شهر آستانا
تصور شهری که در کمتر از سه دهه از یک شهر کوچک استپ های آسیای میانه به پایتختی مدرن بلندپروازانه و نمادی از آینده نگری تبدیل شده ممکن است دور از ذهن به نظر برسد. اما این دقیقاً همان داستان آستانا پایتخت جمهوری قزاقستان است. شهری که با سرعت خیره کننده ای رشد کرده و امروز به عنوان یک مرکز سیاسی اقتصادی و فرهنگی مهم در منطقه شناخته می شود. بسیاری از مسافران و علاقه مندان به کشف مقاصد نوظهور در مورد این شهر کنجکاو هستند: آستانا کجاست؟ چه جاذبه هایی دارد؟ زندگی در آن چگونه است و برای سفر به این پایتخت مدرن چه نکاتی را باید در نظر گرفت؟ شناخت این شهر نوساز با معماری های خاص و برنامه ریزی دقیق شهری می تواند تجربه ای متفاوت از آسیای مرکزی را پیش روی شما قرار دهد.
معرفی شهر آستانا
آستانا که برای مدتی با نام نورسلطان نیز شناخته می شد قلب تپنده قزاقستان و یکی از جوان ترین پایتخت های جهان است. این شهر در سال ۱۹۹۷ به عنوان پایتخت جدید قزاقستان انتخاب شد و از آن زمان تاکنون شاهد تحولات عظیم و سرمایه گذاری های گسترده ای بوده است. هدف از این انتقال توسعه متوازن کشور و ایجاد یک نماد ملی جدید بود. امروز آستانا با ساختمان های مدرن آسمان خراش های درخشان و بناهای یادبود منحصربه فرد چهره ای کاملاً متفاوت از گذشته خود دارد. این شهر نه تنها مرکز اداری و سیاسی کشور است بلکه به سرعت در حال تبدیل شدن به یک مرکز بین المللی برای کسب وکار فرهنگ و گردشگری است. آستانا با ترکیبی از معماری آینده نگر و المان های فرهنگی قزاقی تجربه ای بی نظیر را برای بازدیدکنندگان فراهم می کند.
موقعیت جغرافیایی و آب و هوای آستانا
آستانا در شمال مرکزی قزاقستان در دشت های وسیع و مسطح استپ قزاق واقع شده است. این موقعیت جغرافیایی آب و هوایی شدیداً قاره ای برای شهر به ارمغان آورده است. تابستان ها در آستانا می توانند بسیار گرم باشند با دمای هوا که گاهی از ۳۰ درجه سانتی گراد فراتر می رود و نور خورشید فراوان است. در مقابل زمستان ها بسیار سرد و طولانی هستند. دمای هوا به راحتی به زیر ۲۰- درجه سانتی گراد می رسد و بارش برف سنگین و بادهای سرد از ویژگی های این فصل است. اختلاف دمای بین تابستان و زمستان در آستانا یکی از بزرگترین اختلاف دماها در میان پایتخت های جهان است. این شرایط آب و هوایی تأثیر قابل توجهی بر زندگی روزمره معماری شهر و زمان مناسب برای سفر دارد.
تاریخچه آستانا پایتخت قزاقستان
تاریخچه آستانا به عنوان یک پایتخت نسبتاً کوتاه اما بسیار پرتحول است. این شهر در ابتدا در سال ۱۸۳۰ به عنوان یک قلعه قزاق به نام آقمولا (Akmola) تأسیس شد. بعدها در دوران شوروی نام آن به سِلینوگراد (Tselinograd) تغییر یافت و به مرکز یک منطقه کشاورزی مهم تبدیل شد. پس از استقلال قزاقستان از اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ نام شهر دوباره به آقمولا بازگشت. نقطه عطف تاریخ این شهر در ۶ می ۱۹۹۸ رخ داد زمانی که رسماً به عنوان پایتخت جدید قزاقستان معرفی شد و نام آن به آستانا به معنی «پایتخت» در زبان قزاقی تغییر یافت. این تصمیم به دستور نورسلطان نظربایف رئیس جمهور وقت با هدف تمرکززدایی از پایتخت قبلی (آلماتی) و توسعه مناطق مرکزی و شمالی کشور اتخاذ شد. از آن زمان آستانا با برنامه ریزی شهری مدرن و ساخت وسازهای عظیم به سرعت به یک شهر بین المللی تبدیل شده است.
