اسم پروپوزال و پروپوزال‌نویسی سردرگمی و استرس را با خود به همراه دارد. برخی دانشجویان، با شنیدن نام پروپوزال، از خود می‌پرسند، پروپوزال چیست؟ چگونه باید پروپوزال بنویسم؟ در انجام پروپوزال باید از چه چیزهایی صحبت کنم؟ اگر قصد نوشتن پروپوزال را دارید، می‌خواهید به مخاطب‌تان ثابت کنید تحقیق‌تان ارزش اجرا شدن و خوانده شدن را دارد. پروپوزال‌نویسی اصول مختص به خودش را دارد که اگر آنها را بشناسید و رعایت‌شان کنید، پروپوزال‌تان پذیرفته خواهد شد. در این مطلب، هر آنچه باید در مورد پروپوزال و پروپوزال‌نویسی بدانید برای‌تان خواهیم گفت. با ما همراه باشید!
هدف از نوشتن پروپوزال چیست؟
پیش از هر چیزی، باید بدانیم هدف از نوشتن پروپوزال چیست! در واقع، پروپوزال می‌نویسید تا استاد راهنمای‌تان را متقاعد کنید موضوع تحقیق‌تان مناسب و قابل مدیریت است. مهمترین کلمه‌ای که در اینجا می‌خواهیم به آن اشاره کنیم «متقاعد کردن» است. به‌عبارت دیگر، پروپوزال باید ایده تحقیقاتی خوبی داشته باشد. اگر نتوانید استاد راهنمای‌تان را متقاعد کنید، باید پروپوزال‌تان را تصحیح کنید. مسلماً، نمی‌خواهید وقت هدر برود و دوباره، بنشینید و پروپوزال بنویسید. بنابراین، قبل از نوشتن پروپوزال، باید با اصول پروپوزال‌نویسی را بدانید تا بتوانید پروپوزالی موفق بنویسید.
در پروپوزال به چه چیزهایی بپردازیم؟
مواردی که در پروپوزال باید نوشته شود
پروپوزال پایان‌نامه باید «چیستی»، «چرایی» و «چگونگی» تحقیق را پوشش دهد. اما منظور از این‌ها چیست؟ اجازه دهید با جزئیات بیشتر به این موضوع بپردازیم:
· عنوان تحقیق چیست؟
پروپوزال باید عنوان تحقیق را، به‌طور شفاف، توضیح دهد. این توضیح باید کامل باشد و هرگونه ابهام را از میان بردارد. عنوان تحقیق‌تان باید محتوای پایان‌نامه‌تان را مشخص کند. برای درک بهتر این موضوع، به مثال زیر توجه کنید:
بررسی عوامل تأثیرگذار بر تبلیغ برند محصولات آرایشی در زنان نسل جوان در بریتانیا
همانطور که ملاحظه می‌کنید، عنوان پروپوزال بی‌نهایت شفاف است. از همین یک سطر می‌توانیم بفهمیم:
- در مورد چه چیزی تحقیق و بررسی می‌شود: عواملی که باعث تبلیغ برند محصولات آرایشی می‌شوند.
- چه افرادی شامل تحقیق می‌شوند: زنان نسل جوان
- تحقیق در چه محیطی انجام می‌گیرد: بریتانیا
اولین قدم در نگارش پروپوزال یافتن عنوانی جامع است.
· چرا این عنوان را انتخاب کرده‌اید؟
پس از انتخاب عنوان، باید بگویید چرا عنوان پیشنهادی‌تان بدیع و مهم است. به‌عبارت ساده، باید شرح دهید که چه چیزی پروپوزال‌تان را منحصربه‌فرد میکند. به عنوانی که در بالا مثال زدیم توجه کنید. چنین تحقیقی در صنعت محصولات آرایشی برای بازاریاب‌ها بسیار مفید خواهد بود. بنابراین، این تحقیق ارزش تجاری دارد. بنابراین، هنگام نوشتن پروپوزال، به یاد داشته باشید که عنوان مورد نظرتان باید مفید باشد.
· روش‌شناسی کارتان را شرح دهید.
