماره عقدنامه] مورخ [تاریخ عقدنامه] صادره از دفترخانه [شماره دفترخانه] [نام شهرستان]
۳. تصویر مصدق سند طلاق (یا گواهی عدم امکان سازش) شماره [شماره طلاق/گواهی] مورخ [تاریخ طلاق/گواهی] (در صورت وجود)
۴. استشهادیه محلی (در صورت لزوم برای اثبات ممانعت از ملاقات)
۵. [هرگونه دلیل دیگر مانند پیامک ها، مکاتبات، گزارش کلانتری و غیره]

شرح دادخواست:
احتراماً به استحضار عالی می رساند اینجانب و خوانده محترم به موجب عقدنامه پیوست دادخواست، در تاریخ [تاریخ عقد] به عقد دائم یکدیگر درآمده ایم که حاصل این ازدواج تعداد [تعداد] فرزند [پسر/دختر] به نام/نام های [نام و نام های فرزند/فرزندان] متولد [تاریخ تولد فرزند/فرزندان] می باشد. متأسفانه به دلیل اختلافات خانوادگی، اینجانب و خوانده محترم از تاریخ [تاریخ جدایی یا ممانعت] از یکدیگر جدا زندگی می کنیم و حضانت فرزند مشترک (یا فرزندان مشترک) به عهده خوانده محترم می باشد.

با کمال تأسف، خوانده محترم با بهانه های مختلف از ملاقات اینجانب با فرزند مشترک ممانعت به عمل می آورد (یا بر سر زمان، مکان و نحوه ملاقات به توافق نمی رسد) که این امر موجبات ناراحتی های فراوان روحی برای اینجانب و فرزند مشترک را فراهم آورده و می تواند منجر به ورود خسارات معنوی جبران ناپذیری برای آینده طفل گردد.

نظر به مراتب فوق و مستنداً به ماده ۱۱۷۴ قانون مدنی و مواد ۴ و ۴۱ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱، که صراحتاً حق ملاقات والدین با فرزند را به رسمیت شناخته و در صورت اختلاف، تعیین جزئیات آن را در صلاحیت دادگاه دانسته است، از محضر محترم دادگاه تقاضای صدور حکم شایسته مبنی بر اجازه ملاقات اینجانب با فرزند مشترک و تعیین زمان، مکان و مدت ملاقات، به انضمام کلیه خسارات قانونی و هزینه های دادرسی مورد استدعاست.

با تشکر و تجدید احترام
نام و نام خانوادگی خواهان
امضاء و تاریخ

نکات مهم در تکمیل این دادخواست:

• صراحت خواسته: خواسته باید کاملاً واضح باشد و شامل هر دو بخش اجازه ملاقات و تعیین جزئیات باشد.

• تکمیل دقیق مشخصات: اطلاعات خواهان و خوانده، به ویژه نشانی ها، باید به دقت تکمیل شود تا ابلاغ اوراق قضایی به درستی صورت گیرد.

• استناد قانونی: به مواد قانونی مرتبط (ماده ۱۱۷۴ قانون مدنی و مواد ۴ و ۴۱ قانون حمایت خانواده) به صورت صحیح اشاره شود.

• شرح مختصر و مؤثر: شرح دادخواست باید کوتاه، اما حاوی تمامی اطلاعات ضروری باشد و بر روی مسئله اصلی (ممانعت یا عدم توافق) تمرکز کند.

نمونه دادخواست دستور موقت ملاقات فرزند

این دادخواست، علاوه بر درخواست ملاقات، بر فوریت امر تأکید دارد و از دادگاه می خواهد که برای جلوگیری از آسیب های روحی طفل، قبل از رسیدگی کامل به پرونده، دستور موقت صادر نماید. این دادخواست می تواند به صورت مستقل یا همراه با دادخواست اصلی تقدیم شود.

بسمه تعالی

ریاست محترم دادگاه خانواده شهرستان [نام شهرستان]

با سلام و احترام؛

خواهان:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی خواهان]
نام پدر: [نام پدر خواهان]
شماره ملی: [شماره ملی خواهان]
نشانی: [نشانی کامل خواهان]
کد پستی: [کد پستی خواهان]

خوانده:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی خوانده]
نام پدر: [نام پدر خوانده]
شماره ملی: [شماره ملی خوانده] (در صورت اطلاع)
نشانی: [نشانی کامل خوانده] (در صورت اطلاع)
کد پستی: [کد پستی خوانده] (در صورت اطلاع)

