امید تازه برای بیماران ام اس؛ موفقیت اولیه روش مهندسی سلول های ایمنی
بیماری ام اس یا مولتیپل اسکلروزیس، یکی از اختلالات مزمن سیستم عصبی است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به غلاف محافظ سلول های عصبی، یعنی میلین، حمله می کند و ارتباط میان مغز و سایر اندام ها را مختل می سازد.
در تازه ترین دستاوردهای علمی، پژوهشگران با استفاده از فناوری های پیشرفته مهندسی ژنتیک توانسته اند سلول های ایمنی را به گونه ای بازطراحی کنند که رفتار آن ها در برابر سلول های عصبی تغییر کند. این رویکرد نوین می تواند راه را برای درمان های دقیق تر و مؤثرتر باز کند، به ویژه برای بیماران مبتلا به ام اس که به درمان های مرسوم پاسخ مناسبی نشان نداده اند.
پیشرفت این تحقیقات، امید تازه ای برای کنترل یا حتی توقف روند بیماری در آینده ایجاد کرده است.
نخستین تجربه درمان CAR-T برای بیمار ام اس در بریتانیا
یک زن ۳۷ ساله بریتانیایی، «امیلی هندرز»، که طی چهار سال گذشته چندین بار دچار حملات شدید و فلج کننده ناشی از ام اس شده بود، به عنوان نخستین بیمار تحت درمان آزمایشی با سلول های CAR-T قرار گرفت. این روش تا کنون عمدتاً در درمان برخی سرطان های خون به کار گرفته می شد و حالا به صورت محدود برای بیماران مبتلا به بیماری های خودایمنی در حال آزمایش است. هدف از این درمان، بازتنظیم سیستم ایمنی بیمار و کاهش تخریب میلین است.
امیلی پیش از این داروهای استاندارد کنترل ام اس را مصرف کرده بود، اما پاسخ کافی نگرفته بود. سابقه خانوادگی نیز بر نگرانی های او افزوده بود؛ پدرش به دلیل ام اس مجبور به استفاده از ویلچر شده بود، موضوعی که نگرانی او را نسبت به آینده شدت می بخشید.
نحوه عملکرد درمان CAR-T در ام اس
در این روش، سلول های T بیمار از خون او استخراج می شوند و در آزمایشگاه به صورت ژنتیکی مهندسی می شوند تا سلول های B معیوب که مسئول حمله به پوشش میلین هستند، هدف قرار گیرند. سپس این سلول های اصلاح شده به بدن بازگردانده می شوند تا سیستم ایمنی عملاً دوباره برنامه ریزی شود و تعادل خود را بازیابد.
دکتر کلر رادی، متخصص هماتولوژی و یکی از توسعه دهندگان این روش، توضیح می دهد: «با شناسایی و حذف سلول های معیوب، می توانیم عملکرد سیستم ایمنی را به حالت سالم بازگردانیم و از آسیب بیشتر به سیستم عصبی جلوگیری کنیم.»
این روش به طور بالقوه می تواند سرعت پیشرفت بیماری را کاهش دهد یا حتی در برخی بیماران به توقف کامل آن منجر شود، هرچند هنوز در مرحله آزمایش بالینی اولیه قرار دارد.
اهداف و محدوده کارآزمایی بالینی
این مطالعه محدود به ۱۸ بیمار در نقاط مختلف جهان است و تمرکز اصلی محققان، ارزیابی ایمنی درمان است. علاوه بر این، پاسخ های سیستم ایمنی و تغییرات بالینی بیماران نیز تحت نظر قرار می گیرد تا مشخص شود که این درمان چه تأثیری بر فعالیت بیماری دارد.
یافته های پیشین از آزمایش این روش در بیماران مبتلا به لوپوس نشان داده است که مهندسی سلول های CAR-T می تواند پاسخ های امیدبخش ایمنی ایجاد کند. با این حال، متخصصان تأکید دارند که برای تأیید اثربخشی کامل این روش در ام اس هنوز زمان و مطالعات بیشتری لازم است.
اهمیت درمان های نوین برای بیماران مقاوم به دارو
ام اس یکی از پیچیده ترین بیماری های خودایمنی است و بیماران زیادی با داروهای موجود پاسخ مناسب نمی گیرند یا عوارض جدی تجربه می کنند. روش های نوین مانند CAR-T، با هدف گیری دقیق سلول های آسیب زننده، می توانند گزینه ای مؤثر و شخصی سازی شده برای این دسته از بیماران فراهم کنند.
با پیشرفت تکنولوژی های مهندسی ژنتیک و درمان های سلولی، انتظار می رود که در آینده نزدیک، این روش ها نه تنها به کنترل علائم کمک کنند، بلکه روند تخریب عصبی را متوقف کرده و کیفیت زندگی بیماران را به شکل چشمگیری بهبود بخشند.
چشم انداز آینده
هرچند این درمان در مراحل ابتدایی آزمایش قرار دارد، اما نویدبخش دوران جدیدی در مدیریت بیماری های خودایمنی، به ویژه ام اس، است. اگر نتایج آزمایش های بالینی موفقیت آمیز باشد، درمان CAR-T می تواند به یک گزینه درمانی استاندارد تبدیل شود و امید تازه ای برای بیماران و خانواده های آن ها ایجاد کند.
محققان تأکید دارند که ادامه مطالعات، پایش دقیق بیماران و بهینه سازی روش ها برای اطمینان از ایمنی و اثربخشی درمان، گام های حیاتی در مسیر تبدیل این رویکرد آزمایشی به درمانی گسترده است.
منبع اصلی خبر: پزشکی نیوز