جاذبه های گردشگری آستانا
آستانا شهری است که با جاذبه های معماری مدرن و نمادین خود شناخته می شود. این شهر مجموعه ای از ساختمان ها و بناهای دیدنی را در خود جای داده که هر یک به نوبه خود داستانی از هویت و آرزوهای قزاقستان نوین را روایت می کنند. این جاذبه ها عمدتاً در مرکز شهر جدید و در امتداد بلوار نورژول (Nurzhol Boulevard) قرار دارند و بازدید از آن ها تصویری جامع از تحول این پایتخت را به دست می دهد. از سازه هایی با طراحی آینده نگر گرفته تا موزه ها و فضاهای فرهنگی آستانا مقصدی جذاب برای علاقه مندان به معماری مدرن و تاریخ معاصر است. این بخش به معرفی برجسته ترین این مکان ها می پردازد.
برج بایتِرِک نماد آستانا
برج بایترک بدون شک شناخته شده ترین نماد شهر آستانا و یکی از برجسته ترین سازه های آن است. این برج ۱۰۵ متری که در سال ۲۰۰۲ تکمیل شد نمایانگر یک داستان افسانه ای در فرهنگ قزاقی است؛ داستان درخت زندگی و تخم طلایی پرنده شادی سامروک که در بالای آن قرار دارد. سازه اصلی برج از شبکه ای از فلز سفید تشکیل شده و در بالای آن کره ای بزرگ و طلایی رنگ قرار گرفته است. بازدیدکنندگان می توانند با آسانسور به بالای کره صعود کرده و از سکوی دید پانورامیک آن چشم اندازی ۳۶۰ درجه از شهر مدرن آستانا و بلوار نورژول را تماشا کنند. در داخل کره نیز دست یادبودهایی از رئیس جمهور سابق قزاقستان نورسلطان نظربایف از جمله اثر دست او وجود دارد که بازدیدکنندگان می توانند دست خود را روی آن قرار دهند. بایترک نه تنها یک جاذبه گردشگری است بلکه نمادی از استقلال توسعه و آینده روشن قزاقستان محسوب می شود.
کاخ ریاست جمهوری آک اوردا
کاخ ریاست جمهوری آک اوردا (Akorda Presidential Palace) یکی دیگر از بناهای باشکوه و مهم در آستانا است. این ساختمان رسمی محل کار و دفتر رئیس جمهور قزاقستان است و در انتهای بلوار نورژول قرار دارد. آک اوردا به معنی «اردوی سفید» یا «مقر سفید» است و با معماری کلاسیک و نمای سفید باشکوه خود نمادی از اقتدار و دولت قزاقستان محسوب می شود. این کاخ در سال ۲۰۰۴ تکمیل شده و دارای پنج طبقه است که شامل دفاتر اداری سالن های کنفرانس سالن های پذیرایی رسمی و یک سالن بزرگ برای برگزاری مراسم دولتی است. اگرچه امکان بازدید عمومی از داخل کاخ وجود ندارد اما نمای خارجی و محوطه اطراف آن که با پرچم قزاقستان و فضای سبز آراسته شده یکی از نقاط کلیدی برای عکاسی و مشاهده معماری رسمی شهر است. موقعیت این کاخ در کنار رودخانه ایشیم (Ishim) و در نزدیکی سایر بناهای مهم دولتی بر اهمیت آن می افزاید.
مسجد جامع نور آستانا
مسجد جامع نور آستانا (Hazret Sultan Mosque) یکی از بزرگترین مساجد در آسیای مرکزی و یکی از زیباترین بناهای مذهبی در آستانا است. نام «حضرت سلطان» به یکی از صوفیان بزرگ ترکستان خواجه احمد یسوی اشاره دارد. این مسجد عظیم در سال ۲۰۱۲ افتتاح شد و با گنبدهای فیروزه ای و مناره های بلند خود جلوه ای خیره کننده در خط افق شهر ایجاد کرده است. معماری مسجد ترکیبی از سبک های سنتی اسلامی و المان های مدرن قزاقی است. فضای داخلی آن نیز بسیار بزرگ و با شکوه بوده و با فرش های دستباف لوسترهای بزرگ و تزئینات هنری زیبا آراسته شده است. این مسجد ظرفیت پذیرش هزاران نمازگزار را دارد و نه تنها یک مکان عبادی مهم برای مسلمانان است بلکه به عنوان یک جاذبه فرهنگی و معماری بازدیدکنندگان از هر دین و فرهنگی را به خود جذب می کند. موقعیت آن در نزدیکی کاخ صلح و سازش و موزه ملی قزاقستان بازدید از آن را آسان تر می کند.