خواسته:
۱. بدواً صدور دستور موقت مبنی بر اجازه ملاقات اینجانب با فرزند مشترک (یا فرزندان مشترک) به نام/نام های [نام و نام های فرزند/فرزندان] و اجرای آن قبل از ابلاغ به خوانده محترم
۲. در ماهیت دعوی، صدور حکم مبنی بر اجازه ملاقات اینجانب با فرزند مشترک (یا فرزندان مشترک) و تعیین زمان، مکان و مدت ملاقات توسط دادگاه محترم
۳. محکومیت خوانده به پرداخت کلیه هزینه های دادرسی

دلایل و منضمات:
۱. تصویر مصدق شناسنامه خواهان و فرزند مشترک (کارت ملی خواهان)
۲. تصویر مصدق عقدنامه شماره [شماره عقدنامه] مورخ [تاریخ عقدنامه] صادره از دفترخانه [شماره دفترخانه] [نام شهرستان]
۳. تصویر مصدق سند طلاق (یا گواهی عدم امکان سازش) شماره [شماره طلاق/گواهی] مورخ [تاریخ طلاق/گواهی] (در صورت وجود)
۴. استشهادیه محلی (در صورت لزوم برای اثبات ممانعت از ملاقات و فوریت)
۵. [سایر مستندات دال بر فوریت امر، مانند گزارش روانشناس، پیامک ها یا شهادت شهود]

شرح دادخواست:
احتراماً به استحضار عالی می رساند اینجانب و خوانده محترم به موجب عقدنامه پیوست دادخواست، در تاریخ [تاریخ عقد] به عقد دائم یکدیگر درآمده ایم که حاصل این ازدواج تعداد [تعداد] فرزند [پسر/دختر] به نام/نام های [نام و نام های فرزند/فرزندان] متولد [تاریخ تولد فرزند/فرزندان] می باشد. متأسفانه به دلیل اختلافات خانوادگی، اینجانب و خوانده محترم از تاریخ [تاریخ جدایی یا ممانعت] از یکدیگر جدا زندگی می کنیم و حضانت فرزند مشترک (یا فرزندان مشترک) به عهده خوانده محترم می باشد.

خوانده محترم، متأسفانه از تاریخ [تاریخ ممانعت] با بهانه های مختلف از ملاقات اینجانب با فرزند مشترک ممانعت به عمل می آورد. این ممانعت های مکرر و طولانی مدت، موجبات بروز ناراحتی های فراوان روحی و آسیب های جدی عاطفی برای اینجانب و فرزند مشترک را فراهم آورده است و ادامه این وضعیت می تواند خسارات معنوی جبران ناپذیری برای آینده طفل به همراه داشته باشد. رابطه مستمر با هر دو والد برای سلامت روانی کودک حیاتی است و محرومیت از آن، مصداق بارز وضعیت اضطرار است.

نظر به فوریت امر و جلوگیری از آسیب های روحی و روانی بیشتر به اینجانب و طفل، و با استناد به ماده ۷ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ که به دادگاه اجازه می دهد در اموری مانند ملاقات طفل، بدون اخذ تأمین و قبل از ابلاغ، دستور موقت صادر کند، و همچنین مواد ۳۱۰ الی ۳۲۵ قانون آیین دادرسی مدنی، بدواً تقاضای صدور دستور موقت مبنی بر اجازه ملاقات اینجانب با فرزند مشترک و تعیین زمان، مکان و مدت ملاقات و اجرای آن قبل از ابلاغ به خوانده محترم را مورد استدعاست.

همچنین، در ماهیت دعوی، صدور حکم شایسته مبنی بر اجازه ملاقات اینجانب با فرزند مشترک ضمن تعیین مدت، زمان و مکان ملاقات، وفق ماده ۱۱۷۴ قانون مدنی و ماده ۴ قانون حمایت خانواده، و محکومیت خوانده به پرداخت هزینه های دادرسی مورد استدعاست.

با تشکر و تجدید احترام
نام و نام خانوادگی خواهان
امضاء و تاریخ

تأکید بر لزوم ارائه دلایل موجه برای اثبات فوریت:

در دادخواست دستور موقت، صرف ادعای فوریت کافی نیست. خواهان باید دلایل محکمه پسندی برای اثبات فوریت امر ارائه کند. این دلایل می تواند شامل شهادت شهود مبنی بر ممانعت های مکرر، گزارش های پزشکی یا روانشناسی در مورد تأثیر منفی محرومیت از ملاقات بر طفل، یا هر مدرکی باشد که نشان دهد تأخیر در رسیدگی به دعوای اصلی، ضرر جبران ناپذیری به بار خواهد آورد. هرچه دلایل فوریت مستندتر و قوی تر باشند، احتمال صدور دستور موقت افزایش می یابد.