در مرحله پروپوزال‌نویسی، باید روش‌شناسی تحقیق و تصمیم‌گیری در مورد طراحی اصلی را شرحد دهید. برخی سوالات مهمی که باید در این مرحله بپرسید عبارتند از:
- تحقیق‌تان را چگونه انجام خواهید داد؟
- آیا طراحی تحقیق مناسب عنوان شما است؟
- آیا برنامه‌تان قابل اجرا است؟
- رویکردتان کمی است یا کیفی؟
- داده‌های‌تان را چگونه جمع‌آوری می‌کنید؟
چگونه داده‌های‌تان را تجزیه‌وتحلیل می‌کنید (به‌طور مثال، تحلیل آماری، تحلیل داده‌های کیفیتی و غیره)؟
ساختار پروپوزال
پس از محتوای پروپوزال، می‌رسیم به ساختار پروپوزال! هر دانشگاه ساختار مشخصی را برای پروپوزال تعیین میکند، اما به طور کلی، هر پروپوزال از پنج عنصر تشکیل می‌شود:
- عنوان توصیفی یا صفحه عنوان
- مقدمه و پیش‌زمینه‌ای در مورد تحقیق
- بحث در مورد حوزه تحقیق
- مروری بر ادبیات
- بحث در مورد طراحی تحقیق پیشنهاد شده (روش‌شناسی)
پروپوزال باید چند صفحه باشد؟
و اما پروپوزال چند صفحه باید باشد؟ تعداد صفحات پروپوزال به عوامل مختلفی مانند دانشگاه، رشته تحصیلی و سطح تحصیلات (به‌طور مثال، کارشناسی، کارشناسی ارشد یا دکترا) بستگی دارد. بنابراین، قبل از شروع پروپوزال، باید از شرایط و قوانین دانشگاه‌تان مطلع شوید. اما به‌طور کلی:
پروپوزال مقطع کارشناسی ارشد بین 2000 تا 3000 کلمه است
تعداد کلمات پروپوزال سطح دکترا از 5000 تا 8000 کلمه متغیر باشد.
اشتباهات رایج در نگارش پروپوزال
حتی اگر اصول نگارش پروپوزال را بشناسید، ممکن است در این مسیر، مرتکب اشتباهاتی شوید. برخی اشتباهات در نگارش پروپوزال بسیار متداول‌اند. در ادامه، از برخی از این اشتباهات رایج را برای‌تان خواهیم گفت:
اشتباه اول: موضوع تحقیق بسیار گسترده است
برخی دانشجویان گمان می‌کنند گستردگی موضوع تحقیق نشانه کامل و جامع بودن آن است. اما این‌طور نیست! موضوع تحقیق نباید خیلی گسترده باشد. برای مثال، موضوعی مانند «تحقیق و بررسی در مورد اعتماد در محل کار» بسیار گسترده است. این عنوان سوالات متعددی را در اذهان برمی‌انگیزد، برای مثال:
چه نوع اعتمادی؟
اعتماد بین چه کسانی؟
در چه نوع محیط کاری؟
در چه نوع صنعتی یا چه صنایعی؟
اشتباه دوم: مطالعه زیربنای نظری ضعیفی دارد
موضوع تحقیق باید برگرفته از تحقیقات فعلی باشد. به‌عبارت دیگر، باید شکافی را در این زمینه پُر کنید، چیزی که تاکنون به اندازه کافی به آن پرداخته نشده است. برای اینکه استاد راهنمای‌تان را متقاعد کنید که موضوع تحقیق‌تان شکافی را در تحقیق پُر میکند، باید زیربنای نظری مستحکمی داشته باشید. برخی نشانه‌های رایجی که در اکثر پروپوزال‌های ضعیف با آنها روبه‌رو می‌شویم عبارتند از:
فقدان کلی منابع و تکیه بر عقاید شخصی به جای متون دانشگاهی.
عدم تصدیق و بحث در مورد مطالعات برجسته در زمینه عنوان پروپوزال.
تاکید بر منابع با کیفیت پایین مانند مقالات در وبلاگ‌ها، وب‌سایت‌های شخصی و غیره.
تاکید بر منابع قدیمی و عدم ادغام تحقیقات اخیر.
اشتباه سوم: موضوع تحقیق به خوبی توجیه نشده است
اگر می‌خواهید پروپوزال‌تان تأئید شود، باید موضوع تحقیق، اهداف و سوالات تحقیق را به‌خوبی توجیه کنید. توجیه ضعیف یکی از علت‌های رد شدن تحقیق است. اما چطور می‌توانید این موارد را توجیه کنید؟ همانطور که پیش‌تر گفتیم، باید بدیع بودن و مهم بودن تحقیق‌تان را ثابت کنید. بدیع بودن بدین معنا است که تحقیق پیشنهادی‌تان جدید است. همچنین باید بتوانید فواید و اهمیت انجام این تحقیق را توضیح دهید.
اهمیت پروپوزال نویسی
پژوهشگران اندکی هستند که درک کاملی از اهمیت پروپوزال داشته باشند و بتوانند اصول اساسی و استاندارد تحقیق را مبنای پروپوزال نویسی قرار دهند. در ساده ترین حالت اگر شما پروپوزال خوبی نگارش کنید می توانید اطمینان داشته باشید که یک تحقیق باکیفیت و کاربردی خواهید داشت. و در مقابل چنانچه پروپوزال شما از کیفیت پایینی برخوردار باشد می توان گفت که پژوهش مفیدی حاصل نخواهد شد.