کاخ صلح و سازش هرم صلح
کاخ صلح و سازش (Palace of Peace and Reconciliation) که با نام «هرم صلح» نیز شناخته می شود یکی از منحصربه فردترین سازه های معماری در آستانا و نمادی از همزیستی مسالمت آمیز ادیان و فرهنگ ها در قزاقستان است. این بنای هرمی شکل که توسط معمار مشهور بریتانیایی نورمن فاستر طراحی شده در سال ۲۰۰۶ افتتاح شد. ارتفاع آن ۶۲ متر و قاعده آن نیز ۶۲ در ۶۲ متر است. هدف از ساخت این هرم میزبانی کنگره رهبران ادیان جهانی و سنتی است که هر چند سال یک بار در آستانا برگزار می شود. بخش های مختلف هرم شامل یک سالن اپرا در پایین فضاهای کنفرانس موزه ها و گالری ها و در بالای آن یک سالن شیشه ای مدور به نام «گهواره» است که نمادی از وحدت و صلح است. طراحی شفاف بالای هرم نمادی از گشودگی و پذیرش است و این بنا را به یکی از دیدنی ترین نقاط شهر تبدیل کرده است.
موزه ملی قزاقستان
موزه ملی قزاقستان (National Museum of Kazakhstan) بزرگترین موزه در این کشور و یکی از مهم ترین مراکز فرهنگی آستانا است. این موزه مدرن که در سال ۲۰۱۴ افتتاح شد در نزدیکی میدان استقلال و در مجاورت بنای یادبود «قزاق اِلی» (Kazakh Eli) قرار دارد. ساختمان موزه خود یک اثر معماری چشمگیر با نمای شیشه ای بزرگ و طراحی مدرن است. مجموعه های موزه ملی بسیار گسترده و متنوع بوده و تاریخ فرهنگ هنر و قوم نگاری قزاقستان را از دوران باستان تا به امروز پوشش می دهند. از اشیاء باستانی کشف شده در کاوش های باستان شناسی گرفته تا نمایشگاه هایی درباره تاریخ معاصر سنت های عشایری هنر مدرن و حتی نمایشگاه هایی با محوریت شهر آستانا و آینده قزاقستان همه در این موزه یافت می شوند. بازدید از موزه ملی فرصتی عالی برای آشنایی عمیق تر با میراث غنی و هویت ملی قزاقستان است.
آستانا اکسپو ۲۰۱۷ و منطقه آن
آستانا در سال ۲۰۱۷ میزبان نمایشگاه بین المللی اکسپو (Expo 2017) با موضوع «انرژی آینده» بود و منطقه اکسپو که برای این رویداد ساخته شد اکنون به یکی از جاذبه های اصلی شهر تبدیل شده است. ساختمان اصلی و نمادین این منطقه سازه ای کروی شکل و عظیم به نام «نور عالم» (Nur Alem) است که به معنی «جهان نور» است. این کره ۸۰ متری بزرگترین ساختمان کروی در جهان در زمان ساخت خود بود و به عنوان موزه انرژی آینده عمل می کند. اطراف نور عالم پاویون های ملی کشورهای مختلف قرار داشتند که اکنون برخی از آن ها به فضاهای نمایشگاهی تجاری و فرهنگی تبدیل شده اند. منطقه اکسپو با فضای مدرن معماری نوآورانه و امکانات رفاهی مکانی محبوب برای پیاده روی تفریح و بازدید از نمایشگاه های مختلف است. این منطقه نمادی از تمرکز قزاقستان بر آینده و فناوری های نوین است.
فرهنگ و زندگی مردم در آستانا
فرهنگ و زندگی در آستانا ترکیبی جذاب از سنت های قزاقی و مدرنیته ای است که در نتیجه تبدیل شدن به پایتخت نوین شکل گرفته است. این شهر با وجود سرعت بالای توسعه و ساخت وسازهای مدرن ریشه های خود را فراموش نکرده است. زندگی در آستانا به خصوص در مقایسه با شهرهای قدیمی تر قزاقستان مانند آلماتی حس و حال متفاوتی دارد. این شهر جوان تر بین المللی تر و پویا تر است. در ادامه به بررسی سه جنبه مهم از فرهنگ و زندگی در این پایتخت می پردازیم.