چالش ها، پرسش های رایج و نکات حقوقی تکمیلی

پرونده های ملاقات فرزند، همواره با چالش های خاصی روبرو هستند. درک این چالش ها و آگاهی از نکات حقوقی تکمیلی، می تواند به والدین در پیگیری مؤثر حقوق خود کمک کند.

ممانعت از اجرای حکم ملاقات فرزند

پس از صدور حکم قطعی ملاقات فرزند یا دستور موقت، ممکن است والد حضانت دار همچنان از اجرای آن خودداری کند. قانونگذار برای این موارد ضمانت های اجرایی قوی پیش بینی کرده است:

1. مجازات قانونی: ماده ۴۰ قانون حمایت خانواده صراحتاً مقرر می دارد: هر کس از اجرای حکم دادگاه در مورد حضانت طفل استنکاف کند یا مانع اجرای آن شود یا از استرداد طفل امتناع ورزد، حسب تقاضای ذینفع و به دستور دادگاه صادرکننده رأی نخستین تا زمان اجرای حکم بازداشت می شود. این ماده، اهرم فشار بسیار مؤثری برای تضمین اجرای حکم است.

2. سلب حضانت در صورت ممانعت مکرر و آسیب زا: در صورتی که ممانعت از ملاقات به صورت مکرر و مستمر ادامه یابد و دادگاه تشخیص دهد که این رفتار به مصلحت طفل نیست و به او آسیب جدی وارد می کند، می تواند بر اساس

   ماده ۴۱ قانون حمایت خانواده

   ، مسئولیت حضانت را از والد ممانعت کننده سلب کرده و آن را به والد دیگر یا شخص ثالث واگذار نماید. این شدیدترین ضمانت اجرا برای ممانعت از ملاقات است.

3. نقش نیروی انتظامی و واحد اجرای احکام: برای اجرای حکم ملاقات، می توان از واحد اجرای احکام دادگستری و در صورت لزوم، نیروی انتظامی کمک گرفت. این نهادها مکلف به همکاری در اجرای احکام قضایی هستند.

تغییر زمان یا مکان ملاقات

گاهی اوقات پس از تعیین زمان و مکان ملاقات توسط دادگاه، شرایط والدین یا فرزند تغییر می کند و نیاز به اصلاح حکم ملاقات وجود دارد. در چنین مواردی:

• توافق والدین: بهترین راهکار، توافق مجدد و کتبی والدین بر سر زمان و مکان جدید ملاقات است. این توافق می تواند با تأیید دادگاه (برای رسمیت یافتن) به عنوان یک توافق جدید اجرا شود.

• حکم جدید دادگاه: در صورت عدم توافق، هر یک از والدین می تواند مجدداً با ارائه دادخواست به دادگاه خانواده، تقاضای تغییر زمان یا مکان ملاقات را مطرح کند. دادگاه با در نظر گرفتن مصلحت طفل و دلایل ارائه شده، در این خصوص تصمیم گیری خواهد کرد.

ملاقات فرزند در شهرستان دیگر یا خارج از کشور

این موارد چالش های بیشتری دارند:

• در شهرستان دیگر: اگر والد حضانت دار پس از صدور حکم ملاقات، محل اقامت خود را به شهرستان دیگری تغییر دهد، باید دادخواست تعدیل حکم یا تعیین نحوه ملاقات را در دادگاه محل اقامت فعلی فرزند مطرح کرد. دادگاه با در نظر گرفتن فاصله، هزینه ها و مصلحت طفل، تصمیم گیری می کند. ممکن است ملاقات به صورت ماهانه برای مدت طولانی تر یا در فواصل زمانی مشخص تر تعیین شود.

• خارج از کشور: در صورتی که یکی از والدین قصد خروج فرزند از کشور را داشته باشد، بر اساس ماده ۴۲ قانون حمایت خانواده، بدون رضایت والد دیگر یا قیم، امکان پذیر نیست، مگر اینکه دادگاه آن را به مصلحت صغیر بداند و با در نظر گرفتن حق ملاقات اشخاص ذی حق، این امر را اجازه دهد. در این صورت، دادگاه برای تضمین بازگرداندن صغیر، تأمین مناسبی اخذ می کند. برای ملاقات با فرزندی که در خارج از کشور اقامت دارد، دعاوی بین المللی یا توافقات دو جانبه ممکن است مطرح شود که فرآیندی پیچیده تر دارد و نیازمند مشاوره حقوقی تخصصی است.

هزینه های حقوقی

طرح دعوای ملاقات فرزند، شامل هزینه هایی است:

• هزینه دادرسی: شامل بهای اوراق قضایی و سایر تعرفه های قانونی که در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی پرداخت می شود.

