تاریخچه موزه جواهرات ملی ایران
موزه جواهرات ملی تهران |معرفی آثار و تاریخچه
با اینکه همواره سخنانی درباره به تاراج رفتن ثروت ملی و جواهرات سلطنتی به میان آمده و تصور می‌شود چیزی از خزانه و گنجینه‌های تاریخی گرانبها نمانده ولی هنوز بخش قابل توجهی از آن در موزه جواهرات ملی نگهداری می‌شود که می‌تواند هر بازدیدکننده ای که به تهران سفر میکند را به حیرت وا دارد. موزه جواهرات ملی یکی از موزه های تهران در ساختمان بانک مرکزی قرار دارد و جواهرات ارزشمندی از فتوحات قرن‌های گذشته و هدایا و متعلقات سلطنتی را در معرض بازدید عموم قرار داده است.
چرا بازدید از موزه جواهرات ملی پیشنهاد می‌شود؟
در این موزه آثاری پوشیده از گوهرهای قیمتی مثل الماس و مروارید نگهداری می‌شود.
در موزه جواهرات ملی بزرگترین الماس صورتی جهان یعنی الماس دریای نور را می‌بینید.
اگر به طراحی‌های منحصر به فرد جواهرات و طلا علاقمندید، بازدید از این موزه به شما پیشنهاد می‌شود.
گنج‌های خزانه جواهرات ملی شامل مجموعه‌ای از باارزش‌ترین و قیمتی‌ترین جواهرات کشور و حتی دنیاست.
با توجه به همه این ویژگی‌ها می‌توان با اطمینان گفت که موزه جواهرات ملی از مهم‌ترین موزه های ایران و جاهای دیدنی به شمار می‌رود.
تاریخچه موزه جواهرات ملی
بعد از اینکه آثار برجسته و سنگ‌های قیمتی تاریخ پرفراز و نشیبی را پشت سر گذاشتند، در سال ۱۳۱۶ راهشان به خزانه بانک ملی ایران باز شد و بعد از ساخته شدن خزانه فعلی در سال ۱۳۳۴، طولی نکشید که بانک مرکزی تاسیس شد و بالاخره در سال ۱۳۳۹ صیانت و نگهداری از این جواهرات به بانک مرکزی سپرده شد. این جواهرات به نوعی در قصه‌های تاریخی و حتی افسانه‌ها یاد شده‌اند و در هر دوره تاریخی سرنوشت متفاوتی برایشان رقم خورده است.
آن طور که می‌گویند بار اول شاهان صفوی گوهرهای گرانبهایی را از هند، فرانسه، بریتانیا و عثمانی خریداری و گنجینه را دور هم آوردند؛ ولی بعد از به یغمارفتن این گنجینه، نادرشاه برای پس گرفتنشان به هندوستان لشکرکشی کرد و در کنار این جواهرات، غنیمت‌های زیادی را به همراه خود آورد. نادرشاه بخش بزرگی از این گنجینه را پیشکش آستان مقدس رضوی، حاکمان، عامران و سپاهیان کرد.
بعدها در نتیجه غارت احمد بیک افغان، گوهری همچون الماس کوه نور برای همیشه از دست رفت و در نهایت به ملکه ویکتوریا اهدا شد. دوره‌های قاجار و پهلوی ایام بی دغدغه ای برای گنجینه‌های ملی بودند و حتی در این قرن ها آثار زیادی ساخته شد تا سنگ های قیمتی تزیین بی بدیلی برای آن ها باشد. البته باید خاطر نشان کرد که ۲ گوهر از این گنجینه که یکی فیروزه استخراج شده از معادن نیشابور و دیگری مروارید صید شده از خلیج فارس بود در سال های اخیر به این خزانه افزوده شده است.
نکات بازدید از موزه جواهرات تهران
به یاد داشته باشید پس از رزرو هتل و حرکت به سمت موزه جواهرات سلطنتی، به همراه بردن دوربین یا تلفن همراه به داخل موزه ممنوع است؛ پس امکان عکاسی از این مجموعه را نخواهید داشت. ضمنا ورود به این موزه فقط برای افراد بالای ۱۲ سال ممکن است. بعد از اینکه به چهارراه استانبول رسیدید و ساختمان بانک مرکزی را دیدید، به سمت در کوچکی که در بالای پله های ساختمان می‌بینید بروید. نگهبان شما را به سمت سالن‌ها و گیت‌های بازرسی راهنمایی میکند.