معماری مدرن آستانا
معماری بدون شک یکی از برجسته ترین ویژگی های آستانا و نمادی از هویت جدید این شهر است. پس از انتخاب آستانا به عنوان پایتخت دولت قزاقستان سرمایه گذاری عظیمی در ساخت و سازهای جدید انجام داد و از معماران برجسته بین المللی برای طراحی بناهای مهم دعوت کرد. نتیجه این تلاش ها شهری است با مجموعه ای خیره کننده از ساختمان های مدرن آسمان خراش ها بناهای یادبود و سازه های نمادین که بسیاری از آن ها در امتداد بلوار نورژول قرار دارند. سبک معماری در آستانا بسیار متنوع است از سازه های آینده نگر و انتزاعی مانند برج بایترک و هرم صلح گرفته تا ساختمان های دولتی با معماری کلاسیک جدید مانند کاخ آک اوردا. این تنوع در طراحی آستانا را به یک نمایشگاه فضای باز از معماری معاصر تبدیل کرده و آن را از سایر شهرهای منطقه متمایز می سازد.
مردم و زبان در آستانا
آستانا شهری چند فرهنگی است که میزبان مردمی از قومیت ها و پیشینه های مختلف است اگرچه اکثریت جمعیت را قزاق ها تشکیل می دهند. به دلیل تاریخ طولانی قزاقستان به عنوان بخشی از اتحاد جماهیر شوروی و همچنین موقعیت جغرافیایی آن زبان روسی نیز به طور گسترده در این شهر صحبت می شود و در بسیاری از محیط ها به خصوص در ادارات دولتی و کسب وکارها همراه با زبان قزاقی به عنوان زبان دوم رایج است. در آستانا به ویژه در میان نسل جوان و در بخش های مرتبط با گردشگری و تجارت بین المللی آشنایی با زبان انگلیسی نیز رو به افزایش است. مردم آستانا عموماً مهمان نواز و کنجکاو نسبت به خارجی ها هستند. با توجه به سرعت رشد شهر و مهاجرت از مناطق دیگر قزاقستان و کشورهای همسایه آستانا شهری پویا با جمعیتی جوان و در حال تغییر است.
غذاهای محلی و رستوران های آستانا
صحنه غذایی در آستانا بازتابی از تنوع فرهنگی قزاقستان و تأثیرات منطقه ای است. غذاهای سنتی قزاقی اغلب بر پایه گوشت (به خصوص گوشت اسب گوسفند و گاو) و محصولات لبنی استوار هستند. یکی از مشهورترین غذاها «بش بارماق» (Beshbarmak) است که از گوشت آب پز و ورقه های پاستا تشکیل شده و به صورت سنتی با دست خورده می شود. غذاهای دیگری مانند «پلو» (Pilaf) «مانتی» (Manti – نوعی کوفته بزرگ) و «لاگمان» (Lagman – سوپ نودل) که تأثیراتی از آشپزی آسیای مرکزی روسی و اویغوری دارند نیز بسیار محبوب هستند. آستانا به عنوان یک پایتخت مدرن مجموعه ای گسترده از رستوران ها را ارائه می دهد از رستوران های سنتی قزاقی و آسیای مرکزی گرفته تا رستوران های بین المللی با انواع غذاهای اروپایی آسیایی و سایر نقاط جهان. این تنوع آستانا را به مقصدی جذاب برای علاقه مندان به کشف طعم های جدید تبدیل کرده است.
حمل و نقل در شهر آستانا
سیستم حمل و نقل در آستانا مانند سایر بخش های شهر در سال های اخیر توسعه قابل توجهی یافته است تا پاسخگوی نیازهای یک پایتخت در حال رشد باشد. با توجه به فاصله نسبتاً زیاد میان بخش های مختلف شهر و همچنین شرایط آب و هوایی داشتن سیستم حمل و نقل کارآمد برای ساکنان و بازدیدکنندگان اهمیت زیادی دارد. آستانا دارای یک فرودگاه بین المللی مدرن است و شبکه حمل و نقل عمومی آن نیز شامل اتوبوس و تاکسی است. برنامه ریزی برای استفاده از این سیستم ها بخش مهمی از تجربه سفر به این شهر است.