کلیدی ترین اهمیت نگارش پروپوزال این است که یک مشکل را در جامعه شناسایی کرده و راه حلی کاربردی برای آن ارائه می نماید. اما نگارش پروپوزال از جنبه های دیگر نیز اهمیت داشته و میتواند به پژوهشگر کمک کند. به طور کلی اهمیت پروپوزال در چند بخش کلی قابل دسته بندی است که عبارتند از:
1. مشخص کردن چارچوب تحقیق: پیش از نگارش پایان نامه یا رساله دکتری نیاز است که چارچوب کلی را مشخص کرده و خلاصه ای در مورد محتوای تحقیق بنویسید. زمانی که قصد انجام یک تحقیق را دارید باید اطلاعات دقیقی در مورد ادبیات موضوع، روش تحقیق، جامعه هدف، نمونه، مدل تحقیق و غیره داشته باشید. مشخص کردن چارچوب تحقیق باعث می شود که در زمان نگارش پایان نامه یا رساله دقیقا بدانید به دنبال چه چیزی می گردید.
2. ترسیم چشم انداز تحقیق: یکی از مهمترین ویژگی های پروپوزال این است که پس از مشخص شدن موضوع تحقیق به پژوهشگر کمک میکند تا بتواند روابط بین فاکتورهای تحقیق را درک کرده و چشم انداز روشنی از نتایج تحقیق داشته باشد. معمولا این چشم انداز با مطالعه ادبیات موضوع و مقالات متعدد بدست می آید. اهمیت پروپوزال این است که به پژوهشگر کمک می کند تا دریابد تحقیق چه دستاوردهایی خواهد داشت و روابط احتمالی بین فاکتورهای تحقیق چگونه است.
3. تقویت مهارت تفکر انتقادی: یکی از مهارت های بسیار اساسی در فرآیند تحقیق علمی مربوط به تفکر انتقادی است. زمانی که قصد نگارش یک پروپوزال را دارید باید با دید انتقادی به مفاهیم و موضوعات بنگرید و آنها را ارزیابی کنید. سعی کنید تمامی مسائلی که با آن روبرو می شوید را از جنبه های مختلف بررسی کرده و در بین مقالات مختلف به دنبال جواب سوالات تان باشید. تقویت مهارت تفکر انتقادی موجب می شود که بتوانید تحقیقی با کانتریبیوشن بالاتر تهیه و آماده کنید.
4. آشنایی با ساختار یک تحقیق: یکی از جنبه های بسیار مهم نگارش پروپوزال یا پروپوزال نویسی این است که موجب می شود با ساختار و فرمت استاندارد نگارش یک تحقیق آشنا شوید. زمانی که می خواهید یک پروپوزال را به رشته تحریر درآورید باید به صورت خلاصه محتوایی را برای بخش مقدمه، ادبیات موضوع، روش تحقیق، فرضیات، سوالات و غیره تهیه کنید که موجب می شود دید مناسبتری نسبت به ساختار تحقیق علمی پیدا کنید.
5. کاربردی ساختن فرآیند پژوهش: به شما می آموزد که هر تحقیقی که در جامعه انجام می شود باید دستاوردهای کاربردی داشته و مشکلی را حل نماید و معمولا چنین تحقیقاتی در جایگاه بسیار بالای علمی قرار خواهند گرفت.
6.اهمیت برنامه ریزی در تحقیق: پروپوزال نویسی به پژوهشگران می آموزد که برنامه ریزی و مشخص کردن جدول زمانی برای انجام یک پروژه از اهمیت بالایی برخوردار است. اهمیت پروپوزال در این است که تابع یک جدول زمانی بوده و به کارهای محقق نظم می دهد.
سخن آخر
تا به اینجا، با اصول نگارش پروپوزال، ساختار پروپوزال و اشتباهات رایج هنگام نوشتن آن آشنا شدید. هنگام نوشتن پروپوزال، هدف اصلی نوشتن پروپوزال را به یاد داشته باشید: متقاعد کردن. این طرح پیشنهادی باید حاکی از بدیع و مهم بودن پژوهش‌تان باشد. بنابراین، اگر بتوانید روی متقاعد کردن تمرکز کنید، نصف مسیر را پیموده‌اید. حتماً در پروپوزال به چیستی، چرایی و چگونگی موضوع بپردازید و تفاوت بین هدف کلی تحقیق و چگونگی رسیدن به آن هدف و سوالات تحقیق را بشناسید.