گنجینه های موزه ملی جواهرات ایران
پس از کشمکش‌های بسیار بالاخره جواهرات سلطنتی ایران در دوران قاجاریه به آرامش رسیدند و جمع‌آوری و ضبط شدند. بسیاری از آنها توسط هنرمندان ایرانی در ساخت تاج‌ها و تخت‌های پادشاهی مورد استفاده قرار گرفتند و مقدار زیادی فیروزه نیشابور و مروارید خلیج فارس نیز به این خزانه اضافه شد.
اگرچه تمامی سنگ‌ها و جواهرات موجود در موزه ملی جواهرات ایران زیبایی خیره کننده‌ای دارند، اما تلفیق شدن برخی از آنها با هنر و ذوق ایرانیان زمان گذشته باعث شده تا بیشتر از جواهرات دیگر خود نمایی کنند. در ادامه با زیباترین و معروف‌ترین گنجیه‌های موزه ملی جواهرات آشنا خواهیم شد.
۱. تخت طاووس؛ تخت خورشید فتحعلی شاه
این تخت زیبا به دستور فتحعلی شاه ساخته شد چرا که نمونه قبلی آن پس از مرگ نادرشاه تکه تکه شد و به غارت رفت. خورشید بالای تخت نمایانگر آفتابی است که معتقد بودند همیشه بر سر قبله عالم می‌تابد. تلفیق چوب با طلا و سنگ‌های رنگارنگ قیمتی و کهن چنان جلال و شکوهی به این تخت بخشیده‌اند که چشم‌ها را به خود خیره میکند و انسان انگشت به دهان از تجمع این همه زیبایی و ثروت در یک تخت پادشاهی می‌ماند. این تخت پس از ازدواج فتحعلی شاه با طاووس تاج‌الدوله به تخت طاووس تغییر نام پیدا کرد و پیش از انتقال به موزه جواهرات ملی در کاخ گلستان نگهداری می‌شد.
۲. تاج فرح پهلو؛ تلفیق هنر و ظرافت
یکی دیگر از جواهرات سلطنتی ایران تاج فرح پهلوی است. از آنجا که فرح پهلوی به عنوان اولین زن در تاریخ ایران تاج‌گذاری شد، این تاج به زیبایی طراحی گردید و ساخته شد. گروهی متشکل از جواهرسازان فرانسوی وظیفه ساخت این تاج را بر عهده گرفتند و با استفاده از طلای سفید، الماس و سنگ‌های باارزشی از جمله زمرد سبز، مروارید، یاقوت و… تاج زیبا و درخشانی با وزن ۲ کیلوگرم ساختند.
۳. دریای نور؛ دریای از درخشندگی
الماس دریای نور، زوج پرآوازه کوه نور است که به عنوان یکی از بزرگترین الماس‌های موجود در جهان شناخته می‌شود. دریای نور از نوع الماس‌های صورتی است و ۱۸۲ قیراط وزن دارد. الماس‌های صورتی از کمیاب‌ترین نوع الماس محسوب می‌شوند. زیبایی الماس دریای نور باعث شده به داستان‌های کهن ایرانی مرتبط شود و برخی نقل کنند که دسته شمشیر افراسیاب به این الماس گلبهی رنگ مزین بوده و رستم نیز در جنگ‌ها از این شمشیر استفاده کرده است. به‌علاوه ناصرالدین شاه اعتقاد داشت که این جواهر زینت بخش تاج کوروش کبیر نیز بوده است. بالاخره با تمام جنگ‌ها و کشکمکش‌ها امروزه این الماس درخشان در کمال آرامش، در موزه جواهرات ملی ایران نگهداری می‌شود.
۴. تاج پهلوی؛ باشکوه و گرانبها
قدمت این تاج نیز به دوره پهلوی باز می‌گردد و به دستو رضا شاه برای تاج گذاری فرزندش محمدرضا ساخته و مورد استفاده قرار گرفت. جواهرات زیادی اعم از طلا، نقره، مروارید، الماس، یاقوت و زمرد و دیگر سنگ‌های کمیاب و گرانبها بر روی این تاج خودنمایی می‌کنند.