فرودگاه بین المللی نورسلطان نظربایف
فرودگاه بین المللی نورسلطان نظربایف (Nursultan Nazarbayev International Airport – IATA: NQZ) دروازه اصلی هوایی شهر آستانا و یکی از شلوغ ترین فرودگاه های قزاقستان است. این فرودگاه که در فاصله حدود ۱۷ کیلومتری جنوب شرقی مرکز شهر قرار دارد پروازهای داخلی و بین المللی متعددی را مدیریت می کند. پس از تغییر نام پایتخت از آستانا به نورسلطان نام فرودگاه نیز به نام رئیس جمهور سابق تغییر یافت اما با بازگشت نام شهر به آستانا نام فرودگاه همچنان نورسلطان نظربایف باقی مانده است. فرودگاه دارای امکانات مدرنی است و دسترسی از آن به مرکز شهر از طریق تاکسی اتوبوس های شاتل یا خدمات ترانسفر امکان پذیر است. این فرودگاه نقش حیاتی در اتصال آستانا به جهان و تسهیل تردد مسافران و بار دارد.
حمل و نقل عمومی آستانا
سیستم حمل و نقل عمومی اصلی در آستانا شبکه گسترده ای از خطوط اتوبوسرانی است. اتوبوس ها بخش های مختلف شهر را به هم متصل می کنند و روشی نسبتاً مقرون به صرفه برای جابجایی هستند. در سال های اخیر سیستم اتوبوسرانی مدرن تر شده و شامل خطوط سریع السیر و اتوبوس های جدیدتر شده است. پرداخت کرایه معمولاً از طریق کارت های الکترونیکی حمل و نقل انجام می شود. علاوه بر اتوبوس تاکسی ها نیز به طور گسترده در دسترس هستند. استفاده از اپلیکیشن های تاکسی آنلاین نیز در آستانا رایج است و می تواند گزینه مناسبی برای جابجایی سریع و راحت باشد. با توجه به اینکه آستانا یک شهر نسبتاً مسطح است دوچرخه سواری نیز در فصول گرم تر می تواند گزینه ای برای گشت و گذار در برخی مناطق باشد اما مسافت های طولانی و شرایط آب و هوایی در بیشتر ایام سال اتوبوس و تاکسی را به گزینه های اصلی تبدیل می کند. لازم به ذکر است که آستانا در حال حاضر سیستم مترو ندارد اما پروژه هایی برای توسعه حمل و نقل ریلی سبک در دست بررسی بوده اند.
راهنمای سفر به آستانا
سفر به آستانا تجربه ای متفاوت از بازدید از یک پایتخت آسیای مرکزی است. این شهر مدرن با معماری های چشمگیر و فضاهای وسیع نیازمند برنامه ریزی دقیق برای بهره مندی حداکثری از سفر است. از انتخاب بهترین زمان برای بازدید با توجه به شرایط آب و هوایی خاص شهر گرفته تا یافتن اقامتگاه مناسب و آگاهی از نکات مهم قبل از سفر همه و همه در داشتن سفری دلپذیر و بی دغدغه به آستانا نقش دارند. در این بخش راهنمایی های کاربردی برای کسانی که قصد سفر به این پایتخت نوین قزاقستان را دارند ارائه می شود.
بهترین زمان برای بازدید از آستانا
با توجه به آب و هوای شدیداً قاره ای آستانا انتخاب زمان مناسب برای سفر اهمیت زیادی دارد. بهترین زمان برای بازدید از آستانا معمولاً در فصل تابستان یعنی ماه های ژوئن جولای و آگوست است. در این ماه ها هوا گرم تر و روزها طولانی تر هستند که برای گشت و گذار در فضای باز و بازدید از جاذبه های شهر ایده آل است. فصل بهار (آوریل و می) و پاییز (سپتامبر و اکتبر) نیز می توانند زمان های مناسبی باشند اگرچه هوا ممکن است کمی خنک تر باشد و احتمال بارندگی یا وزش باد وجود دارد. زمستان های آستانا بسیار سرد هستند و دما به شدت کاهش می یابد. اگرچه برخی فعالیت های زمستانی مانند اسکیت روی یخ ممکن است در دسترس باشند اما گشت و گذار در شهر در هوای آزاد بسیار چالش برانگیز خواهد بود. بنابراین برای اکثر گردشگران تابستان بهترین گزینه است.