• حق الوکاله وکیل: در صورت استفاده از وکیل، هزینه های مربوط به حق الوکاله نیز اضافه می شود که بر اساس تعرفه کانون وکلا یا توافق با وکیل تعیین می گردد.

نقش وکیل متخصص خانواده

استفاده از خدمات وکیل متخصص خانواده در دعاوی ملاقات فرزند، می تواند مزایای چشمگیری داشته باشد:

• سرعت و دقت در پرونده: وکیل با آگاهی کامل از قوانین و رویه های قضایی، می تواند دادخواست را به دقت تنظیم کرده و مراحل دادرسی را با سرعت بیشتری پیگیری کند.

• مشاوره حقوقی تخصصی: وکیل می تواند بهترین راهکارهای حقوقی را با توجه به شرایط خاص پرونده ارائه دهد و از اتخاذ تصمیمات نادرست جلوگیری کند.

• نمایندگی در دادگاه: حضور وکیل در جلسات دادگاه، می تواند استرس والدین را کاهش داده و دفاع مؤثری از حقوق موکل خود داشته باشد.

آیا والدین طلاق گرفته باید هزینه ملاقات فرزند را بدهند؟

قانون صراحتاً در مورد هزینه های عرفی ملاقات (مانند هزینه حمل و نقل، خوراک یا تفریح فرزند در طول ملاقات) حکمی ندارد. این هزینه ها عموماً به عهده والد ملاقات کننده است، اما در برخی موارد و با توافق طرفین یا نظر دادگاه، می توان ترتیبات دیگری اتخاذ کرد. آنچه که قانون بر آن تأکید دارد، تأمین نفقه فرزند است که بر عهده پدر (و در صورت فوت یا عدم توانایی او، بر عهده جد پدری) می باشد و جدای از هزینه های ملاقات است.

چه زمانی امکان لغو یا کاهش مدت زمان ملاقات با فرزند وجود دارد؟

حق ملاقات فرزند، یک حق اساسی است و به ندرت لغو می شود. تنها در شرایط بسیار خاص و خطرناک برای طفل، دادگاه می تواند به صورت موقت یا دائم، حق ملاقات را لغو یا محدود کند. این شرایط شامل مواردی است که والد ملاقات کننده:

• سوء رفتار با طفل دارد: از قبیل آزار جسمی، جنسی یا روحی.

• اعتیاد شدید یا بیماری روانی دارد: به گونه ای که حضور او برای سلامت و امنیت طفل خطرناک باشد.

• اقدامات خلاف اخلاق یا شرع در حضور طفل انجام می دهد.

• طفل را از نظر تربیتی یا اخلاقی در معرض خطر قرار می دهد.

در این موارد، دادگاه با استناد به نظریه کارشناس (روانشناس یا مددکار اجتماعی) و با در نظر گرفتن مصلحت عالی طفل، می تواند تصمیم مقتضی را اتخاذ کند که شامل کاهش مدت، تعیین ناظر، یا حتی لغو ملاقات در موارد شدید است.

نتیجه گیری

حق ملاقات فرزند، ستون اصلی حفظ پیوندهای عاطفی خانوادگی پس از جدایی والدین است و نقض آن می تواند آسیب های روحی عمیقی بر کودک و والدین وارد سازد. نظام حقوقی ایران با تکیه بر مواد قانونی مانند ماده ۱۱۷۴ قانون مدنی و مواد ۷، ۴۰ و ۴۱ قانون حمایت خانواده، این حق را به رسمیت شناخته و برای احقاق آن، ابزارهای قانونی قدرتمندی چون دادخواست ملاقات فرزند و به ویژه دستور موقت ملاقات فرزند را فراهم آورده است. این راهکار فوری، به والدین اجازه می دهد تا در شرایط اضطرار، از تداوم محرومیت و آسیب های ناشی از آن جلوگیری کرده و رابطه خود با فرزندشان را حفظ نمایند.

پیگیری قانونی این حق، نیازمند آگاهی دقیق از مراحل دادرسی، مدارک مورد نیاز و نکات حقوقی است. از ثبت نام در سامانه ثنا و تنظیم دقیق دادخواست تا ارائه مستندات اثبات فوریت برای درخواست دستور موقت، هر گام از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مسیر، سلامت روانی و عاطفی کودک همواره باید به عنوان اولویت اصلی در نظر گرفته شود. هرچند مراجعه به دادگاه آخرین راهکار محسوب می شود، اما در موارد ممانعت از ملاقات، این اقدام قانونی برای حمایت از حق اساسی والدین و فرزند، ضروری و مؤثر است.