۵. کره جواهر نشان؛ سفر به دنیای جواهرها
باید اعتراف کرد که برخی از جواهرات موجود در موزه جواهرات چهارراه استانبول، فراموش‌شدنی نیستند. یکی از این جواهرات زیبا و اعجاب انگیز، کره جواهر نشان ناصرالدین شاه است که در دنیا نظیر ندارد. این کره زیبا در سال ۱۲۹۱ هجری قمری ساخته شد. تجمع هنرمندانه سنگ‌های درشت گرانبها و جواهرات روی یک سطح کروی به قدری زیباست که افراد احساس میکند به یک سفر کوتاه در دل دنیایی پر از ثروت، نور و زیبایی رفته‌اند.
کره جواهرنشان اثری بسیار هنرمندانه است که مهارت و خلاقیت هنرمندان و صنعت‌گران آن دوره را به رخ تمام جهانیان می‌کشد. وزن پایه این کره حدود ۳۴ کیلوگرم است و با ۵۱ هزار و ۳۶۶ قطعه جواهر زینت داده شده تا جلوه بسیار زیباتری پیدا کند. قطر کره جواهر نشان ناصرالدین شاه تقریبا ۶۶ سانتی‌متر است و روی آن دریاها با سنگ زمرد و خشکی‌ها با یاقوت مشخص شده‌اند. اگرچه موقعیت کشورها روی این کره به درستی مشخص نشده است، اما این موضوع از زیبایی و جلوه آن چیزی کم نمی‌کند.
۶. تاج کیانی؛ نگین جواهرات سلطنتی ایران
یکی از زیباترین تاج‌های پادشاهی موجود در موزه جواهرات ملی ایران، تاج کیانی است. این تاج به دستور فتحعلی شاه ساخته شد و در آن تعداد زیادی مروارید یاقوت، زمرد و… به چشم می‌خورد. تاج کیانی سبک تاج‌های دوران ساسانی را دارد و در جلوی آن شاخه‌هایی از جواهرات ساخته شده است که مانند انوار خورشید است و نمادی از فر و ایزد تلقی می‌شود.
۷. تخت نادری؛ تخت مجلل شاهان ایرانی
اگر بخواهیم هنر و مهارت جواهرسازان و صنعت‌گران ایرانی را که با استفاده از جواهرات سلطنتی ایران تهیه شده به جهانیان معرفی کنیم، تخت نادری مثال بسیار مناسبی است. این تخت که با دستور فتحعلی شاه ساخته شده است، پشت‌انداز زیبایی مانند دم طاووس دارد که با جواهرات درشت و خوش‌رنگ تزئین شده و زیبایی خیره‌کننده‌ای دارد. در دیواره پله‌های این تخت نقاشی‌های زیبایی از اژدها، شیر و پلنگ جواهرنشان به چشم می‌خورد که بر ابهت آن می‌افزاید. از این تخت در مواقع سفر برای حمل پادشاه استفاده می‌شد اما امروزه در موزه ملی جواهرات ایران قرار دارد.
۸. سایر گنجینه‌ها
جواهرات و لوازم آراسته شده به سنگ‌های گرانبها در موزه جواهرات ملی ایران به قدری زیاد است که ذکر نام همه آنها تمامی ندارد. جالب است بدانید که استفاده از این جواهرات تنها به ساخت تاج و تخت محدود نمی‌شود و تقریبا تمام وسایل سلطنتی جواهرنشان بودند. برخی از این وسایل عبارتند از:
- ظروف غذا
- کوزه و قلیان‌های جواهر نشان
- جقه‌های شاهی
- انفیه‌دان
- شمعدان
- شمشیر و خنجر جواهرنشان
- سپر نادری
- سنجاق و گل سینه
- نشان‌ها و مدال‌های آراسته به جواهر
- شنل و کلاه‌های پهلوی
- ساعت
- اسفنددان
- آویزپرده
- آفتابه و لگن مرصع‌کاری شده