اقامت و هتل ها در آستانا
آستانا به عنوان یک پایتخت در حال رشد و مرکز بین المللی طیف گسترده ای از گزینه های اقامتی را برای مسافران ارائه می دهد. از هتل های لوکس پنج ستاره با برندهای بین المللی گرفته تا هتل های بوتیک اقامتگاه های میان رده و حتی آپارتمان های اجاره ای همه در این شهر یافت می شوند. بسیاری از هتل های مدرن و لوکس در مرکز شهر جدید به خصوص در نزدیکی بلوار نورژول و جاذبه های اصلی قرار دارند که دسترسی به نقاط دیدنی را آسان می کند. برای مسافرانی که به دنبال گزینه های مقرون به صرفه تر هستند هتل ها و مهمان خانه هایی در مناطق کمی دورتر از مرکز نیز وجود دارند. توصیه می شود پیش از سفر به خصوص در فصل اوج گردشگری (تابستان) اقامتگاه خود را رزرو کنید. انتخاب هتل یا آپارتمان مناسب بستگی به بودجه اولویت ها و برنامه سفر شما دارد.
نکات مهم قبل از سفر به آستانا
قبل از سفر به آستانا آگاهی از چند نکته می تواند سفر شما را راحت تر کند. اول از همه وضعیت ویزا را بررسی کنید. شهروندان برخی کشورها برای ورود به قزاقستان نیازمند ویزا هستند در حالی که برخی دیگر می توانند برای مدت معینی بدون ویزا اقامت داشته باشند. بهتر است از سفارت یا کنسولگری قزاقستان در کشور خود اطلاعات دقیق را کسب کنید. دوم واحد پول قزاقستان تِنگه (Tenge – KZT) است. مطمئن شوید که به مقدار کافی پول محلی یا کارت های اعتباری که در این شهر پذیرفته می شوند همراه دارید. همچنین با توجه به شرایط آب و هوایی لباس مناسب فصل را همراه داشته باشید؛ حتی در تابستان نیز ممکن است شب ها هوا خنک شود. یادگیری چند عبارت ساده به زبان روسی یا قزاقی می تواند در تعامل با مردم محلی مفید باشد اگرچه در مناطق توریستی و هتل ها ممکن است انگلیسی نیز رایج باشد. در نهایت از قبل در مورد جاذبه هایی که می خواهید ببینید و نحوه دسترسی به آن ها تحقیق کنید.
آیا برای سفر به آستانا ویزا لازم است؟
بله نیاز به ویزا برای سفر به آستانا به ملیت شما بستگی دارد. شهروندان برخی کشورها می توانند بدون ویزا برای مدت مشخصی به قزاقستان سفر کنند در حالی که دیگران باید از قبل ویزا تهیه کنند. بهتر است قبل از سفر با سفارت قزاقستان مشورت کنید.
واحد پول در آستانا چیست؟
واحد پول رسمی در شهر آستانا و سراسر قزاقستان تِنگه (Tenge) است که با کد اختصاری KZT شناخته می شود. صرافی ها و دستگاه های خودپرداز در شهر به راحتی در دسترس هستند.
هزینه سفر به آستانا چقدر است؟
هزینه سفر به آستانا بسته به سبک سفر شما (اقامت غذا حمل و نقل و فعالیت ها) متفاوت است. آستانا می تواند مقصدی نسبتاً مقرون به صرفه باشد اما هتل های لوکس و رستوران های گران قیمت نیز در آن وجود دارد.
امنیت در شهر آستانا چگونه است؟
آستانا به طور کلی شهری امن محسوب می شود و نرخ جرم و جنایت در آن پایین است. با این حال مانند هر شهر بزرگ دیگری توصیه می شود اقدامات احتیاطی معمول را رعایت کرده و مراقب وسایل شخصی خود باشید.
بهترین سوغاتی از آستانا چیست؟
از آستانا می توانید انواع سوغاتی های سنتی قزاقی مانند صنایع دستی محصولات نمدی لباس های سنتی کوچک کلاه اشیاء تزئینی با نقوش ملی و شکلات های قزاقی را تهیه کنید.